10. Sınıf Yeni Edebiyat Kitabı Cevapları

Yeni Edebiyat Kitabı yanıt anahtarı
10 sınıf edebiyat kitabı çözümü yeni

SAYFA 12
GÖKTÜRK YAZITLARI YAZINSAL Mİ TARİHİ BİR METİN MİDİR?
SORU 1) Orhun Kitabeleri veya Göktürk Yazıtları YAZINSAL BİR METİNDİRDil, yabancı etkilerden uzakta ve yalın bir Türkçe'dir Yazıtlarda yer yer realist tarih dili, yer yer eleştiri cümleleri, yer yer de zinde bir söylev dili kullanılmıştır Yazıtlarda aliterasyonlu (ses tekrarına dayalı) bir söyleyiş vardır Hem hükümdar Bilge Kağan ’ın ağzından Türk halkına seslenen eşsiz bir hitabet örneğidir
Bu yazıt çok gelişmiş, zengin kelimeli bol mecazlı yazinsal bir tavır örneği olarak yazılmıştırİşte bu sebeplerden Göktürk Yazıtları edebi bir eserdir

2)GÖKTÜRK Yazıtlarının dini, tarihi ve siyasi önemi

Orhun ya da Göktürk Yazıtları Türk dünyası için birçok yönden yük taşır Bunların başında yazıtların Türkçenin birincil yazılı belgeleri olması gelir Gerçektende günümüze değin yapılan araştırmalara tarafından Orhun alfabesiyle yazılmış yazıtlar ve belgeler, Türk dili tarihinin birincil fiziki verilerini oluşturur Bu yazıtların dili incelendiği vakit Türkçenin o döneme tarafından oldukça gelişmiş bir dil olduğu sonucu çıkarılabilir Lüzum dilbilgisi birimlerinin çeşitliliği, gerek kelime dağarcığının kullanarak uygulanması, bu belgelerdeki dilin sözlü ve yazılı anlatıma büyük aşinalık gösterdiğini açıklamaktadır
Orhun yazıtları, düz yazı örnekleridir, bununla beraber kimi dilciler yazıtların şiir biçiminde yazıldıklarını ileri sürmektedirler Fakat bunu doğrulamak o kadar mümkün değildir Yine De yazıtlardaki dil ve söyleyiş şiire kullanışlı görünmektedir Ama bu özelliği onun türünden kaynaklanmaktadır
Orhun Yazıtları, anıtavır karışımı bir türde yazılmıştır denilebilir Birincil bakışta dikkati, konuşan kişi, yani Bilge Kağan çekmektedir Bilge Kağanı dinç bir söylevci yapmaktadır İkinci vurgulanması gereken yönde yazıtların tarihsel ve siyasal bir içerik taşımasıdır
Orhun Yazıtları, Türk tarihi, toplum yaşamı, kültürel yapısı yönünden de aydınlatıcı bilgilerle doludur Yazıtlar Göktürk Kağanlığının devlete ait ağızdan yazılı bir tarihi görünümündedir Tarihte öncelikle Türk adıyla kurulan bu devlet bozkır devletlerinin bariz özelliklerini taşır Aynı soydan gelen bütün boylarını “il adıyla oluşturacak yapıda merkezi otoriteye bağlanması, siyasal erkin anında bütünüyle orduya dayandırılması, dolayısıyla da iktisadi gücün bu orduyla sağlanması…

3soru: İstemi Yabgu ve Batı Tarafı adlı metin tarihi bir metindir; çünkü Göktürkler hakkında bilgi vermeye karşın dilin göndergesel işlevde kullanıldığı bir üslupla tarihi bir olayı niçinnetice ilşkileri içinde objektif bir şekilde vermektedir

4) Göktürk Yazıtları söylev özelliklerini içeren yazinsal bir dilin, mecazların söz sanatlarının kullanıldığı bir metindirDiğer metin ise tarihi bir metin olduğu için öğretmeye dayalıdırMecazlar, emrindeki anlamlar yoktur, dil göndergesel işlevde kullanılmıştırburadan hareketle edebiyat ve tarih arasında şöyle bir ilişki vardır:

Edebiyat ve tarih birbirilerinin verilerinden yararlanan iki bilim dalıdırEdebiyatla tarih aralarında fazla sıkı bir ilişki vardırHer yazinsal eser dönemin zihniyetinden izler taşır, yazinsal eserler de yazıldığı dönemin siyasi sosyal idareli vb…özelliklerinden etkiler taşıdığı için tarihin verilerinden yararlanabilirTarih bilimi de edebiyattan yararlanır, mesela bir yazarın anıları yazıldığı döneme ışık tuttuğu için tarihsel bir doküman niteliği taşır(Mesela Yakup Kadri'nin Halide Edip'in anı kitapları) O anılardan tarihçiler yararlanabilir ve tarihi olaylara ışık tutarlar…Yazinsal eserler böylece fazla bakımdan tarihe kaynaklık ederGöktürk Yazıtları ve Büyükbaba Korkut Hikayeleri birer edebi metin olmakla beraber tarihe ışık tuttukları için de tarihi belgedirlerBenzer zamanda Oğuz Kağan, ŞuDestanı, İlyada ve Odise, Şehname gibi Türk ve dünya edebiyatına ait destanlar toplumların geçmişini yansıttığı için tarih açısından önemlidirBunun yanı sıra seyahatnameler, tezkireler, hatıralar edebiyat tarihi için olduğu kadar tarih için de çok önemli kaynaklardır

5soru: Çanakkale Şehitlerineşiiri Mehmet Akif tarafından Çanakkale Savaşı'nda (1918) şehit olan askerlerimiz için yazılan destansı bir manzumedirŞiir tarihin en kanlı savaşı olan Çanakkale Savaşı'nda şair Asım'ın Nesli olarak belirttiği kahraman askerimizin teknikçe çok üstün olan Avrupalılara aleyhinde iman gücüyle kazandığı destansı savaşı çok canlı tasvirler ve muhteşem imgelerle betimlemektedir

6SORU: Çanakkale Savaş'ının yapıldığı dönemin siyasi ve tarihi olayları şiire yansımıştır
Bir muharebe sahnesinin tasviriyle başlayan parçada, düşmanın hem sayıca çokluğu, hem de biraraya gelmiş milletlerin ve kavimlerin çeşitliliği karşı Mehmetçiğin kahramanlığı devleşir Batı'nın yirminci asırda medeniyet adına yaptığı cefa ve acımasızlık tabloları çizilir Nihayet, bu savaş sahnelerinin esas kahramanına sıra gelmiştir Akif, bu kahraman iradesini, gücünü ve bu irade ile gücün ilahi kaynağını tarif ettikten sonra, şehadet faslına kazanç Şair, şiirinin bu kısmında sanatının bütün ustalığını göstererek harikulade mukayeseler, teşbihler yapar

SAYFA 15
7soru: Halide Edip Adıvar'la ilgili araştırmayı internetteki farklı alanlara yönlendirilmiş sitelerden, ansiklopedilerden, hakkında yazılmış yaşam öyküsü kitaplarından yapabiliriz
EDEBİYAT TARİHİNİN İNCELEDİĞİ KONULAR: (edebiyat tarihinin kapsamı da denebilir)
1) Yazinsal dönemler
2) Şair ve yazarların hayatları
3) Şair ve yazarların edebi kişiliği
4)Sanatçıların(şair ve yazar) eserleri
4) Edebi dönemlerin belirleyici özellikleri
5) Edebiyatı etkileyen tarihi olaylar
6)dönemin siyasi özellikleri
7)dönemin sosyal özellikleri
8) edebi türlerin gelişimi

1etkinlik
Soruda bahşedilen üç metin de Türk tarih ve kültürü için özgün eserlerdir, eğer bu eserler hiç yazılmamış olsaydı Türk tarih ve kültürü için büyük bir kayıp olacak, bir döneme ışık tutacak bilgilerden, belgelerden yoksun olacaktıkÖrneğin birincil yazılmış belgelerimiz olan Göktürk Yazıtları hiç yazılmamış olsaydı tarihteki ilk Türk devleti olan Göktürkler hakkında bilgilerimiz her zaman eksik kalacak birincil alfabemiz olan Göktürk alfabesini hiç bilmeyecek olacaktıkBunun yanı sıra o dönemki toplum yaşayışı hakkında da bilgilere sahip olamayacaktık

8)Zorlu SınamaKurtluş Savaşı'nı ve etkilerini anlatan bir romandır(Edebiyatçı Cevdet Kudret'e göre Zorlu Sınama; edebiytımızda Kurtuluş Savaşı üstüne yazılı romanların ilki ve hala en güzelidir) Ateşten Gömlek İzmir ’in işgali üstüne şehri kurtarmaya amaçlayan ulusal çaba hareketlerinin hedeflerine nasıl ulaştığını anlatıyorHalide Edip, 1919 yılında İstanbul halkını ülkenin işgaline karşı harekete geçmek için yaptığı konuşmaları ile zihinlerde yer etmiş artist bir hatiptir Kurtuluş Savaşı'nda cephede Mustafa Kemal'in yanına ödev yapmış, sivil olmasına rağmen rütbe alarak bir savaş kahramanı sayılmıştır Savaş yıllarında Anadolu Ajansı'nın kurulmasında rol alarak gazetecilik de yapmıştırYani artist yaşadığı dönemin zihniyetini eserlerine yansıtmış ve dönemin olaylarından etkilenmiştir

2etkinlik:
İslamiyet Öncesi Türk edebiyatında ortaya çıkan türler: epope
İslam uygarlığı çerveçesinde artan Türk edebiyatında ortaya meydana çıkan türler: mesnevi, masal
Batı uygarlığı etkisinde hikaye, roman, tiyatro( 19 yüzyılda Tanzimat döneminde)

9) Tablodaki edebi türler ortaya çıktıkları dönemin dil, üslup ,tema, işlenen konu, kullanılan kelime ve kelime grupları ile ilişkilidirMesela mesnevi İran edebiyatından edebiyatımıza girmiş beyit nazım birimiyle aruz ölçüsüyle yazılan ve uzun aşk ve mertlik olaylarının anlatıldığı bir türdürHer yazinsal nesil ortaya çıktığı uygarlıktan izler taşır

10a) Şemadaki başlıklar bize bir yazinsal eseri bütün ve içten bir şekilde çıkarımlarda bulunmamız için büyük katkı sağlarÇünkü yazinsal eserler verilen başlıklardaki kriterlerden doğrudan etkilenir

b) Hepsiyle ilgili bilgileri bünyesinde barındırabilir

c) cevabı 7sorudaki maddeler

ç) Tarih, sosyoloji, psikoloji

SAYFA 16
KAVRAMA VE IZAH ETME:
1) Edebiyat tarihçisi edebi eserleri incelerken şunlara uyarı etmeli:
a) sanatçıların hayatını incelemeli (somut ve ruhi yapısı,yaşadığı sosyal ve fiziksel çevre)
b) yazinsal dönemleri incelemeli
c) dönemin sosyal, siyasi ve tarihsel olaylarını bilmeli
d) Dönemin sanat zevkini ve anlayışını incelemeli
e) Dönemin dil özellikleri iyi bilmeli

2) sosyoloji
felsefe
psikoloji
tarih
mantık
bilim ve teknoloji

3) Hitabe, İnkılâp Tarihimizin kayda değer ve gerçek kaynaklarındandır Türk Kurtuluş Savaşı ’nın dününe, bugününe ve yarınına ait her yönü Nutuk ’ta bulmak olanağı vardırBizzat Atatürk'ün ağzından Türk Kurtuluş Savaşının hakiki öyküsüdür NutukMustafa Kemal Atatürk bu eseriyle bir milletin kurtuluşunun ne kadar zorlama ve çetin şartlarda kazanıldığının gelecek kuşakların da bilmesi için bu eseri yazmıştır
4) Atatürk, gençliğe hitabında, Hitabe'un felsefesi hakkında ipuçları vermektedir

Atatürk, Hitabe ile geçmişi anlatıp bununla birlikte gelecekte düşebileceğimiz tehlikeleri evvelden sezmemiz için alınacak derslerden bahsetmektedir
Mustafa Kemal Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı dönemi'ni birinci ağızdan aktardığı, Cumhuriyet tarihi açısından kayda değer bir eserdir
Bazı sayfalarda açık açık belirttiği sonraki yıllarda durumun basit ve açıkça değerlendirilmesi için bu değin ayrıntıya yer verilmiştirsözü ile Atatürk ileri görüşlülüğünü bir kere daha ortaya koymuştur
Göktürk Kitabeleri ise aşina birincil yazılmış belgelerimiz olduğu için çok önemlidir
Ø Türklerin ilk yazılı eseridir
Ø Doğu Göktürklerin tarihine ışık tutar
Ø Tavır türünde yazılmıştır
Ø Oldukça gelişmiş ve tamamlanmış bir dil kullanılmıştır
Ø Türk dilinin gelişmişlik düzeyine ilişkin etraflı bilgiler edinilebilir
Ø Keza dinî ayrıca de din dışı konular işlenmiştir
Ø Tarih, coğrafya ve edebiyata kaynak olacak niteliktedir
Ø Türk tarihini, toplumun hayat biçimini, dünyaya bakış tarzını ortaya koyar

2etkinlik cevabı sayfa 12'de var lakin siz de edindiğiniz bilgilerinizden ve yaptığınız araştırmalardan hareketle kendi görüşlerinizi kendi cümlelerinizle yazınız

DEĞER BIÇME:
1) Edebi dönemler
2) Şair ve yazarların hayatları
3) Şair ve yazarların yazinsal kişiliği
4)Sanatçıların(şair ve yazan) eserleri
5) Yazinsal dönemlerin belirleyici özellikleri
6) Edebiyatı etkileyen tarihi olaylar
7)dönemin siyasi özellikleri
8)dönemin sosyal özellikleri
9) yazinsal türlerin gelişimi

2) (D)

3) (Y) (Y)
5) EDEBİYAT

6) iSLAMİYET ÖNCESİ

7) C

Sayfa 17
Hazırlık Soruları
1)Türk devletleri bir taraftan birbirlerinden küçük dil, din, gelenek fartklılıkları olan bir çok boyun konfederasyonunadayandığı için; üstelik doğu ve batı (Çin ve İran, Bizans) kültür ve uygarlıkları arasındaki ticaret yolu üzerinde bulunduğundan dolayı, inanç ve geleneklerde geniş zevk belirten devletler idiler Türkler hem Orta Asyada iken keza de Anadolu'ya yerleştikten sonradan, aralıksız olarak doğu ve batı medeniyetleri arasında bir köprü görevi görmüşlerdir Türk devlet teşkilâtının başında yabgu, kağan, han(sonradan da sultanve padişah) adlı, soy olarak asil bir yönetici bulunurdu Devlet başkanlığının ya babadan oğula veya yakın akrabalar arasında geçtiği görülmektedir Bu gelenek daha sonra da devam etmiş, ancak Cumhuriyet döneminde meclisin seçimine bırakılmıştır

2)tüm dünyayı etkiliyen ya da etkileyebilcek kayda değer olaylara kadar çağlar belirlenir veya başlar biter ilk çağ yazının bulunmasıyla başlar kavimler göçüne kadar devam eder
orta çağ kavimler göçü ilr başlar istanbulun fethine değin devam eder
yeni çağ istanbul un fethi ile başlar fransız ihtilali ile biter
yakın devir fransız ihtilali ile başlar günümüz kadar devam eder s

3)Geçmiş, geleceğe yön verir Geçmiş nasıl yazılırsa yetişen kuşaklar o geçmişe bakarak geleceğin doğrultusunu çizmeye çalışırlar Diğer deyişle nasıl bir gelecek tasarımı yapılmışsa, ona tarafından bir geçmiş yazılır Bu anlaşılır bir durumdur Perşembenin nasıl olmasını istiyorsanız ona göre bir Çarşamba düzenlerseniz yetişen kuşaklar büyük ölçüde bahşedilen doğrultuda yollarına devam ederler ve tasarım gerçekleşir Tasarımın gerçekleşmesi yetişen kuşaklara yüklenen paradigmaya ve onun niteliğine bağlıdır


Paradigma: Dünyaya nasıl bakılması gerektiği konusunda bazı öneri ve tezler Aldığımız eğitim ve deneyimler sonucu kazandığımız bakış açısı Farkına varmadan taktığımız psikolojik bir gözlük

Sistemler nasıl bir gelecek tasarımı yapmışlarsa, geçmişi ona kadar yazarlar Geçmiş ile gelecek arasında çelişkinin ortaya çıkması, sistemin çocuklar tarafından değil edilmesi böylelikle önlenmeye çalışılır Aşağı tarihteki iki büyük siyasal ekonomik ve felsefi sistemin (yalnızca) tarihi sınıflamaları karşılaştırılarak ikisinin de aslında tarihin (en azından) çağ sınıflamaları konusunda tatmin edici açıklamayı yapamadıkları ortaya konmakta ve bir diğer teşebbüs sunulmaktadır

Sayfa 18
1) İslamiyetin Kabulünden Önceki Sözlü Dönemde Oluşmuştur

SAYFA 19
5) “Ali Bey, diri diri mezara gömülen bir birey , çözümsüz bir bilmece gibi söz ve söz grupları dönemin zihniyetini yansıtmaktadır

6) Bu metin Tanzimat dönemindeki Batılılaşmaya başlayan Türk toplumunun yaşayış, inanç ve adetlerini yansıtmaktadır

7) Metin Türklerin İslamiyet ’ten öncesi yaşayışarını yansıtan ırki özellikler 1metin

Metin İslamiyetin kabulü ile oluşam medeniyetten… 2 Metin x

Metin modern dönemde aklın ve bireyin……………………… 3 metin x

1ETKİNLİK:
Türk edebiyatında İslam ve Batı medeniyetinin koskocoman etkisi vardırDin ve uygarlık bir edebiyatı maksimum etkileyen faktörlerdendir Türk tarihinde görülen üç medeniyet (iki uygarlık değişikliği), edebiyatın da seyrini değiştirmiş, onun konu ve şekil özelliklerini de etkilemiştir
bu arada tanışılan ve alış verişte bulunulan uluslar da edebiyatı etkilemişlerdir
Meselâ, Araplardan ilmî eserlerle birlikte Arapça sözcük ve tamlamalar, İranlılardan da İslâmiyet ’le birlikte nazım cins ve çeşitleri alınmıştır *