1.65 Milyon Yıllık Yünlü Mamut DNA'sı, Bilinmeyenleri Ortaya Çıkarttı

Love Dalén 2002 yılında bir Ph.D. öğrencisi olarak eski DNA'lar üzerinde araştırma yapmaya başladığında, bir arkadaşı 90'ların görüntü oyunlarında sıklıkla görülen küçük arktik kemirgenler olan lemming'leri (yabani sıçan) araştırmayı önermiş ve herkesin mamutları incelediğini, bu alanın çok rekabetçi olduğunu söylemişti. Çünkü bu devasa, hortumlu canlılar uzun yıllardır hem halkın, hem de bilim insanlarının dikkatini çekerek hayal güçlerini canlandırıyordu. Lakin Dalén, mamutlara olan ilgisini sürdürmeyi seçti ve ünlü yünlü mamut üzerinde çalışması için bir fırsat ortaya çıktığında da bu fırsatı reddetmek istemedi. 

Geçtiğimiz Çarşamba günü Dalén ve 21 bilim insanı, yünlü mamutun vaktinin başka ucuna, yani başlangıcına bakma talihini yakaladıklarını açıkladılar. Nature mecmuasında yayımlanan tarih yazan bir makalede takım, bir milyon yıldan daha yaşlı olan bir mamut cinsinden DNA almayı başardıklarını duyurdu. Bu da dizilimi yapılan bir evvelki en eski DNA'dan neredeyse 900.000 yıl daha yaşlı olduğu manasına geliyor.

Buradaki muvaffakiyetin iki farklı istikameti bulunuyor. Öncelikle takım, diş örneklerindeki kısa, bozulmuş DNA örneklerini izole etmeyi ve dizilim ve data tahlili tekniklerinde son vakitlerde yapılan gelişmeleri kullanarak genetik kod elde etmeyi başardılar.

Bu eski DNA'ların dizilimi için takım, Sibirya kalıcı buzunda birkaç düzine yıl evvel bulunan üç farklı mamut azı dişini incelediler. Dalén, bu dişlerin kimilerinin en erken yünlü mamutlardan olduğunun bilindiğini söylemekteydi. Araştırmaları için Rusya'daki iş arkadaşlarından bu dişlerin köklerinden alınan ufak kesimler istediler. Diş örnekleri, Sibirya'nın üst enlemlerindeki dondurucu soğuk sayesinde bozulmadan büyük ölçüde korunmuşlardı.

DNA bozulması, bilim insanlarının ne kadar geçmişe bakabileceğini sınırlıyor. DNA, vakit içerisinde çok küçük kesimlere ayrılıyor ve bu küçük modüller da ortamdaki öbür DNA modülleriyle karışıyor. Dalén'in söylediğine nazaran "mamut DNA'sı, bakteri DNA'sı, insan DNA'sı ve bitki DNA'sı ortasındaki farkları görmek zorlaşmaya başlıyor." Yaklaşık 1,5 milyon yıl sonra DNA, bilim insanlarının tekrar bir ortaya getiremeyeceği kadar bozulmuş oluyor.

Bu yeni araştırmada ise grup, tam manasıyla hudutta çalışıyordu. Yüksek kapasiteli sıralama ve gelişmiş bilişimsel tahliller ile grup, üç örneğin DNA'sını, günümüzdeki bir filin genomunu temel olarak kullanarak bir ortaya getirdi. Ayrıyeten bu, canlıların yaşlarını belirlemeye de yardımcı oldu. Krestovka ve Adycha ismi verilen iki örnek sırasıyla 1,65 milyon ve 1,34 milyon yaşındayken, daha genç olan üçüncü örnek Chukochya 870.000 yaşındaydı. Yani 1.65 milyon yıl kadar geriye gitmeyi başarmışlardı.

Bu DNA sıralaması da ikinci büyük muvaffakiyetin yolunu açtı. Grup, üç örneği kullanarak bir milyon yıldan uzun bir mühlet evvel mamut evrimini ve cinslere ayrılmasını kıymetlendirme imkanı buldu. Krestovka'nın bilgileri daha evvel bilinmeyen, büsbütün yeni bir mamut cinsine işaret ediyordu. Takım, daha evvel bilinmeyen bu ikinci mamut cinsinin nasıl gözüktüğüne dair kestirimde bulunacak kadar bilgi toplayamamış olsa da, bilinen yünlü mamut çeşidine katkı yapmadığını belirleyebildi. Bunun yerine varsayımlar, yaklaşık 2 milyon yıl evvel yünlü mamutun atalarından ayrıldığını ve iklimin daha sıcak olduğu Kuzey Amerika'da yaşayan Kolombiya mamutunun ortaya çıkmasını sağlayan çeşit olduğunu işaret ediyor. Kolombiya mamutunun bu bölgeye yaklaşık 1,5 milyon yıl evvel ulaştığı düşünülüyor ve bu da tarihlerin uyumlu olduğu manasına geliyor.

Yaklaşık 1,4 milyon yıl evvel yünlü mamut Kuzey Amerika'ya ulaştı ve burada Krestovka'nın çeşidi ile yünlü mamutun bir ortaya gelerek Kolombiya mamutunun ortaya çıkmasını sağlamış olması mümkün. Ayrıyeten takım, bu cinsler ortası birleşmenin gerçekleştiğine yönelik işaretlere de sahip fakat bu bahis hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.