1.Dünya Savaşının Gelişimi

1Dünya Savaşının Gelişimi
1Dünya Savaşının Gelişmeleri
1Dünya Savaşının Gelişmesi

I Dünya Savaşı (Birinci Dünya Savaşı)
Vikipedi, bağımsızlık ansiklopedi

Özet
I Dünya Savaşı, 1914 yılında Avrupa'da başlamış, oysa dünyanın dört bir yan ülkelerin katılması ve öteki kıtalardaki sömürgelere de yayılması sebebiyle dünya savaşıolarak adlandırılmıştır 1914'te başlayan savaş 1918 yılında sona ermiştir 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak savaştan çekildi

Nedenleri
Birinci Dünya Savaşı, 19 yüzyıl ile 20 yüzyılın başlarında meydana gelen durum ve gelişmelerin bir sonucudur Bu bakımdan sebeplerini bu dönemde aramak gerekir Birinci Dünya Savaşı, Avrupa'da dört merkezi devlete aleyhinde, Avrupa ve öteki kıtalarda yer alan yirmi beş devletin giriştiği, o tarihe değin görünmeyen ilk dünya savaşıdır I Dünya Savaşı Avrupa'da ittifak veya merkezi devletler diye adlandırılan Almanya, AvusturyaMacaristan, Osmanlı Devleti ile itilaf devletleri diye adlandırılan İngiltere, Fransa, Rusya ve ABD önderliğindeki itilaf devletleri aralarında gerçekleşmiştir I Dünya savaşının genel ve özel edinmek üzere iki nedeni vardır

Genel Nedenler
Fransız İhtilalinin getirdiği yeni kavrama ve görüşler siyasi ve sosyal hayatta büyük şartların değişmesi yapmıştır Milliyetçilik düşüncesi özellikle 20 yüzyılın başlarında etkisini göstermeye başlamıştır 1815 yılında Viyana Kongresi ile Avrupa'ya yeni bir statü getirilmiş ve buna kadar de güçler dengesi kurulmuştur Özellikle 1870 Sedan Savaşı ile Alman ve İtalyan birliklerinin kurulması ve bu devletlerin girişimlerde bulunmaları Viyana Kongresi statüsünü ve güçler dengesini büyük ölçüde değiştirmiştir
19 asır içinde tartı kazanmış diğer bir gelişme de sanayileşmedir Sanayileşme sonucu sömürgelicilik ortaya çıkmış ve büyük devletlerin çıkar çatışmaları Afrika, ve Uzaktan Doğu'ya değin yayılmıştır Çiğ madde ve pazar arayışı hızlanmış, bütün devletler sömürge yarışına girmiştir Bir Takım devletlerin siyasi birliklerini geç kurmaları blokların ortaya çıkmasına neden olmuştur Bloklar hızla silahlanarak yeni bir savaşın ortamını hazırlamıştır
Nedenler özet olarak şöyle açıklanabilir:

AvusturyaMacaristan imparatorluğunun velahdı Ferdinand'ın bir Sırplı kadar öldürülmesi
Milliyetçilik düşüncesi
Sömürgecilik (çiğ madde ve pazar arayıcılığı)
avrupa devletleri arasındaki hesaplı ve siyasi rekabet(özellikle de Almanya ve İngiltere aralarında)
Fazla silahlanma hareketi

I Dünya savasının baslamasındaki en manâlı etkendir

Özel Nedenler
Devletlerin izledikleri politikalar ve çeşitli çıkarlar özellikle bu devletleri aleyhinde karşıya getirmiştir Rekabet ittifak ve itilaf devletleri arasında meydana gelmiştir Savaş öncesi devletlerin durumuna bakıldığında;

Almanya: Siyasal birliklerini kurduktan sonra (1871) ekonomisinde büyük bir canlanma meydana gelmiştir Birliğini geç kurduğundan nedeniyle sömürgeciliğe geç başlamıştır Yeni sömürgeler elde etme ve denizlere etken olma konularında İngiltere ile rekabete girişmiştir
İngiltere: Almanya'nın siyasal ve ekonomik açıdan güçlenmesinden rahatsız olmuştur Kendisine muhalif olabilecek güçlerden kurtulmak ve Alman birliği ile bozulan Avrupa'daki zorlama dengesini her yerde hazırlamak istemektedir Almanya'nın denizlede güçlenmesinden de fazlaca rahatsız olmuştur
Fransa: 1870 Sedan Savaşı ile Almanyaya kaptırdığı AlsanceLoren bölgelerini geri elde etmek istemektedir Bundan dolayı Almanyaya aleyhinde bir düşmanlık içindedir
Rusya: Panislavizm ilkesi ile Balkanlara dağılmak istemektedir Keza Rusya, boğazları ele geçirerek Akdeniz'e inmek amacındaydı
İtalya: Sömürgecilikte geri kalmıştır Amacı yeni sömürgeler ele geçirmenin yanında, eski Roma İmparatorluğu gibi Akdeniz'e başat olmaktır
AvusturyaMacaristan: En büyük tehlikesi Rusya ve onun destekçisi olduğu Sırbistan'dır Panislavizme ve Balkanlar'daki Rus etkisine aleyhinde çaba etmiştir
Osmanlı Devleti: Trablusgarp ve Balkan Savaşları ile en değerli topraklarını kaybeden Osmanlı Devleti, son yüzyılda kaybettiği toprakları geri almak için Almanya yanında savaşa girmiştir

ABD, savaş öncesinde, Avrupa'daki savaşa katılma eğilimi içinde olmamıştır Oysa 1917 yılında yaşanan bir takım gelişmeler ABD'nin de savaşa katılma kararında etkili olmuştur 1917 yılından itibaren İngiliz ve Fransız deniz ablukasına aleyhinde Almanya'nın giriştiği denizaltı savaşı, Kuzey Atlantik'de Amerikan ticari ve yolcu gemilerini de kasıt almaya başlamış, Amerika'nın Avrupa ticaretine katlanılmayacak ölçüde hasar vermeye başlamıştır öte taraftan Almanya'nın Meksika hükümetini ABD'ye savaş açmaya özendirme etmesi de ABD'nin Avrupa'daki savaşa katılmasında faktör olmuştur

Başlaması
Avusturya BÜYÜK Sırbistan'ı hazırlamak isteyenlere gücünü uygulamak üzere 1914 yılı Haziran ayında Bosna da bir manevra yapmaya karar vermiştir Buna katılmak üzere veliaht Ferdinand da Saray Bosna'ya gelmiştir Ancak veliaht 28 haziran 1914 günü bir Sırplı göre öldürülür Buda I Dünya savaşına yol açan olayın başlangıcı olur Avusturya bu olaya Sırbistan'a savaş açarak karşılık verir Bunun üstüne Almanya, AvusturyaMacaristan'ın, Rusya da Sırbistan'ın yanına yer alır Böylece savaş kısa bir zaman içinde bütün Avrupa'yı etkilemiştir

Osmanlı Cephesi
Sonuçta, Yavuz (Goesa) ve Midilli (Breslav) gemileri Amiral Sovchen komutasında 2829 Ekim 1914 gecesi Rusya'nın Odessa ve Sivastopol Limanlarını topa tutması gerçekte Osmanlı Devletini savaşa sokmuş oldu
Bu olay üstüne önce Rusya arkasında İngiltere ve Fransa Osmanlı Devleti'ne savaş açtılar Bu Vesile Ile savaşa resmi olarak katılan Osmanlı Devleti I Dünya savaşında çoğu cephede savaşmıştır

Cephe Stratejileri
Baltık Denizi
Baltık Denizine baskın edinmek ve hem Ruslara silahla mühimmat geliştirmek, hem de Almanya'nın mesafelerce düz kumluk halinde bulunan Pomeranya kıyılarına, Berlin'den 150200 km uzaklıkta olan yerlere, büyük bir Rus ordusu dahil etmemek Lora Fiser'e kadar ayrıca üç yere üç ordu çıkarılacak biri esas çıkış ordusu, öteki ikisi şaşaa ve şaşırtma orduları olacaktır
Planın esaslarına göre İngiliz donanması, Almanya Frizon (Frize) adalarından Batı'da bulunan Bordum adasını ele geçirip onu Çanakkale önündeki Limni, İmroz ve Bozcaada gibi bir üs olarak kullanacak, o bölgede denize dökülen Alman ırmaklarının ağızlarını tıkayacak, Kiel kanalını yıkım edecek ve genellikle Almanya'nın kuzey deniz kıyılarını torpille kuşatacaktır

Güney Harekat Planı
Lloyd George Planı: Lloyd George planının esası ilkbaharda kuvveti 700 bin kişiye varacak olan yeni birliklerin Fransa'da Batı cephesine gönderilmeyip Balkanlar'da kullanılmasıdır Lloyd George keza Türklerin Süveyş kanalına saldırdıkları sırada, Suriye'ye 100 bin şahsiyet bir baskı çıkararak 80 bin karakter Türk ordusunu mağlup etmeyi de düşünmüştür Böylelikle Suriye ele geçirilmiş ve Kafkasya ile sıkışık durumda yer alan Ruslara destek edilmiş olunur
Amiral Fisher Batı cephesini Baltık yolu ile Kuzeyden çevirmeyi, Lloyd George ise benzer işi Balkanlar'dan veya Adriyatik kıyılarından yapmayı istemektedir

Almanya Harekatı
JOFR Planı: Bu düşüncede olanlar her şeyi bir kenara bırakarak ilk olarak Almanya'yı ezmeyi istemektedirler Buna alışılmış us ve plan denilebilir Bunu isteyenler, elde edilecek bütün kuvvetlerini, yani en çok İngiltere'de önce gönüllü sonradan zoraki olarak tabanca altına alınan ve alınacak olan birkaç milyon askerin hepsini veya derhal hepsini Batı cephesine istif etmek ve Alman ordusunu kemire kemire ezmek düşüncesindedirler Bu düşünceler ileri sürenlerin başında Fransız orduları başkomutanı Jofr ile İngiltere İmparatorluk genel kurmay başkanı General (sonra mareşal) Robertson bulunmaktadır

Boğazlar Harekatı

ChurchillHankey'in Boğazları Zorlama Planı: Baltık denizine girmek planı da kısmen deniz bakanının düşünceleri aralarında olmakla birlikte Churchill, hemen tüm gücünü Çanakkale'nin zorlanması üzerinde toplayacaktır O sırada İngiltere'de Osmanlı Devleti, düşmanların en zayıfı sayılıyordu O, Almanya'dan damla damla ve neredeyse firari gibi Romanya ve Bulgaristan yolu ile silah ve mühimmat alabiliyordu, dolaysıyla Türk'ün kahramanlığını göz önünde tutmayanlar Boğazları zorlamayı nispeten kolay sayabilirlerdi

Uzlaşma Devletleri Çanakkale'ye denizden saldırıya girişecekleri sırada Osmanlı Devleti'nin durumu onlar açısından böyle bir hamle için elverişli görüntüdeydi Osmanlıların Sarıkamış üzerine yaptıkları büyük saldırı bozgunla sonuçlanmıştı Mısır'ı İngilizlerden kurtarmak amacıyla giriştikleri kanal harekatları umulanları getirmemişti bu vesileyle Balkan Devletlerinden Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan'la Dünya Savaşı'nın başlamasından beri bir antlaşmaya varılması için sürüp gelen siyasal görüşmelerden de olumlu bir sonuç alamamıştı
Bulgarların utangaç davranışı Almanya ile Osmanlı arasında ilk elden bir bağlantının kurulmasını engellediğinden Osmanlı ordusunun yoksun bulunduğu Çağdaş savaş gereçleri ile donatılmaması da gecikmekteydi
Bu şart anlaşma Devletleri'nin Osmanlılara karşısında bir saldırıya geçmelerine kullanışlı gibi görünmekteydi Ne var ama arasında bu maksatla hazır bir harekat alanları yoktu Savaş sonucunun batı cephesinde ve kısa bir zamanda alınacağına inanılmaktaydılar Üstelik İngiltere'nin büyük bir kara ordusu ayarlamak için giriştiği hazırlıklar da işlenmiş değildi Çanakkale üstüne bir hamle için ilgililer arasında belirlenmiş bir antlaşmaya az önce varılmamıştı

Genel Cepheler
Batı Cephesi
I Dünya Savaşı için Almanya'nın öngördüğü savaş planı Schlieffen Planı'ydı Bu plana göre önce Fransa'ya saldırmıştır Yeniden bu plana göre, Fransa'ya Majino Hattı üzerinden yok, bu hattın kanadını aşacak şekilde, Belçika üzerinden saldırmıştır Schlieffen Planı, Belçika'dan geçerek Fransız topraklarına kuzeyden girmeyi ve Majino Hattında ve onun hemen ardından konuşlanmış Fransız kuvvetlerinin gerisine sarkmayı planlamaktadır
Ama Belçika kuvvetlerinin umulmadık direnişi Alman ordularını geciktirmiş, bu geç kalma de Fransız ve İngiliz ordularına zorunlu manevraları yapma zamanı kazandırmıştır
Fransa topraklarında akıntı eden daha sonraki savaşlarda her ne kadar Alman birlikleri Paris'e 70 km değin yaklaşabilmişlerse de sonunda gitgide artarak sertleşen dayanıklılık ve ağır kayıplarla Schlieffen Planı'ndan beklenen sonuca ulaşamamıştır
ABD'nin savaşa katılmasıyla Batı Cephesi'nde güçler dengesi Almanya'nın aleyhine dönmüş ve ağır baskılar sonucu Alman topraklarına dek geri çekilmesine yol açmıştır

1914 yılı
Almanya ’nın savaş stratejisi, Schlieffen Planı ’na dayanmaktadır Bu plana göre; seferberliğini iki haftada tamamlayabilecek olan Fransa 39 günde savaş dışı bırakılacak ve müteakiben doğu cephesine dönülerek seferberliğini geniş coğrafyası içerisinde minimum altı haftada ve güçlükle tamamlayacağı değerlendirilen Rusya'ya taarruz edilecekti
Batı Cephesi savaşları 4 Ağustos 1914 tarihinde Alman ordularının Belçika ’ya saldırmasıyla başlamıştır Ama Belçika ordusu hiç umulmadık bir direnme gösterdi Alman birlikleri Liege kentini, planlandığı gibi 24 saat sonunda yok, 13 jurnal çatışmanın peşinde ele geçirip Fransa içlerine ileri gitmek zorunda kaldılar
Fransa topraklarında ilerleyen Alman orduları, Paris ’e 70 km kala, Marne nehri geçişlerinde sert bir Fransız direnişiyle karşılaştılar 612 Eylül tarihlerindeki, I Dünya Savaşı ’nın en kanlı savaşlarından olan Marne Savaşı ardından Batı Cephesi ’nde hatlar kilitlenmiştir İki taraf da siperlere yerleştiler ve defalarca yenilenen müşterek taarruzlardan bir sonuç elde edemediler

1915 yılı
Siperden sipere iki taraflı taarruzlar 1915 yılı her tarafında da yenilenmiştir Her iki taraf açısından da ağır kayıplara karşın cephe hattında sonuç herif bir değiştirme olmamıştır 1915 yılı Batı Cephesi savaşlarının manâlı bir yanı da ilk önce zehirli gaz kullanılmış olmasıdır

1916 yılı
Rusya ’nın askeri gücünün artık zayıflamış olduğunu düşünen Alman Genel Kurmay Başkanı Erich von Falkenhayn, önemli ölçüde takviye ettiği kuvvetlerle Verdun21 Şubat 1916 tarihinde başlayan Verdun Savaşı üzerinden genel bir taarruz başlattı 24 kmlik gizli bir cephe hattından yoğun bombardımanla başlatılmıştır Başlangıçta Fransız birliklerinde dağılma belirtileri ortaya çıkmışsa da Mareşal Petain yeni yollar açtırarak cepheyi durmadan cephane yönünden desteklemiştir Fransız topçu bataryalarının aralıksız ve etkili ateşi, Alman ilerlemesini güçleştirmiş, sonunda ise durdurulmasında manâlı öğe olmuştur I Dünya Savaşı'nın en kanlı savaşlarından olan Verdun Savaşı, taraflara toplam 650 binin üzerinde kayba malolmuştur
Haziran ayı ardına kadar Alman birlikleri yine de düzenli fakat ağır da olsa ilerleme kaydetmişlerdi Ancak Fransız ve İngiliz Yurtdışı Sefer kuvvetinin Somme ırmağı kıyılarında başlattıkları aleyhinde taarruz, Alman ilerlemesini durdurmuştur Dört ay süren Somme Savaşı ’nda Alman birlikleri eski mevzilerine çekilmek zorunda kalmışlardır Ağır kayıplarla sonuçlanan Somme Savaşları da Alman kuvvetlerini Fransız topraklarından çıkartmakta beklenen başarıya ulaşmamıştır

1917 yılı
1916 yılında yaşanan başarısızlıklar üzerine R G Nivelle Fransız Orduları Başkomutanlığına atandı Nivelle, Fransız ordularının baş rolü oynayacağı bir genel karşı saldırıyla Almanları Fransa topraklarından çıkartmayı öngören bir savaş planı önermiştir İngiliz birliklerince cephenin kanatlarından yapılacak tespit taarruzlarının anında peşinde Fransız birliklerinin cephenin merkez bölümünde başlatacakları bir karşı taarruz planıdır bu Plan konusunda İngiliz hükümetiyle mutabakat oysa Nisan ayı sonlarında sağlanabildi sırası gelmişken Almanlar ise merkez bölgeyi takviye ettiler ve bir arz geri çekilerek boşalttıkları bölgeyi mayınladılar Neticede Fransız saldırısı ağır kayıplara rağmen başarısız olmuştur
Temmuz ayında İngiliz birliklerinin başlattıkları saldırılar, cephe hattında önemli bir değişme yaratmadığı gibi 250 bin kayba yol açmıştır Orduda, yer yer ayaklanmalara dek varan huzursuzlukları bastıran General Petain ’in yürüttüğü taarruzlar ise bazı stratejik noktaların ele geçirilmesiyle sonuçlanmıştır

1918 yılı
İtilaf Devletleri açısından Batı Cephesi ’nde 1918 yılının ilk aylarındaki temel sorun, Alman kuvvetlerinin Doğu Cephesi ’nden aktardıkları kuvvetler karşısında, Amerikan birlikleri kıtaya ulaşıncaya dek direnebilmektir
Alman saldırısı 21 Mart 1918 tarihinde başlatılmıştır Kısmı başarılar karşılayan Alman taarruzları, Temmuz ayı ortalarında Fransız birliklerinin hafif tankların desteğinde giriştikleri aleyhinde saldırılarla durmuş, anında gerisinde da düzensiz bir geri çekilmeye dönüşmüştür
Eylül ayında Amerikan birliklerinin de katıldığı bir harekat planlanmıştır Bu plana kadar İtilaf Orduları dört kol üzerinden saldırıya geçerek Alman cephesinin geri bağlantısını keseceklerdir Dağıtılmış nedenlerle bu amaca ulaşılmamış olmasına karşın harekat Alman Genel Kurmayı üzerinde savaşın geleceği ile ilgili genel bir çaresizlik yaratmıştır 3 Ekim 1918 tarihinde ABD ile dar ateşkes görüşmelerine başlanmıştır

Güney Cepheleri
Osmanlı Cephesi
Italyan Cephesi
Balkan Cephesi (Birinci Dünya Savaşı)

Doğu Cephesi
Orta ve Doğu Avrupa'da yer alan sahnelerden biridir

Diğer Cepheler
Atlantik Cephesi
Afrika Cephesi
Pasifik Cephesi

Sonuçlanması
İtilaf Devletleri'yle bir bir İttifak Devletleri arasında yapılan mütarekelerle çatışmalar resmen sonlandırılmıştır Bu mütarekeler, Bulgaristan ile 29 Eylül 1918 tarihinde Selanik Antlaşması, Osmanlı Devleti ile 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Antlaşması, AvusturyaMacaristan İmparatorluğu ile 3 Kasım 1918 tarihinde Villa Giusti Antlaşması ve Almanya ile 11 Kasım 1918 günü Rethondes Antlaşması'dır
Savaş sonrasında Avrupa'da sınırların belirlenmesi için 18 Ocak 1919 tarihinde Paris Uzlaştırma Konferansı yığılmış ve Almanya ile 28 Haziran 1919 tarihinde Versay Antlaşması, AvusturyaMacaristan İmparatorluğu ile 10 Eylül 1919 tarihinde St Germain Antlaşması, Bulgaristan ile 27 Kasım 1919 tarihinde Neuilly Antlaşması ve Osmanlı Devleti'yle 10 Ağustos 1920 tarihinde Sevr Antlaşması ve Macaristan ile 4 Haziran 1919 tarihinde Trianon Antlaşması imzalanmıştır

Nüfuz Paylaşımı
Nüfuz bölgelerini tesbit edilmiş ve yeni sınırların çizilmesi gerçekleşmiş

Kullanılan Teknoloji
Başlangıçta İngilizler göre Batı cephesinde tanklar ve zırhlı araçlar kullanılmıştır Denizde ise menzili 15 km ye varan savaş gemileri ve denizaltılar kullanılmıştır

Etkileri
53 milyon insan kayıp verilmiştir *