Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
1Dönem Tanzimat Edebiyatı özellikleri
Tanzimat Fermanı ile beraber edebiyatta da batıya yönelme başlar Tanzimat dönemi edebiyatının belirlenmiş olmamakla birlikte açılış tarihi olarak 1 gösterilebilir Bu tarih, Çevirmenı Ahval ’in yayımlanmaya başlayış tarihidir
Bu dönemde batı edebiyatlarından birçok yeni tür ve şekiller dargın; önceleri çevirme, sonraları taklit ve telif etmek suretinde bu türlerde eserler verilmiştir
Tanzimat Edebiyatının temsilcilerinin amacı batı örneğine tarafından bir edebiyat yaratmak ve batı hayatını takdim etmek olduğu için, sanatçıların tümü edebiyat türlerinin romandan şiire dek asgari bir kaçı ile örnekler yazmışlardır Bu dönemde telif eserler yanına fazla sayıda tercüme ve adapte eser de Türk Edebiyatına dahil edilmiştir
Bu dönemde yapılan yenilikler ve alınan türler şunlardır
Gazete
Bir yayınlama organı olarak 1831 ’de çıkmaya başlayan Yıllıki Vakayi, resmî bir gazete idi sonradan sözde resmî olarak 1840 ’ta İngiliz Churchill göre Ceridei Havadis çıkarıldı
Ilk edebî ve özel gazete ise 1 yılında Şinasî ve Âgâh Efendiler kadar çıkarılan Tercümanı Ahvaldir
sonradan Şinasî, 1862 ’de Tanımi Efkâr ’ı çıkarmaya başlar Bunların dışarıya Muhbir (1866), Hürriyet (1867), Basiret (1869), İbret (1871), Atama (1872), Bedir (1872) gazeteleri çıkar
Hikâye ve Roman
Türk edebiyatı romanla birincil kere 1859 ’da karşilaşir Yusuf Kâmil Paşa Fenolen ’in Telemak (Telemaque) adlı romanını çeviri eder Ilk yerli roman Şemsettin Sami ’nin Taşşuki Talât ve Fitnat (1872) ’ıdır Ilk hikâye Ahmet Mithat Efendi ’nin Letaifi Söylenti ’idir
Tiyatro
Birincil tiyatro Şinasi ’nin Şair Evlenmesi adli, iki perdelik, komedi türündeki eseridir Eserde görücü usulü ile yapilan evliliklere gönderme yapılır
Şiir
Tanzimat döneminde en manâlı yenilik şiirde görülür Şekil olarak an şiirine bagli kalinmiş, lakin konu bakimindan hem eski terk edilmiş hem de epeyce yeni ve dağıtılmış konular işlenmiştir Aruz ölçüsünün yaninda az da olsa hece kullanılmıştır
Gazel, kaside, terkibi bent gibi şekiller kullanilarak hak Adaler, kanun, uygarlık, denklik özgürlük kavramlari işlenmiştir
Tanzimat yazan ve şairleri keza yaşadıkları dönem keza de daha önemlisi edebiyata görünüm açıları ve işledikleri konular bakımından iki gruba ayrılır:
a Birinci Dönem (11876 arası)
11876 yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin birinci dönem temsilcileri Şinasi, Ziya Paşa, Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa ’dir
Bu dönemde sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir Bu sebeple şiirde söyleyişe yok fikire tartı verilmiştir
Dilde sadeleşme fikri savunulmuş ama uygulanamamiştir Hece vezni ve millet edebiyati da savunulmuş lakin sözde kalmiştir Divan edebiyatina büsbütün karşi çikilmiş ve agir bir dille eleştirilmiştir Fransiz edebiyati örnek alinarak romantizmden etkilenilmiştir
Roman, tiyatro, makale gibi batidan alinan türler ilk defa bu dönemde kullanilmiştir
Noktalama işaretleri de ilk defa bu dönemde kullanilmiştir Kölelik ve cariyelik, romanlarda sikça işlenmiştir Romanlar teknik bakimdan epeyce zayiftir Yer yer olaylarin akişi kesilerek okuyucuya bilgiler verilmiştir, uzun uzun tasvirler yapilmiş, tesadüflere sikça yer verilmiştir
Edebiyatçılar edebiyatin yaninda devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir *
Tanzimat Fermanı ile beraber edebiyatta da batıya yönelme başlar Tanzimat dönemi edebiyatının belirlenmiş olmamakla birlikte açılış tarihi olarak 1 gösterilebilir Bu tarih, Çevirmenı Ahval ’in yayımlanmaya başlayış tarihidir
Bu dönemde batı edebiyatlarından birçok yeni tür ve şekiller dargın; önceleri çevirme, sonraları taklit ve telif etmek suretinde bu türlerde eserler verilmiştir
Tanzimat Edebiyatının temsilcilerinin amacı batı örneğine tarafından bir edebiyat yaratmak ve batı hayatını takdim etmek olduğu için, sanatçıların tümü edebiyat türlerinin romandan şiire dek asgari bir kaçı ile örnekler yazmışlardır Bu dönemde telif eserler yanına fazla sayıda tercüme ve adapte eser de Türk Edebiyatına dahil edilmiştir
Bu dönemde yapılan yenilikler ve alınan türler şunlardır
Gazete
Bir yayınlama organı olarak 1831 ’de çıkmaya başlayan Yıllıki Vakayi, resmî bir gazete idi sonradan sözde resmî olarak 1840 ’ta İngiliz Churchill göre Ceridei Havadis çıkarıldı
Ilk edebî ve özel gazete ise 1 yılında Şinasî ve Âgâh Efendiler kadar çıkarılan Tercümanı Ahvaldir
sonradan Şinasî, 1862 ’de Tanımi Efkâr ’ı çıkarmaya başlar Bunların dışarıya Muhbir (1866), Hürriyet (1867), Basiret (1869), İbret (1871), Atama (1872), Bedir (1872) gazeteleri çıkar
Hikâye ve Roman
Türk edebiyatı romanla birincil kere 1859 ’da karşilaşir Yusuf Kâmil Paşa Fenolen ’in Telemak (Telemaque) adlı romanını çeviri eder Ilk yerli roman Şemsettin Sami ’nin Taşşuki Talât ve Fitnat (1872) ’ıdır Ilk hikâye Ahmet Mithat Efendi ’nin Letaifi Söylenti ’idir
Tiyatro
Birincil tiyatro Şinasi ’nin Şair Evlenmesi adli, iki perdelik, komedi türündeki eseridir Eserde görücü usulü ile yapilan evliliklere gönderme yapılır
Şiir
Tanzimat döneminde en manâlı yenilik şiirde görülür Şekil olarak an şiirine bagli kalinmiş, lakin konu bakimindan hem eski terk edilmiş hem de epeyce yeni ve dağıtılmış konular işlenmiştir Aruz ölçüsünün yaninda az da olsa hece kullanılmıştır
Gazel, kaside, terkibi bent gibi şekiller kullanilarak hak Adaler, kanun, uygarlık, denklik özgürlük kavramlari işlenmiştir
Tanzimat yazan ve şairleri keza yaşadıkları dönem keza de daha önemlisi edebiyata görünüm açıları ve işledikleri konular bakımından iki gruba ayrılır:
a Birinci Dönem (11876 arası)
11876 yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin birinci dönem temsilcileri Şinasi, Ziya Paşa, Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa ’dir
Bu dönemde sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir Bu sebeple şiirde söyleyişe yok fikire tartı verilmiştir
Dilde sadeleşme fikri savunulmuş ama uygulanamamiştir Hece vezni ve millet edebiyati da savunulmuş lakin sözde kalmiştir Divan edebiyatina büsbütün karşi çikilmiş ve agir bir dille eleştirilmiştir Fransiz edebiyati örnek alinarak romantizmden etkilenilmiştir
Roman, tiyatro, makale gibi batidan alinan türler ilk defa bu dönemde kullanilmiştir
Noktalama işaretleri de ilk defa bu dönemde kullanilmiştir Kölelik ve cariyelik, romanlarda sikça işlenmiştir Romanlar teknik bakimdan epeyce zayiftir Yer yer olaylarin akişi kesilerek okuyucuya bilgiler verilmiştir, uzun uzun tasvirler yapilmiş, tesadüflere sikça yer verilmiştir
Edebiyatçılar edebiyatin yaninda devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir *
