1 Mayıs'ın Unutulmaz Afişi Bugün Tam 46 Yaşında

Ressam ve heykeltıraş Orhan Taylan’ın 1976’da çizdiği, bir personelin dünyayı elleri ortasında tuttuğunu gösteren ve 1 Mayıs’ın simgesi haline gelen afiş, bu yıl tam 46 yaşına girdi. Taylan'ın bu unutulmaz afişi ile ilgili kıssasını okuyalım. 




1976’da Taksim’de kutlanan birinci kitlesel 1 Mayıs için çizilen afişin akabinde, elbette çok fazla şey yaşandı. 1977’de 41 kişinin öldüğü katliam, gerisinden yasaklanan 1 Mayıs’lar derken, bu süreçte değişmeyen tek şey tahminen de bu simge afiş oldu.

"Çizmesi bir şey değil, içime de sinmedi; daha güzel olabilirdi."



Taylan'ın anlattığı kıssaya nazaran, 1976 Nisan'ının sonlarına hakikat kendisine DİSK'ten bir telefon geliyor: ‘Çok çabuk bir afiş lazım’.

Sabah yürütme konseyi toplantısında afişi göstereceklermiş. Beğenilirse o gün basacaklar. 

Bu telefon üzerine oturup 1 saatte afişi çizdiğini anlatan Taylan, aceleye gelen çizimi içine sindiremediğinden bahsediyor: 'Daha âlâ olabilirdi o afiş. Dünyayı pergelle çizdim, elleri kara kalemle. O yüzden çizim tekniği açısından uyumsuzluk oldu; dünyayı da kara kalemle çizmeliydim'.

"İki kocaman el ve çiçekler ile dünya personellerinin bayramını tasvir ettim. Öfkeli bir şey değildi."



'Politik afişlerdeki sertlik Avrupa geleneğinden geliyor. İki dünya savaşı ortasındaki yoksullukta, dertte doğal olarak hırçın sanat biçimleri geliştirdiler ancak bizim geleneğimizde sert üslubun yeri fazla yok. Yani ozanlar bağlamayla çalıp söylerken bile kimseye kabaca sövmez, sövünce bile bunu hicivle, incelikle yaparlar.'

Taylan şöyle ekliyor; 'Orijinalini saklamak aklımdan geçmedi; saklayıp ne yapacaksın.'

"Bu cins işler daima son dakikada istenir zati, hala da o denli herhalde."



'O nedenle alışıyorsun. Misal işleri daima yaptığın için de işi yetiştirme düşüncen olmuyor. Lakin en çarpıcı işlerin sıkışık vakitlerde çıktığı söylenebilir.'

Efsane afiş, Dünya Sendikalar Federasyonu’nun yarışında ABD ve SSCB’yi geride bırakarak birinci oldu.



'1979'du galiba. Birinci seçilmemden çok Amerika'ının ikinci, Sovyetlerin temsilcisinin de üçüncü olması dikkat çekti. Dolar cinsinden bir mükafatı vardı, 'Para mı istersin, 15 günlük Prag gezisini mi?' dediler, geziyi seçtim. Çok hoş geçmişti...'

"İnsan kıvanç duyuyor."



Afişi meydanlarda görmeyi kanıksadığını lisana getiren Taylan, “Ancak alışılmış ki keyif de alıyorsun.' diyor.

'Oğlum gelip bakıyor. ‘Aaa babamın işi’ diyor. İnsan kıvanç duyuyor” tabirini kullanıyor.

"Bugün yapsam kutlanamayan bir bayram afişi yapmak lazım diye düşünüyorum."



'76’da kutlanmak üzere bir bayramın afişi yaptım. Bugün ise, kutlanamayan bir bayram anlatılmalı.'

Orhan Taylan kimdir?



1941 Samsun doğumlu Orhan Taylan, İstanbul Amerikan Erkek Koleji ve Roma Hoş Sanatlar Akademisi mezunu.

İlk şahsî fotoğraf standını 1968 yılında açtı. 1976-78 yıllarında, Görsel Sanatkarlar Derneği Başkanlığı, 1977'de Barış Derneği kurucu ve İdare Heyeti üyeliği yaptı.

1 Mayıs için hazırladığı bu afiş ile 1978'de Dünya Personel Sendikaları Federasyonu'nun (World Federation of Trade Unions / WFTU) Memleketler arası Afiş Standı Birincilik Mükafatı aldı, 1978'de Dünya Barış Kurulu üyeliğine seçildi.

1988 yılında Kültür Bakanlığı teklifi ve Cumhurbaşkanlığı onayı ile Devlet Sanatkarı unvanı verilen Taylan’ın internet sitesinde eserleriyle ilgili şu bilgiler öne çıkıyor:

'Eserleri dünyanın ve Türkiye'nin çeşitli müzelerinde bulunmaz. Müzayedecilere fotoğraf vermez. Karma stantlara katılmaz.

“Resimlerin önemsenmesi için uçuk fiyatlar konması gerektiğine inanmaz. Suluboya kullanmaz. Yağlıboyasını kendi yapmayı, oğlu Ferhat'ı, edebiyatı, Macintosh'unu ve büyük atölye nizamının keyfini bir şeylere değişmez. 

'Resmini, akımlar içinde adlandırmaz. Avangardizmin, deneysel-kavramsal çalışmaların sanat yerine ikame edilmesinin sanatseverleri yanıltabildiğine inanmaz.”


T24 Haberturk Bianet