107 milyar liralık vergiyi kriz yuttu

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan resmi bilgiler, ekonomik kriz, artan işsizlik ve seçim devrinde bol keseden dağıtılan vergi indirimleri yüzünden devletin vergi gelirlerinde 107 milyar 467 milyon liralık devasa açık oluşacağını ortaya koydu.

Vergi gelirlerindeki kayba karşın iktidar kamu harcamalarını kısmadığı üzere daha da artırdığı için kamu istikrarı önemli formda bozuldu. Düşen vergi gelirleri yüzünden ülkenin borcu artacak, vatandaşa yeni artırım ve vergiler gelecek.

BEKLENTİ 756.4 MİLYARDI



İktidar bu yıl 756 milyar 494 milyon lira vergi toplamayı öngörüyordu. Her şey olağan gitmiş olsa ocak-ağustos devrini kapsayan birinci 8 ayda devletin kasasına yaklaşık 504 milyar lira para girecekti. Lakin açıklanan resmi bütçe bilgilerine nazaran, birinci 8 ayda yalnızca 432 milyar 685 milyon lira vergi tahsilatı yapılabildi.

Yani 8 ayda iktidarın hedeflediğinden yaklaşık 72 milyar lira daha az vergi toplandı. Birinci 8 aydaki vergi performansının yılın geri kalan eylül-aralık periyodunda de motamot devam etmesi halinde devletin yıllık vergi gelirleri fakat 649 milyar 27 milyon liraya ulaşabilecek. Bu da yıllık vergi gelir gayesine nazaran devletin kasasına yaklaşık 107.5 milyar lira daha az para gireceği manasına geliyor.

İktidar kamu harcamalarını yılın başında hedeflediği vergi gelirlerini dikkate alarak bol keseden yaptığı için 107 milyarı aşan vergi kaybı kamu maliyesinde çok büyük hasara, devletin borçlanmasında da devasa artışa yol açacak.

HALK HARCAMADI

Vergi gelirlerinin büyük kısmı halkın harcamasına bağlı olan ‘dolaylı' vergilerden kaynaklandığı için, devletin vergi gelirlerinin harika düşmesinde kriz ve işsizlik yüzünden halkın harcamalarının büyük ölçüde düşmesi ile seçim için kimi vergilerde yapılan indirimler tesirli oldu. Halkın gelirine bakılmaksızın zengin-fakir herkesin harcaması üzerinden alınan Özel Tüketim Vergisi'nin (ÖTV) yıl sonunda 162 milyarlık gayesi yakalayamayacağı, 26 milyar liralık kayıpla fakat 136 milyar lira düzeyinde kalabileceği hesaplanıyor.  
Kriz yüzünden halk beklenenin çok altında yeni araç alıp, otomobilini da yüksek akaryakıt fiyatları yüzünden adeta garajdan çıkarmayınca devlet yaklaşık 24 milyar lira ÖTV gelirinden oldu. Buna karşılık sigaraya gelen artırımlara karşın tiryakiler birebir süratle sigara içmeye devam ederse devletin, yıl sonunda tütün ÖTV'sinden ek 3.9 milyar lira fazladan para kazanacağı öngörülüyor.

Vergi performansı, ÖTV üzere harcamaya dayalı KDV gelirinin de yılın sonunda gayenin yaklaşık 41 milyar lira altında kalacağını gösteriyor.

Verginin yerine MB'nin kefen parası



Devletin 8 aydaki bütçe harcama suratı geri kalan 4 ayda da tıpkı halde devam ederse bütçe sarfiyatları gayenin 27 milyar lira daha üstünde gerçekleşecek. 107 milyarlık gelir azalmasına rağmen 27 milyarlık masraf artışı yıllık yaklaşık 134 milyarlık ek bütçe açığını işaret ediyor.

Lakin iktidar vergideki kan kaybının bir kısmını karşılaması için Merkez Bankası'ndaki 41.1 milyar liralık ihtiyat akçesini bütçeye aldı. Ayrıyeten Merkez Bankası'nın öngörülenden daha fazla çıkan 33.8 milyarlık yüksek kârı da gelince yaklaşık 75 milyar liralık vergi dışı gelir bütçenin devasa açığına kısmen yama oldu.

Erdoğan Süzer/Sözcü