4 Kapı 40 Makam

Dört kapı kırk makam şeklinde ilkeleşen ve insanı insanı kamil(olgun insan) olmaya götüren ilkeleri Hünkâr Hacı Bektaşı Veli tespit etmiştir Bu ilkeler aşama aşama olup insanı olgunluğa götürür Ulu Hünkâr Hacı Bektaşı Veli bunları şöyle özetlemiştir: Kul, Tanrıya kırk makamda erer, ulaşır, dost olur Bu makamların onu Şeriat içinde, onuTarikat içinde, onu Marifet içinde ve onu da Hakikat içindedir
Sıradan bir insan bu dört kapı ve bu dört kapıya bağlı kırk makamdan geçerek, ruhunu ve benliğini ergin hale getirerek Kamil insan olur Kamil insan da ilâhi sırra erişendir

ŞERİAT MAKAMLARI:
1 İman etmek
2 İlim öğrenmek
3 İbadet etmek
4 Haramdan uzaklaşmak
5 Ailesine faydalı olmak
6 Çevreye zarar vermemek
7 Peygamberin emirlerine uymak
8 Şefkatli olmak
9 Temiz olmak
10 Yaramaz işlerden sakınmak
Şeriat kapısını ve Makamlarını şöyle özetleyebiliriz:
Kendi öz benliğini kötülükten arıtmayan, gelişmemiş, olgunlaşmamış insanın, din kuralları ve yasalar zoruyla eğitilmesi, kişilereve topluma zarar verecek hareketlerde bulunmasına meydan verilmemesidir

TARİKAT MAKAMLARI:
1 Tövbe etmek
2 Mürşidin öğütlerine uymak
3 Temiz giyinmek
4 İyilik yolunda savaşmak
5 Hizmet etmeyi sevmek
6 Haksızlıktan korkmak
7 Ümitsizliğe düşmemek
8 İbret almak
9 Nimet dağıtmak
10 Özünü fakir görmek
Tarikat kapısını ve makamlarını şöyle özetleyebiliriz:
İnsanın kendi öz iradesiyle hiç bir dış zorlama olmadan her türlü kötülüğü benliğinden kovabilmesi, elinden gelebilecek tüm iyilikleri hiç kimseden esirgememesi aşamasıdır

MARİFET MAKAMLARI:
1 Edepli olmak
2 Bencillik, kin ve garezden uzak olmak
3 Perhizkârlık
4 Sabır ve kanaat
5 Utanmak
6 Cömertlik
7 İlim
8 Hoşgörü
9 Özünü bilmek
10 Ariflik (kendini bilmek)
Marifet kapısını ve makamlarını şöyle özetleyebiliriz:
Duygu ve ilimde en yüksek düzeye ulaşmak, tanrısal sırlara erişmektir

HAKİKAT MAKAMLARI:
1 Alçak gönüllü olmak
2 Kimsenin ayıbını görmemek
3 Yapabileceği hiç bir iyiliği esirgememek
4 Allahın her yarattığını sevmek
5 Tüm insanları bir görmek
6 Birliğe yönelmek ve yöneltmek
7 Gerçeği gizlememek
8 Manayı bilmek
9 Tanrısal sırrı öğrenmek
10 Allahın varlığına ulaşmak
Hakikat kapısını ve makamlarını şöyle özetleyebiliriz:
Hakkı görmek, zaman ve mekân içinde tanrısal demin gücü içinde erimektir