Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Gelişimsel olarak ağız içinde en son oluşan ve ark üzerinde bölgesini alan dişler 20 yaş dişleridir. Bu nedenle de sürmek için ehliyetli alan bulamama mümkünlüğü en yüksek dişlerdir.
Yirmi yaş dişlerinin çene kemiği içinde gömük kalmasının nedenleriyle ilgili farklı teoriler öne sürülmüştür. Bunlardan birisi günümüz beşerinin atalarına nazaran daha çok süreçten geçmiş, daha yumuşak besin unsurları tüketmesidir. Bunun sonucunda dişlerdeki aşınma çok az olmakta, çenelerde 20 yaş dişleri için yerinde alan oluşamamaktadır. İlkel ömür süren kabile bireyleri üzerinde yapılan incelemelerde bu insanların yirmi yaş dişlerinin ağızda noktasını aldığı görülmüştür.
Diğer bir teoriye göreyse bir kişi anne-babasının birinden genetik olarak dar bir çene başkasından ise geniş çaplı dişler miras aldığında yirmi yaş dişleri sürmek için ehliyetli bölge bulamamakta ve gömük kalmaktadır.
Bir sair neden de yirmi yaş dişlerinin sıradan gelişimleri sırasında birinci olarak çenede yatay olarak gelişmesi, çenenin büyümesi ve dişin gelişimi ile açısının evvel mesio-angular sonra da vertikale(dikey) dönmesidir. Dişin eksenindeki bu dönme hareketi tam gerçekleşmezse dişler gömük kalmaktadır.
Her 20 yaş dişi çekilmeli midir?
Umumi kural olarak gömük dişler rastgele bir kontrendikasyon oluşum eden durum bulunmadıkça çekilmelidir. Gömük dişlerin çekimi için vakit kaybedilmemeli, tespit edildikten sonra en kısa devirde çekim süreci gerçekleştirilmelidir.Gömük dişlerin çekiminin bu dişler sorun çıkarana kadar ertelenmeleri sahih bir yaklaşım değildir.
Bunun nedenleri:
Hastanın yaşı ilerledikçe gömük dişlerin çekimi daha zorlaşmaktadır. Ayrıyeten ilerleyen yaşla birlikte hastanın sistemik durumunun da berbatlaşması ve bunun sonucunda gömük diş cerrahisinin daha komplikasyona açık hale gelmesi mümkündür. Bunların yanında, gömük dişlerin muhit dokularda neden oldukları sıkıntıların önüne geçmek emeliyle çekilmeleri gerekmektedir.
Gömülü dişlerin çekilmemesi ileride problemlere yol açar mı?
Gömük dişlerin muhit dokularda neden oldukları problemler:
Gömük dişlerin yaptığı pres sonucu komşu oldukları dişlerin etrafında kemik yıkımı ve buna bağlı olarak periodontal meseleler görülebilir.
Mahsusen yarı gömük dişlerde ve onlara komşu dişlerde artmış besin ve mikroorganizma birikimine bağlı olarak diş çürükleri görülebilir.
Yarı gömük dişlerin oklüzal (üzerini) ve aksiyal yüzeylerini örten yumuşak dokular nedeniyle perikoronit; yani dişi çevreleyen yumuşak dokuların enfeksiyonu gelişebilir.
Komşu diş köklerinde rezorpsiyona (kaybına) neden olabilirler.
İlerleyen yaşa bağlı olarak gelişen kemik rezorpsiyonu (kaybı) gömük dişlerin alveol kreti (çene kemiği) yüzeyine yaklaşmasına neden olur. Bu dişlerin üzerine mukoza (dişeti) ve alveol kretinden(çene kemiği) destek alan hareketli protezler yerleştirildiğinde gömülü diş üzerine karşılık gelen mukozada (dişetinde) ülserasyon oluşması ve gömülü dişin ağız içine açılıp enfekte olması mümkündür.
Gömük diş ile birlikte dental folikülün de gömük kaldığı unutulmamalıdır. Dental folikül çeşitli odontojen kistlere (dentigeröz kist, keratokist) ve tümörlere (ameloblastoma) dönüşme potansiyeline sahiptir.
Myofasiyal ağrı disfonksiyon sendromu yahut temporomandibular eklem bozuklukları üzere durumların bulunmadığı hastalarda mahsusen mandibulanın (alt çenenin) retromandibular(arka) nahiyesinde ortaya çıkan nedeni saptanamayan ağrılar bu kesimdeki gömük dişlerin çekilmesiyle son bulabilmektedir.
Alt çenedeki gömük dişler (özellikle 20 yaş dişleri) bulundukları kesimde çene kemiğinin zayıflamasına ve bir travma sonucu daha kolay kırılmasına yol açarlar.
Gömük dişler ortodontik tedavi sırasında istenen diş hareketlerinin elde edilmesini zorlaştırabilecekleri için tedaviye başlanılmadan evvel çekilmelidir.
Gömük dişler hangi durumlarda çekilmemelidir?
Gömük dişlerin çekilmesinin kontrendikasyonları: sürecin potansiyel komplikasyonları ve riskleri diş çekiminin getireceği potansiyel yararlarından daha ağır basıyorsa diş çekimi yapılmamalıdır.
a) Hastanın yaşı. İlerleyen yaşla bir arada kemiğin esnekliğini kaybetmesi sonucunda gömük diş çekimi daha komplike hale gelmektedir. Cerrahi süreç sonrası ödemin çözülmesi ve postoperatif rahatsızlığın geçmesi örneğin 18 yaşındaki bireyde 1-2 gün sürerken 50’ li yaşlarda 4-5 güne çıkabilmektedir. Başkaca ileriki yaşlara kadar sorun çıkarmamış ve kistik dejenerasyona uğramamış bir gömük dişin sorun oluşturma mümkünlüğü da düşüktür.
b) hastanın umumî sıhhat durumunun istenilmeyen olduğu durumlar. Hastanın kardiyak yahut teneffüs yolu illetleri, immun sisteminde zayıflığa yol açacak bir durumu ve kazanılmış/konjenital bir koagülopatisi mevcutsa, asemptomatik bir gömük dişin çekilmemesi tercih edilebilir.
c) Gömük diş cerrahisinin etraf dokulara hasar verebileceği durumlar. Komşu hudutlara, dişlere, yakın devirde yapılmış köprü protezlere zarar gelebileceği düşünülen durumlarda dişler çekilmeden bırakılmalıdır.
Diş çekimi sonrası bakım nasıl olmalıdır?
-Diş çekimi sonrası birinci olarak çekim boşluğu üzerine küçük, nemli bir gaz tampon yerleştirilip hastaya ısırtılmalıdır. Bu tampon çiğnenmemeli, en az yarım saat sıkıca ısırılıp, sonra atılmalıdır.
-Hasta çekim sonrası 3-4 saat kadar konuşmaktan kaçınmalıdır.
-Diş çekimi yapılan gün hasta ağzını çalkalamamalı, tükürmemelidir.
-Çekimin sonraki günü diş fırçalamaya başlanılmalı, ağız hijyeni üst seviyede tutulmalıdır. -Çekim sonrasında en azından 12 saat için sigara tasarrufundan sakınılmalı; sıcak, baharatlı, alkollü yiyecek ve içecekler tüketilmemelidir.
Diş çekimi sonrası kanama olmaması için neler yapmalıyım?
Hastanın 12 saat boyunca tükürmemesi, sigara içmemesi, pipetle bir şeyler içmemesi gerekir. Bu davranışların hepsi ağız içinde negatif basınç oluşmasına neden olur. Bunun sonucunda da soket içindeki pıhtı oradan uzaklaşabilir ve kanama gelişebilir. Ayrıyeten 12-24 saat müddetle efor gerektiren işlerden, hareketlerden kaçınılmalıdır. Artan kan dolaşımı kanamaya yol açabilir.
Hastalar sürecin yapıldığı gece yastıklarında az ölçüde kan görebilecekleri, bundan korkmamaları gerektiği konusunda uyarılmalıdırlar.
Kanama ağırsa tabibe ulaşıncaya kadar neler yapmalıyım?
Çekim sürecinden sonra 24 saat boyunca hafif kanama olması olağandır. Kanama biraz fazlaysa soket(çekim boşluğu) üzerine yeniden bir tampon koyup hareketsiz biçimde 1 saat ısırmak kanamayı durdurmaya yardımcı olacaktır.Hastanın yanında gaz tampon bulunmadığı durumlarda onun konumuna ılık suda biraz bekletilmiş nemli bir poşet çay yara mahalline konulup 1 saat ısırılabilir. Çayın içerdiği tannik asit pıhtılaşmaya yardımcı olacaktır.
Uzayan kanamalarda, açık al renk kanamalarda, ağız içinde büyük pıhtı kitlelerinin oluştuğu durumlarda hastalar vakit geçirmeden doktorlarına gitmelidirler.
Her diş çekimi sonrası antibiyotik kullanmak gerekir mi?
Hastanın sistemik bir illetinin, bağışıklık sisteminde zayıflık durumunun olmadığı durumlarda, sıradan diş çekimlerinden sonra antibiyotik tasarrufuna gerek yoktur. Bunun dışında gömük dişler, kökler üzere ek cerrahi süreç gerektiren çekimlerden sonra antibiyotik kullanılması önerilmektedir.
Kalp kapağı protezi taşıyan, tıbbi geçmişinde bakteriyel endokardit hikayesi, kompleks siyanotik konjenital kalp marazı, hipertrofik kardiyomiyopati üzere marazlar bulunan hastaların yanında bağışıklık sisteminde zayıflık bulunan, radyoterapi görmüş, kronik böbrek yetmezliği üzere marazları bulunan hastaların da diş çekimi öncesi ve sonrasında belli bir plan içerisinde antibiyotik kullanması gerekir.
Travma sonucu mahallinden çıkan dişin tedavisi nasıl yapılmalıdır?
Travma sonucu noktasından çıkan dişler kök yüzeyine dokunulmadan ılık su yahut hastanın kendi tükürüğü ile yıkanabilir. Şayet yapılabiliyorsa hastanın yanındaki bir kişi tarafından kök yüzeyine dokunulmadan, diş kuronundan tutularak bölgesine geri oturtulmalıdır. Diş noktasına oturtulamıyorsa çıkan diş ağız içinde, süt yahut mümkünse Hanks solüsyonu içinde en kısa vade içerisinde diş tabibine ulaştırılmalıdır. Diş konumundan çıktıktan sonra geçen müddet ne kadar kısaysa tedavinin başarılı olma mümkünlüğü o kadar yüksektir. Diş bölgesine yerleştirildikten sonra yandaki dişleri ile çeşitli sistemler kullanılarak bağlanmalı ve dişler kapandığında üzerine yük gelmemesi için gerekli süreçler yapılmalıdır.
Yirmi yaş dişlerinin çene kemiği içinde gömük kalmasının nedenleriyle ilgili farklı teoriler öne sürülmüştür. Bunlardan birisi günümüz beşerinin atalarına nazaran daha çok süreçten geçmiş, daha yumuşak besin unsurları tüketmesidir. Bunun sonucunda dişlerdeki aşınma çok az olmakta, çenelerde 20 yaş dişleri için yerinde alan oluşamamaktadır. İlkel ömür süren kabile bireyleri üzerinde yapılan incelemelerde bu insanların yirmi yaş dişlerinin ağızda noktasını aldığı görülmüştür.
Diğer bir teoriye göreyse bir kişi anne-babasının birinden genetik olarak dar bir çene başkasından ise geniş çaplı dişler miras aldığında yirmi yaş dişleri sürmek için ehliyetli bölge bulamamakta ve gömük kalmaktadır.
Bir sair neden de yirmi yaş dişlerinin sıradan gelişimleri sırasında birinci olarak çenede yatay olarak gelişmesi, çenenin büyümesi ve dişin gelişimi ile açısının evvel mesio-angular sonra da vertikale(dikey) dönmesidir. Dişin eksenindeki bu dönme hareketi tam gerçekleşmezse dişler gömük kalmaktadır.
Her 20 yaş dişi çekilmeli midir?
Umumi kural olarak gömük dişler rastgele bir kontrendikasyon oluşum eden durum bulunmadıkça çekilmelidir. Gömük dişlerin çekimi için vakit kaybedilmemeli, tespit edildikten sonra en kısa devirde çekim süreci gerçekleştirilmelidir.Gömük dişlerin çekiminin bu dişler sorun çıkarana kadar ertelenmeleri sahih bir yaklaşım değildir.
Bunun nedenleri:
Hastanın yaşı ilerledikçe gömük dişlerin çekimi daha zorlaşmaktadır. Ayrıyeten ilerleyen yaşla birlikte hastanın sistemik durumunun da berbatlaşması ve bunun sonucunda gömük diş cerrahisinin daha komplikasyona açık hale gelmesi mümkündür. Bunların yanında, gömük dişlerin muhit dokularda neden oldukları sıkıntıların önüne geçmek emeliyle çekilmeleri gerekmektedir.
Gömülü dişlerin çekilmemesi ileride problemlere yol açar mı?
Gömük dişlerin muhit dokularda neden oldukları problemler:
Gömük dişlerin yaptığı pres sonucu komşu oldukları dişlerin etrafında kemik yıkımı ve buna bağlı olarak periodontal meseleler görülebilir.
Mahsusen yarı gömük dişlerde ve onlara komşu dişlerde artmış besin ve mikroorganizma birikimine bağlı olarak diş çürükleri görülebilir.
Yarı gömük dişlerin oklüzal (üzerini) ve aksiyal yüzeylerini örten yumuşak dokular nedeniyle perikoronit; yani dişi çevreleyen yumuşak dokuların enfeksiyonu gelişebilir.
Komşu diş köklerinde rezorpsiyona (kaybına) neden olabilirler.
İlerleyen yaşa bağlı olarak gelişen kemik rezorpsiyonu (kaybı) gömük dişlerin alveol kreti (çene kemiği) yüzeyine yaklaşmasına neden olur. Bu dişlerin üzerine mukoza (dişeti) ve alveol kretinden(çene kemiği) destek alan hareketli protezler yerleştirildiğinde gömülü diş üzerine karşılık gelen mukozada (dişetinde) ülserasyon oluşması ve gömülü dişin ağız içine açılıp enfekte olması mümkündür.
Gömük diş ile birlikte dental folikülün de gömük kaldığı unutulmamalıdır. Dental folikül çeşitli odontojen kistlere (dentigeröz kist, keratokist) ve tümörlere (ameloblastoma) dönüşme potansiyeline sahiptir.
Myofasiyal ağrı disfonksiyon sendromu yahut temporomandibular eklem bozuklukları üzere durumların bulunmadığı hastalarda mahsusen mandibulanın (alt çenenin) retromandibular(arka) nahiyesinde ortaya çıkan nedeni saptanamayan ağrılar bu kesimdeki gömük dişlerin çekilmesiyle son bulabilmektedir.
Alt çenedeki gömük dişler (özellikle 20 yaş dişleri) bulundukları kesimde çene kemiğinin zayıflamasına ve bir travma sonucu daha kolay kırılmasına yol açarlar.
Gömük dişler ortodontik tedavi sırasında istenen diş hareketlerinin elde edilmesini zorlaştırabilecekleri için tedaviye başlanılmadan evvel çekilmelidir.
Gömük dişler hangi durumlarda çekilmemelidir?
Gömük dişlerin çekilmesinin kontrendikasyonları: sürecin potansiyel komplikasyonları ve riskleri diş çekiminin getireceği potansiyel yararlarından daha ağır basıyorsa diş çekimi yapılmamalıdır.
a) Hastanın yaşı. İlerleyen yaşla bir arada kemiğin esnekliğini kaybetmesi sonucunda gömük diş çekimi daha komplike hale gelmektedir. Cerrahi süreç sonrası ödemin çözülmesi ve postoperatif rahatsızlığın geçmesi örneğin 18 yaşındaki bireyde 1-2 gün sürerken 50’ li yaşlarda 4-5 güne çıkabilmektedir. Başkaca ileriki yaşlara kadar sorun çıkarmamış ve kistik dejenerasyona uğramamış bir gömük dişin sorun oluşturma mümkünlüğü da düşüktür.
b) hastanın umumî sıhhat durumunun istenilmeyen olduğu durumlar. Hastanın kardiyak yahut teneffüs yolu illetleri, immun sisteminde zayıflığa yol açacak bir durumu ve kazanılmış/konjenital bir koagülopatisi mevcutsa, asemptomatik bir gömük dişin çekilmemesi tercih edilebilir.
c) Gömük diş cerrahisinin etraf dokulara hasar verebileceği durumlar. Komşu hudutlara, dişlere, yakın devirde yapılmış köprü protezlere zarar gelebileceği düşünülen durumlarda dişler çekilmeden bırakılmalıdır.
Diş çekimi sonrası bakım nasıl olmalıdır?
-Diş çekimi sonrası birinci olarak çekim boşluğu üzerine küçük, nemli bir gaz tampon yerleştirilip hastaya ısırtılmalıdır. Bu tampon çiğnenmemeli, en az yarım saat sıkıca ısırılıp, sonra atılmalıdır.
-Hasta çekim sonrası 3-4 saat kadar konuşmaktan kaçınmalıdır.
-Diş çekimi yapılan gün hasta ağzını çalkalamamalı, tükürmemelidir.
-Çekimin sonraki günü diş fırçalamaya başlanılmalı, ağız hijyeni üst seviyede tutulmalıdır. -Çekim sonrasında en azından 12 saat için sigara tasarrufundan sakınılmalı; sıcak, baharatlı, alkollü yiyecek ve içecekler tüketilmemelidir.
Diş çekimi sonrası kanama olmaması için neler yapmalıyım?
Hastanın 12 saat boyunca tükürmemesi, sigara içmemesi, pipetle bir şeyler içmemesi gerekir. Bu davranışların hepsi ağız içinde negatif basınç oluşmasına neden olur. Bunun sonucunda da soket içindeki pıhtı oradan uzaklaşabilir ve kanama gelişebilir. Ayrıyeten 12-24 saat müddetle efor gerektiren işlerden, hareketlerden kaçınılmalıdır. Artan kan dolaşımı kanamaya yol açabilir.
Hastalar sürecin yapıldığı gece yastıklarında az ölçüde kan görebilecekleri, bundan korkmamaları gerektiği konusunda uyarılmalıdırlar.
Kanama ağırsa tabibe ulaşıncaya kadar neler yapmalıyım?
Çekim sürecinden sonra 24 saat boyunca hafif kanama olması olağandır. Kanama biraz fazlaysa soket(çekim boşluğu) üzerine yeniden bir tampon koyup hareketsiz biçimde 1 saat ısırmak kanamayı durdurmaya yardımcı olacaktır.Hastanın yanında gaz tampon bulunmadığı durumlarda onun konumuna ılık suda biraz bekletilmiş nemli bir poşet çay yara mahalline konulup 1 saat ısırılabilir. Çayın içerdiği tannik asit pıhtılaşmaya yardımcı olacaktır.
Uzayan kanamalarda, açık al renk kanamalarda, ağız içinde büyük pıhtı kitlelerinin oluştuğu durumlarda hastalar vakit geçirmeden doktorlarına gitmelidirler.
Her diş çekimi sonrası antibiyotik kullanmak gerekir mi?
Hastanın sistemik bir illetinin, bağışıklık sisteminde zayıflık durumunun olmadığı durumlarda, sıradan diş çekimlerinden sonra antibiyotik tasarrufuna gerek yoktur. Bunun dışında gömük dişler, kökler üzere ek cerrahi süreç gerektiren çekimlerden sonra antibiyotik kullanılması önerilmektedir.
Kalp kapağı protezi taşıyan, tıbbi geçmişinde bakteriyel endokardit hikayesi, kompleks siyanotik konjenital kalp marazı, hipertrofik kardiyomiyopati üzere marazlar bulunan hastaların yanında bağışıklık sisteminde zayıflık bulunan, radyoterapi görmüş, kronik böbrek yetmezliği üzere marazları bulunan hastaların da diş çekimi öncesi ve sonrasında belli bir plan içerisinde antibiyotik kullanması gerekir.
Travma sonucu mahallinden çıkan dişin tedavisi nasıl yapılmalıdır?
Travma sonucu noktasından çıkan dişler kök yüzeyine dokunulmadan ılık su yahut hastanın kendi tükürüğü ile yıkanabilir. Şayet yapılabiliyorsa hastanın yanındaki bir kişi tarafından kök yüzeyine dokunulmadan, diş kuronundan tutularak bölgesine geri oturtulmalıdır. Diş noktasına oturtulamıyorsa çıkan diş ağız içinde, süt yahut mümkünse Hanks solüsyonu içinde en kısa vade içerisinde diş tabibine ulaştırılmalıdır. Diş konumundan çıktıktan sonra geçen müddet ne kadar kısaysa tedavinin başarılı olma mümkünlüğü o kadar yüksektir. Diş bölgesine yerleştirildikten sonra yandaki dişleri ile çeşitli sistemler kullanılarak bağlanmalı ve dişler kapandığında üzerine yük gelmemesi için gerekli süreçler yapılmalıdır.
