2022'nin En Büyük Riski Enflasyonla Mücadelede Hemfikir miyiz?

Enflasyonda ve dolarda yükseliş ile bitirdiğimiz 2021'den ders alarak başlamayı umduğumuz 2022'de gözler yarın gelecek olan birinci enflasyon verisinde. 

Dolardaki yükselişi engellemek için geliştirilen TL müdafaası ve yeni ekonomik modellerin bu yıl işlerlik kazanması da bekleniyor.

Tüm bunların ışığında 2022'de iktisattaki riskler neler? Belirsizlik son bulacak mı?


Enflasyonla nasıl çaba edileceği konusunda hemfikir miyiz?



Prof. Selva Demiralp'in BBC Türkçe'de yazdığı 2021 değerlendirmesi ve 2022 riskleri müşahedesi şu biçimde: 

'Hükümetten en üst seviyede verilen ileti da enflasyonun düşmesi gerektiği formunda. Lakin enflasyonla nasıl çaba edileceği konusunda hemfikir miyiz? İşte 2021 yılına girerken en büyük bilinmezlik ve risk ögelerinden birisi bu. Enflasyonu düşürmek için faizler artırılacak mı yoksa azaltılacak mı?'

Bu soruyu sorma nedenim 2021 yılına kadar TCMB ve hükümet kanadının enflasyonla gayret konusunda farklı sinyaller vermesiydi.

Merkez Bankası'nda lider değişimi



Hükümet yıllardır enflasyonu düşürmek için faizlerin de düşmesi gerektiğini savunurken, TCMB ortodoks görüşten ayrılmamış ve enflasyonun sıkı para siyaseti ile düşürüleceğini en azından kağıt üzerinde vurgulamıştı.

Aralık 2020'de sorduğum soruyu takiben, periyodun TCMB Lideri Naci Ağbal faizleri 400 puan daha artırdı lakin Mart ayındaki son faiz artırımı sonrası vazifeden alındı ve yerine Şahap Kavcıoğlu getirildi.

"Enflasyonu düşürmek için faizler artırılacak mı yoksa azaltılacak mı?"



Eylül 2021 prestijiyle 'Enflasyonu düşürmek için faizler artırılacak mı yoksa azaltılacak mı?' sorusunun karşılığı artık daha net.

Yeni Ekonomik Program (YEM), hükümet tarafından uzunca bir müddettir lisana getirilen 'enflasyonu düşürmek için faizlerin de düşmesi gerekir' görüşünün artık Merkez Bankası tarafından da benimsendiği bir çerçeve sunuyor.

2022'ye dair öngörüde bulunmayı zorlaştıran belirsizlikler



2022'ye girerken iktisat siyaseti konusunda önümüze koyulan yol haritası tahminen hiç olmadığı kadar net. Bu durumda ekonomik öngörüler konusunda da tıpkı netlikte olmamız gerekmez mi? Hem evet hem hayır. Yaşadığımız gelişmeler temel iktisadi prensipleri doğruluyor.

O bahiste bir sürpriz yok. Lakin iktisadi prensiplerin ima ettiği sonuncu nokta ile karar alıcıların ulaşmak istedikleri nokta birbirinden uzaklaştıkça YEM ile ilan edilen yol haritasından sapmalar olmaya başlıyor. İşte bu belirsizlik 2022'ye dair öngörüde bulunmayı zorlaştırıyor.

2021'den neler öğrendik?



Gerek 2020, gerekse 2021 yıllarında siyaset faizi ile piyasa faizinin tıpkı şey olmadığını deneyim ederek öğrendik. Merkez Bankası'nın siyaset faizini denetim edebildiğini, bu faizin lakin inançla birleşirse piyasa faizini dilek edilen istikamette değiştirebileceğini gördük.

Yanlışsız vakitte gelen faiz artırımının piyasa faizlerini düşürdüğünü, yanlış vakitte gelen faiz indiriminin ise piyasa faizlerini artırdığını gördük.

2021 yılından almamız gereken bir öbür değerli ders, ortodoks iktisat prensiplerinin terkedilmesinin riskli sonuçları olduğu idi.

2022'de muhtemel risk ve kırılganlıklar



2022'de gözlemleyebileceğimiz başka muhtemel risk ve kırılganlıklar ise şöyle:

1) Faiz düştüğü vakit yerli para ünitesinin zayıflaması, bu suretle cari istikrarın uygunlaşması iktisat prensipleri ile dengeli. 

2) YEM'in başlangıç noktası olan 'rekabetçi kur' beraberinde önemli riskler barındırıyor. 

3) YEM'e nazaran faiz düştüğü vakit cari istikrarın güzelleşmesi, bu halde yabancı sermaye gereksiniminin azalarak kurun ve hasebiyle enflasyonun denetim altına alınması planlanıyor. Burada iki sorun var. Enflasyonu denetim altına almak için geliştirilen düzenek evvel TL'ye paha kaybettirerek enflasyonu daha çok tetiklerken sonrasında TL'nin paha kazanıp enflasyonun düşmesini öngörüyor.

Cari açık düşmeli, fakat nasıl?



Bir an için YEM'deki son gayenin enflasyondan fazla yalnızca cari açığımızı düşürmek olduğunu düşünelim. 

İktisat, enflasyon sorunu olan ve birebir vakitte cari açık sorunu olan bizim üzere gelişmekte olan ülkelere 'Enflasyonu bir kenara bırakın, faizi düşük tutun' tavsiyesinde bulunmuyor. 

Yeni bir yıl bütün bu risklere karşın beraberinde umut ve güç de getiriyor.