11 Eylül saldırısının üzerinde 21 yıl geçti

ABD 21 yıl evvel bugün İkiz Kuleler olarak bilinen Dünya Ticaret Merkezi'ne yönelik terör saldırılarısı ile sarsıldı.

3 bine yakın kişinin hayatını kaybettiği kanlı atağın tesirleri dünyayı etkilemeye devam ederken mağdurların dava süreci de sürüyor.

11 Eylül mağdurlarının hukuk mücadelesi

AA'nın haberine nazaran Eylül 2001'de New York'un Wall Street bölgesindeki ikiz kuleler ile Pentagon'un yer aldığı noktalara gerçekleştirilen hava akınlarında hayatını kaybedenlerin yakınları ve mağdurlar, hala net olarak taarruzların kimin tarafından finanse edildiğinin karşılığını alamadı.

Saldırıların mağdurları, kelam konusu müddette vazife yapan 4 ABD Lideri'nin takviyesini alabilmek için hukuk firmaları aracılığıyla lobi şirketlerine para ödemek dahil birçok yolu denemek zorunda kaldı.

Davacılar, geçen yıl taarruzların 20. yılı öncesinde ABD Lideri Joe Biden'a gönderdikleri mektupta Federal Soruşturma Ofisi'ne (FBI) bahisle ilgili sahip olduğu dokümanları açıklaması için buyruk vermesini istemiş, aksi takdirde kendisini anma merasiminde görmek istemediklerini belirtmişti.


FBI, atakları Suudi Arabistan'ın fonladığını sav etti

FBI’ın 4 Nisan 2016 tarihli soruşturma belgesinde 11 Eylül saldırılarında kullanılan uçakları kaçıran Suudi Arabistan vatandaşlarından ikisine sağlanan lojistik takviyeyle ilgili bilgiler yer alıyordu.

Saldırıların 20. yılına günler kala ABD Lideri Joe Biden'ın verdiği talimat üzerine FBI, bu bilgilerin birtakım ayrıntılarını açıklamıştı.

Belgelerin paylaşılması kararını Washington’daki Suudi Arabistan Büyükelçiliği memnuniyetle karşılamış, "bağlantı" tezlerini yalanlamıştı.

Kamuoyuyla paylaşılan 16 sayfalık evrak, hava korsanlarının ABD’deki Suudi iş birlikçileriyle temaslarını ortaya koysa da Suudi hükümetinin ataklarda rolünün bulunduğunu kanıtlayan bir evraka yer vermiyordu.

Mağdur yakınları, ataklarda kullanılan yolcu uçaklarını kaçıran 19 teröristten 15’inin Suudi Arabistanlı olmasını ve FBI'ın evraklarını münasebet göstererek New York Güney Bölge Mahkemesi'ne Ağustos 2021'de dava açmış ve Suudi yetkililerin sorgulanmasını istemişti.

Dünya Ticaret Merkezi'nde hayatını kaybedenlerin yakınlarının avukatı Jim Kreindler, açıklanan evrakların "Suudi hükümetinin 11 Eylül saldırılarında sorumluluğunun olduğuna ilişkin" savları güçlendirdiğini savunmuştu.


Saldırının mağdurları mahkemede umduklarını bulamadı

Kreindler & Kreindler Hukuk Ofisi'nin internet sitesindeki bilgilere nazaran Suudi hükümetini maksat alan davacılar, Suudi temaslı Bosna-Hersek'e Yardım Yüksek Komitesi'nin (SHC) 11 Eylül saldırılarını finanse etmek hedefiyle El Esas'a para aktardığını ileri sürdü.

Ancak ABD'de 1976'da yürürlüğe giren Yabancı Hükümran Dokunulmazlıklar Kanunu'na nazaran (FSIA) Suudi Arabistan'ın, ABD Dışişleri Bakanlığının Terörü Destekleyen Devletler Listesi'nde yer almaması, davada ismi geçen şahısları dokunulmaz kılıyordu.

Davayı gören mahkemenin bu bahisteki kararında "SHC, Suudi Krallığı tarafından Bosnalı Müslümanlara insani yardım etmek için oluşturulan ve kontrolü yapılan bir kuruluştur. Birçok SHC çalışanı, Krallığın maaş bordrosunda gözükmekte olup Suudi Arabistan'daki idari mahkemelerde dava edilebilir." sözleri yer aldı.

Bunun üzerine davacılar, SHC'nin Bosna'da kayıtlı bulunduğu ve hükümetten bağımsız olarak tanımlandığı için dokunulmazlığından feragat ettiğini öne sürerek, mahkemeden ABD'ye savaş ilan eden El Kural'ı destekleyenler üzerinde geniş bir şahsî yargı yetkisi istedi.

Mahkeme, davacıların teröristlere yardım ettiklerine inandıkları prenslerin Suudi devletinden bağımsız yargılanması talebini de "davacıların 4 prensin 11 Eylül saldırılarını yönettiğini yahut bir casusa (veya El Kaide'ye) atak için talimat verdiğini delillendiremedikleri, El Düstur ile iş teması olan beşinci prensin ise iş mutabakatlarını ABD'de gerçekleştirmediği için" yargılanmasına tabi olmadığına hükmederek reddetti.

İkinci Daire'nin kararı, davacıları hayal kırıklığına uğratırken ABD Bölge Yargıcı George B. Daniels'a devredilen dava, dokunulmazlıkları bulunmayan ve El Kural üyesi teröristlerle direkt ilişkilerinin olduğu öne sürülen bir dizi sanık aleyhine devam ediyor.


Biden'ın tazminat kararı davacıları böldü

ABD Lideri Biden'ın, Afganistan'ın New York bankalarında bulunan ve Taliban'ın idaresi ele geçirmesi üzerine ihtiyati önlem konulan 7 milyar dolarının yarısının 11 Eylül mağdurlarına tazminat olarak dağıtılmasına yönelik kararı, bu paradan birinci sırada faydalanmak isteyenlerle daha fazla tazminat beklentisi bulunan davacıları birbirine düşürdü.

ABD Kongresi'nde 11 Şubat'ta onaylanan Terörizm Kurbanları Yasası gereği, 11 Eylül mağdurlarına yaklaşık 3,5 milyar dolar ödenmesi planı yürürlüğe girmiş, durumuna nazaran kimi ailelerin başkalarına nazaran ek ödemeler alabileceği bildirilmişti.

Kararın ardından 11 Eylül mağdurlarını temsil eden firmalardan Kreindler & Kreindler Hukuk Ofisi, mahkemeye gönderdiği mektupta yalnızca Taliban'a 2012'de dava açan ve "Havlish davacıları" diye bilinen kümeye ödeme yapılmasına karşı çıkarak kendi müvekkillerinin de bu parada hakkının olduğunu savundu.

Mahkemeye yazdığı mektupta avukat James P. Kreindler, "Havlish davacıları"nın 11 Eylül'de ölen yalnızca 47 kişiyi temsil ettiğini ve mahkemenin bu kararının "öldürülen öbür 2 bin 930 kişinin ailelerinin ziyanına olacağını" savundu.

Söz konusu gelişmeler sonrasında ABD basınında 11 Eylül mağdurlarının davalarını kazanabilmek için birçok avukatlık firmasının lobi firmalarına para harcadığı bilgisine yer verildi.


Paralarına el konulan Afgan halkı karara tepkili

Taliban'ın Afganistan'ın idaresini devralmasının akabinde, ABD bankalarındaki paralarına el konulan Afgan halkının ekonomik kasveti ise gün geçtikçe artıyor ve milyonlarca Afgan açlık hududunda hayatta kalmaya çalışıyor.

Afganistan'ın eski Bayan İşlerinden Sorumlu Bakanı Sima Samar'ın da ortalarında bulunduğu 125'ten fazla Afgan bayan önder, ABD Lideri Biden'a 15 Şubat'ta gönderdikleri mektupta el konulacak 3,5 milyar dolarla ilgili şöyle seslenmişti:

"Halkımız, teröre karşı savaşta öteki tüm uluslardan daha fazlasını feda ederek yıllarca ulusunuzla yan yana durdu. Ne 11 Eylül teröristleri ne de kumandanları Afgan'dı.

Biz, kendimiz bu terörün kurbanlarıyız. Afganistan halkı bu toplu başarısızlık yüzünden tekrar mağdur edilmemeli. Afganistan'ın varlıkları halkına aittir. Afgan halkından fon almak, tarihinin en berbat insani krizini yaşayan bir ülkeye karşı en kaba ve uygunsuz reaksiyondur. Yaralı bir elin ezilmesi üzeredir.

Şu an birliklerinizin inançlı biçimde geri çekilmesine ve Taliban'ın tekrar iktidara dönmesine müsaade veren lakin Afganistan ve halkı için acıdan öbür bir şey getirmeyen bir 'barış anlaşması' ile karşı karşıyayız. Bu kararı tekrar gözden geçirmenizi rica ediyoruz."

Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşlerden Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Martin Griffiths, 30 Ağustos'ta Güvenlik Kuruluna yaptığı bilgilendirmede, Afganistan'da derinleşen yoksulluğa dikkati çekerek, ülkedeki 6 milyon kişinin açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylemişti.

Griffiths, "Afganistan'daki barınakların onarılması, uygunlaştırılması, kıyafet, battaniye üzere kışlık ihtiyaçlar" için 614 milyon dolara, hava koşulları nedeniyle makul bölgelere erişim kesilmeden evvel de "gıda ve öteki ihtiyaçlar" için ek 154 milyon dolara gereksinim duyulduğunu belirtmişti.


Sanıkların yargılanma süreci yıllara yayıldı

11 Eylül saldırılarını organize ettiği öne sürülerek 2003'te Pakistan'da yakalanan Halid Pir Muhammed'in hala sivil mahkemeye çıkarılmamış olması, hukuksal sürecin sonuçlanmasının önündeki en büyük pürüzler ortasında gösteriliyor.

Tutuklandıktan sonra "havasız bırakma, boğulma hissi yaratma, makattan su verme" üzere en ağır azaplar sonucu hatasını kabul eden Halid Pir Muhammed, 2008'de birinci sefer Guantanamo'daki askeri mahkemeye çıkarılmıştı.

Wall Street Journal'ın 30 Temmuz 2019 tarihli haberine nazaran, 11 Eylül terör saldırısının planlayıcısı olduğu öne sürülen Muhammed, hakkında idam cezası istenmemesi koşuluyla iş birliği teklif etmişti.

Muhammed'in New York'taki sivil mahkemelerde yargılanması planları ise kamuoyunun ve siyasetçilerin itirazı üzerine sonuçsuz kalmıştı.

ABD'nin Küba'da bulunan Guantanamo Deniz Üssü'ndeki askeri mahkemede 11 Eylül saldırısını organize etmek ve saldırıyı gerçekleştiren uçak korsanlarına lojistik dayanak sağlamakla suçlanan Muhammed dahil 5 kişinin yargılanmasına hala devam ediliyor.

Öte yandan 29 Temmuz'da eski ABD Lideri Donald Trump, New Jersey'deki golf kulübünde Suudi Arabistan takviyeli turnuvada aktifliği protesto etmeye hazırlanan 11 Eylül saldırısı kurbanlarının ailelerine yönelik soruyu, "Maalesef, hiç kimse 11 Eylül soruşturmasında sonuna kadar gitmedi." diyerek yanıtlamıştı.

11 Eylül 2001'de ne oldu?

ABD finans sisteminin kalbi New York, 11 Eylül 2001 sabahı İkiz Kuleler olarak bilinen Dünya Ticaret Merkezi'ne yönelik terör akınlarına uyandı.

Newark, Boston ve Washington'dan havalanıp San Francisco ve Los Angeles'a giden 4 yolcu uçağının kaçırılmasının akabinde Los Angeles'a giden Amerikan Airlines'a ilişkin yolcu uçağı, mahallî saatle 08.46'da İkiz Kuleler'in kuzey istikametindeki binasına çarptı. Kuzey kulesi alevler içinde yanarken United Airlines'a ilişkin kaçırılan öteki bir uçak da birinci hücumdan tam 17 dakika sonra canlı yayında güney kulesine çarptı.

İkiz Kulelere atakların akabinde kaçırılan bir öteki uçak da ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) binasına çarptı.

Kaçırılan son uçak ise Pennsylvania eyaleti kırsalında F-16'lar tarafından düşürüldü.

11 Eylül saldırıları sonucu uçakları kaçıran 19 saldırgan hariç New York, Washington ve Pennsylvania'da toplam 2 bin 977 kişi hayatını kaybetti.