20 İsrailli diplomattan korona raporu! Dengeler değişecek

Devletler koronavirüs salgını sonrası dünyada nasıl bir tablo ortaya çıkacağını anlamaya çalışıyor, bu mevzuda uzmanların görüşlerine başvuruyor. Lakin şimdiye kadar, devletler için hazırlanmış raporlar dünya kamuoyu ile paylaşılmamıştı. Israel Hayom gazetesi diplomasi muhabiri Ariel Kahana, 13 Nisan’da İsrail Dışişleri Bakanlığı için hazırlanan bir belgeyi paylaşarak bu manada bir öncü oldu.

Tecrübeli muhabirin, raporu hazırlatan İsrail Dışişleri Bakanlığı Siyasi Planlama Şubesi Lideri Oren Anolik’e doğrulattığı doküman, koronavirüs salgınına ait “en berbat senaryoların gerçekleşmesi” ihtimalinde global jeo-politik sahnede istikrarsızlık yaratabilecek tehditleri tahlil ediyor ve yaşanabilecek kaymaları öngörmeye çalışıyor.

REKABET ARTACAK

20 diplomat ve alanlarında uzman ismin mart ayı sonunda tamamlayıp İsrail Dışişleri Bakanlığı’na sunduğu doküman, “serbest ticarete dayalı global sistemin pandemiden büyük ziyan göreceğini” temel varsayım olarak alıyor.



Global gelirin mart ayında yüzde 12 gerilediği hatırlatılan evraka nazaran dünya, “Büyük Buhran gibisi büyük bir ekonomik krize” gerçek ilerliyor. İsrailli uzmanlara nazaran “Ekonomik kriz, İsrail’in gelecek yıllarda eğildiği doğalgaz bölümünde talebi düşürerek ihracata büyük bir darbe vurabilir.”

Uzmanlara nazaran ekonomik kriz ülkeler ortasında bilhassa sıhhat dalına ait eserlerde ağır bir rekabete yol açabilir.

“Koronavirüs salgınının neden olduğu sıhhat gereç ve donanımına yönelik talep artışı devam edecek ve bu durum muhtemelen memleketler arası tansiyon kaynağı olacak. Kelam konusu tansiyon, havacılık dalının uçaklarını yere indirmek zorunda kalması üzere memleketler arası iktisattaki genel külfetler, milletlerarası ticarette yeni kuralların ortaya çıkışına neden oluyor. Uluslar köprüleri atıp, bilhassa ulusal güvenlik için hayati kıymet taşıyan dallarda kendi imalat ve tedarik zincirlerini oluşturacak. Üstelik bunun neye mal olacağına bakmayacaklar, bu da milletlerarası ticareti değiştirecek.”

Dokümanda ülkelerin, tıbbı donanım üzere büyük değer taşıyan eserlere uygulanan gümrük vergilerini artırmak üzere ihracatını sınırlayacak adımlar atabileceği de belirtiliyor.

İSTİKRARLAR DEĞİŞECEK

Ariel Kahana’nın aktardığı evrakta, koronavirüs krizinin Çin’in dünyanın üstün güçleri ortasına girmesini hızlandırabileceği görüşü de yer alıyor.



“Çin virüsü ‘ihraç etmesine’ karşın salgından kurtulan birinci ülke oldu ve ABD’ye karşı bir üstünlük elde etti. Pekin’in salgından etkilenen ülkelere sunduğu yardım ve ABD’nin dünya jandarmalığından vazgeçme eğilimi, Çin’in yükselişine sürat kazandırıyor.”

Dokümanda, bu durumun ABD ile Çin ortasındaki tansiyonu daha da artırabileceği belirtiliyor. İsrail idaresine ise “ABD ile stratejik iş birliğini sürdürürken Çin ile başta iktisat olmak üzere pek çok alanda iş birliği fırsatından yararlanılması” öneriliyor.

ORTADOĞU’DA TERÖR VE İSTİKRARSIZLIK

Evrakın Ortadoğu’ya ait kısımlarında ise istikrarsızlığın daha da artacağı belirtiliyor. İstikrarsızlığın artacağı öngörülen ülkelerin başında İsrail ile görece barışçıl münasebet içinde bulunan Ürdün geliyor.

İsrailli diplomatlar İran için ise daha karanlık bir gelecek öngörüyor.

“Koronavirüs salgını, aslında zayıflamış İran iktisadında büyük çöküntüye yol açabilir. Tahran idaresi, rejimi ayakta tutabilmek ismine, hiç düşünmeden nükleer silah geliştirmeye çalışabilir.”

Dokümanda ayrıyeten global krizin IŞİD ve el Düstur üzere örgütlerin saflarının güçlenmesine de yol açabileceği telaşı lisana getiriliyor.

İSRAİL’İN AVANTAJI: YÜKSEK TEKNOLOJİ

Ariel Kahana son olarak İsrail dışişleri uzmanlarının ülkenin koronavirüs krizinde bir dizi avantajı olduğunu düşündüğünü aktardı.



“Dünyada bilhassa uzaktan idare ve uzaktan takip sistemleri üzere ileri teknoloji eserlerine bir artış olacak. Bu eğilim oldukça ileri bir teknoloji kesimine sahip İsrail’in faydasına olabilir. İsrail pazarının esnekliği ve yeni durumlara ahenk sağlama yeteneği de avantajlar ortasında sayılıyor.”

İsrailli uzmanlara nazaran, ferdî özgürlükleri ihlal etmeden büyük data ve teknoloji kullanarak koronavirüs salgınıyla gayret eden İsrail cazip hale gelebilir.

Kaynak: Ariel Khana, Israel Hayom

Çeviren: Mustafa Alkan, fikirturu.com