1921 anayasası - teskilat-i esasiye kanunu

1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu, 1921 anayasasının esasları,

TEŞKİLATI ESASİYE KANUNU

1921

3 Tertip Dustur, Cilt: 1, s 196

Ceridei Resmiye, 17 Şubat 1337

Kanun No:85

Madde 1 Hakimiyet bila kaydu şart milletindir İdare usulu halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına mustenittir

Madde 2 İcra kudreti ve teşri salahiyeti milletin yegane ve hakiki mumessili olan Buyuk Millet Meclisinde tecelli ve temerkuz eder

Madde 3 Turkiye Devleti Buyuk Millet Meclisi tarafından idare olunur ve hukUmeti “Buyuk Millet Meclisi HukUmeti unvanını taşır

Madde 4 Buyuk Millet Meclisi vilayetler halkınca muntehap azadan murekkeptir

Madde 5 Buyuk Millet Meclisinin intihabı iki senede bir kere icra olunur İntihap olunan azanın azalık muddeti iki seneden ibaret olup fakat tekrar intihap olunmak caizdir Sabık Heyet lahik heyetin ictimaına kadar vazifeye devam eder Yeni intihabat icrasına imkan gorulmediği takdirde ictima devresinin yalnız bir sene temdidi caizdir Buyuk Millet Meclisi azasının herbiri kendini intihap eden vilayetin ayrıca vekili olmayıp umum milletin vekilidir

Madde 6 Buyuk Millet Meclisinin heyeti umumiyesi teşrinisani iptidasında davetsiz ictima eder

Madde 7 Ahkamı şer’iyenin tenfizi, umum kavaninin vazı, tadili, feshi, ve muahede ve sulh akti ve vatan mudafaası ilanı gibi hukuku esasiye Buyuk Millet Meclisine aittir Kavanin ve nizamat tanziminde muamelatı nasa erfak ve ihtiyacatı zamana evfak ahkamı fıkhiye ve hukukiye ile adap ve muamelat esas ittihaz kılınır Heyeti Vekilinin vazife ve mesuliyeti kanunu mahsus ile tayin edilir

Madde 8 Buyuk Millet Meclisi, hukUmetinin inkısam eylediği devairi kanunu mahsus mucibince intihap kerdesi olan vekiller vasıtası ile idare eder Meclis icrai hususat icin vekillere veche tayin ve ledelhace bunları tebdil eyler

Madde 9 Buyuk Millet Meclisi Heyeti Umumiyesi tarafından intihap olunan reis bir intihap devresi zarfında Buyuk Millet Meclisi Reisidir Bu sıfatla Meclis namına imza vazına ve Heyeti Vekile mukarreatını tasdika salahiyettardır İcra Vekilleri heyeti iclerinden birini kendilerine reis intihap ederler Ancak Buyuk Millet Meclisi Reisi vekiller heyetinin de reisi tabiisidir

İdare

Madde 10 Turkiye coğraafi vaziyet ve iktisadi munasebet noktai nazarından vilayetlere, vilayetler kazalara munkasem olup kazalar da nahiyelerden terekkup eder

Vilayat

Madde 11 Vilayet mahalli umurda manevi şahsiyeti ve muhtariyeti haizdir Harici ve dahili siyaset, şer’i adli ve askeri umur, beynelmilel iktisadi munasebat ve hukUmetin umumi tekalifi ile menafii birden ziyade vilayata, şamil hususat mustesna olmak uzere Buyuk Millet Meclisince vaz edilecek kavanin mucibince evkaf, Medaris, Maarif, Sıhhiye, İktisat, Ziraat, Nafia ve Muaveneti ictimaiye işlerinin tanzim ve idaresi vilayet şUralarının salahiyeti dahilindedir

Madde 12 Vilayet ŞUraları vilayetler halkınca muntehap azadan murekkeptir Vilayet ŞUralarının ictima devresi iki senedir İctima muddeti senede iki aydır

Madde 13 Vilayet ŞUrası, azası meyanında icra amiri olacak bir reis ile muhtelif şuabatı idareye memur azadan teşekkul etmek uzere bir idare heyeti intihab eder, İcra salahiyeti daimi olan bu heyete aittir

Madde 14 Vilayette Buyuk Milet Meclisinin vekili ve mumessili olmak uzere vali bulunur Vali, Buyuk Millet Meclisi hukUmeti tarafından tayin olunup vazifesi devletin umumi ve muşterek vazaifini ruyet etmektir Vali yalnız devletin umumi vazaifile mahalli vazaif arasında tearuz vukuunda mudahale eder

Kaza

Madde 15 Kaza yalnız idari ve inzibati cuzu olup manevi şahsiyeti haiz değildir İdaresi Buyuk Millet Meclisi hUkumeti tarafından mansup ve valinin emri altında bir kaymakama mevdudur

Nahiye

Madde 16 Nahiye hususi hayatında muhtariyeti haiz bir manevi şahsiyettir

Madde 17 Nahiyenin bir şUrası, bir idare heyeti ve bir de muduru vardır

Madde 18 Nahiye şUrası, nahiye halkınca doğrudan doğruya muntehap azadan terekkup eder

Madde 19 İdare heyeti ve nahiye muduru, nahiye şUrası tarafından intihap olunur

Madde 20 Nahiye şUrası ve idare heyeti kazai, iktisadi ve mali salahiyeti haiz olup bunların derecatı kavanini mahsusa ile tayin olunur

Madde 21 Nahiye bir veya birkac koyden murekkep olduğu gibi bir kasaba da bir nahiyedir

Umumi Mufettişlik

Madde 22 Vilayetler iktisadi ve ictimai munasebetleri itibariyle birleştirilerek umumi mufettişlik kıtaları vucuda getirilir

Madde 23 Umumi mufettişlik mıntakalarının umumi surette asayişinin temini ve umum devair muamelatının teftişi, umumi mufettişlik mıntakasındaki vilayetlerin muşterek işlerinde ahengin tanzimi vazifesi Umumi mufettişlere mevdudur Umumi mufettişler Devletin umumi vazaifile mahalli idarelere ait vazaif ve mukarreratı daimi surette murakebe ederler

Maddei Munferide

İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren meri olur Ancak elyevm munakit Buyuk Millet Meclisi 5 Eylul 1336 tarihli nisabı muzakere kanununun birinci maddesinde gosterildiği uzere gayesinin husulune kadar mustemirren muctemi bulunacağı cihetle işbu Teşkilatı Esasiye Kanunundaki 4 uncu, 5 inci, 6 ncı maddeler gayenin husulune elyevm mevcut Buyuk Millet Meclisi adedi murettebinin sulusanı ekseriyetle karar verildiği takdirde ancak yeni intihabdan itibaren meriyul icra olacaktır