Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
4 Murat
Doğum 27 Temmuz 1612 İstanbul
Vefat 8 Şubat 1640 İstanbul
Annesi Mahpeyker Kösem Sultan
Babası Sultan I Ahmed
Önce gelen I Mustafa
Sonradan gelen I İbrahim
4 Murat, on yedinci Osmanlı padişahıdır Osmanlı'nın birincil 10 padişahının haricinde sefere çıkan nadir isimlerden ve birincil Osmanlı padişahları dek başarıları olan bir Sultandır Bunlar aralarında en önemlisi Revan ve Bağdat seferidir Bu seferlerinden nedeniyle Bağdat fatihi olarak anılan IV Murad çocuk yaşta tahta çıktı fakat idare annesi Kösem Sultan'ın elindeydi İdareyi bütün anlamıyla 1632 yılında eline almış olup 1640 gibi erken ve genç yaşta vefat etmiştir Osmanlı devrinin büyük şahsiyetleri aralarında anılır
ÇOCUK YAŞTA PADİŞAH
1612 yılında İstanbul ’da doğan Şehzade Murat, I Ahmet ’in Kösem Sultan ’dan olma oğludur Amcası I Mustafa ’nın akli dengesi yerinde olmadığı için tahttan indirilmesiyle az önce fazla küçük yaşta olmasına karşın annesi Kösem Sultan'ın tesiriyle tahta çıktı 1623 yılında sultan olan IVMurat, saltanatının ilk zamanlarında yaşının da getirisi ile annesinin etkisi altında kaldı 9 yıl her tarafında devrin olaylarında herhangi bir tesiri olmadı İdare'yi adına yakışacak şekilde fakat Sadrazam Recep Paşa ’yı ve zorbaları 1632 yılında ortadan kaldırana kadar
Devlet bu dönemde epeyce can sıkıntısı içindeydi; zira İstanbul ’daki otorite boşluğu taşradaki idarecilerin kendi başlarına hareket etmesine yol açtığı gibi katledilen Sultan Osman ’ın kanını dava etme iddiasıyla ortaya çıkan Erzurum ve çevresini hakimiyeti altına bölge Abaza Paşa önemli problemler oluşturdu
1624 yılında Bağdat Safevilerin eline geçti fakat geri almak IV Murat ’ın birincil hedefiydi Bağdat ’a gönderdiği paşa uzun çarpışmalar sonucunda bir şey elde edemedi fakat bir de Abaza Paşa teslim oldu ve padişahtan af diledi 1630 yılında çıkılan ikinci Bağdat Seferi ’nden de bir sonuç alınamadı
IV Murad ’ın saltanatının bu döneminde Avrupa Otuzyıl savaşlarının buhranı içindeydi ve mezhep problemleri Osmanlı topraklarında da kendini gösteriyordu bununla birlikte ülke içindeki asayişsizlik had safhaya ulaşmıştı ve sonunda IV Murat kendi otoritesini ayarlamak için harekete geçti Öncelikli olarak zorbalaşan devlet adamlarını bertaraf etti, bunun için sert yöntemlere başvursada bu tavırları ile ama emniyet ve asayiş sağlanabildi
1623 yılında şehrin beşte birini kül eden yangına Cibalikapısı dışındaki bir gemi kalafatçısının sebebiyet verdiği bilinmektedir Kaynaklarda telafisi imkansız bir zarara uğranıldığı belirtilirken, böylece çok ulema ve eşrafın konaklarındaki yazma eserlerin mahvolduğu en acı durumlardan biridir Bu yangın birçok dedikoduya, özellikle kahvehanelerde ileri geri konuşmalara yol açtığından kahve ve tütünü haram sayan Kadızade Mehmet Efendi ’nin teşvikiyle IV Murad kahvehaneleri yeni bir yangın çıkar bahanesiyle yıktırıp yerlerine bekarlara, debbağ ve nalbantlara kasten odalar yaptırdı ve tütünü yasakladı 1634 yılına gelindiğinde ise İran Seferi ’ne çıkmadan önce meyhaneleri yıktırarak, kahve ve tütünden daha sonra içkiyi de yasakladı Bunun yanına IV Murad, Osmanlı tarihinde daha önce görülmemiş olan ve kendisinden sonradan nadir rastlanan şeyhülislam katline niçin olan birincil padişah olmuştur
SEFERLER
163233 yılında İran seferine çıkan sultan aldığı kalenin adıyla Revan Seferi olarak anıldı ve 10 günlük bir direnişin gerisinde Revan teslim alındı Bu sırada annesinin kendisine aleyhinde birtakım entrikalar çevirmesinden kaygılandığı için kardeşlerini ortadan kaldırmaya başladı ve Revan zaferinin estireceği olumlu havayı yerinde görüp İstanbul ’da bulunan Şehzade Bayezid ile Süleyman ’ı öldürttü ama bu durum herkeste nefret edilen şey ve hüzün uyandırdı 1636 yılında Osmanlı ordusunun Revan ’dan ayrılışından hemen daha sonra bölge Safeviler ’in eline geçti Bölgeyi geri olmak için sefer hazırlıkları başladı ve 2 yıl sonra IV Murat ordusu ile yeniden Revan üzerine yürüdü Bölgeye ulaştıklarında padişah her şeyi yakından inceledi ve kuşatma gitgide şiddetlendi Bağdat ’ta bulunan İranlılar ’ın Osmanlılar ’ın elindeki kulelerin altına lağım yerleştirmekte olduğu haberi yayılınca başlayan çarpışma bir gün bir gece sürdükten sonra çoğu İranlı yakalanmış, hanları hapsedilip diğerlerinden pek çoğu öldürüldü Bunun arkasından şehir fethedildi ve 1639 yılında İstanbul ’a içten yola çıkıldı
Osmanlı Devleti ile Venedik Cumhuriyeti arasındaki münasebetlerin bir müddet kesilmesine sebep olacak dek tartma kazanan durum Avlonya hadisesidir Akdeniz ’in emniyeti ile görevli Cezayir ve Tunus donanmalarının başındaki Ali Piçinoğlu, Girit ve İtalya sahillerinde faaliyette bulunduktan daha sonra Avlonya Limanı ’na geldi, Venedik hükümeti, Marino Capello kumandasındaki 28 kadırga ve bir büyük gemiden oluşan donanmasıyla Avlonya ’yı abluka altına aldı, kale ve şehri topa tuttu, Piçinoğlu ’nun gemilerini alıp götürdü Olayı haber alan IV Murad büyük bir hiddete kapıldı, antlaşmayı bozan Venedik ile ticari münasebetlerin kesilmesini ve yılda 50 önem akçe gelir getiren Spalato Gümrüğü ’nün kapatılmasını emretti 1639 yılında sonunda bir zamanlar beri sürmekte olan ticari münasebetlerin korunması esasına dayalı ve tazminatı ihtiva eden bir antlaşma imzalandı
HASTALIĞI VE ÖLÜMÜ
Padişah Revan seferinde başlayan ve gittikçe gelişen gut hastalığına yakalandı Bağdat seferinde bazan tahtırevanla yolculuk etmek zorunda kaldı ve dönüşte kendisine şiddetli bir baş ağrısı ve peşinde titreşim gelerek yatağa düştü Sefer sonrası biraz düzelmekle beraber İstanbul ’daki galibiyet alayında zorlukla bulunabildi Kasım ayında avlanmak üzere gittiği Beykoz taraflarında her yerde ağırlaşınca etrafındakilerin tavsiyesiyle aşırı derecede kullandığı içkiden vazgeçti Üsküdar sarayında 10 gün istirahat neticesinde iyileşmekle beraber maneviyatı fazla bozuktu; güneş tutulmasından ve hazinede bulduğu bir cifir kitabından hayatıyla ilgili negatif anlamlar çıkarıyordu
1640 yılında bir gece aniden fenalaşan sultan, ara ara şuurunu dahi kaybetti Yılın 8 Şubat ’ında ise hayatını kaybetti Tabutu Sultan Ahmet Camii yandaki babası I Ahmet ’in türbesine defnedildi
KIŞIYE ÖZEL İMAJI
IV Murad, Osmanlı padişahları arasında bambaşka karakterde bir şahsiyettir İrade ve hâfızası adaleli, gözü hiçbir şeyden yılmayan bu hükümdar vesayet altında yaşadığı yıllarda devlet işleriyle ilgilenmiş, tebdil gezerek her şeyi yakından görüp anlamaya çalışmış, memleketin iç ve dış durumunu düzeltebilmiştir Gitgide artan sert tutumunu daha çok kötülüklerine inandığı kimseler hakkında göstermiştir Keza askerin başında savaşa katılan bir Osmanlı padişahıdır
IV Murad dönemi alim, şair, tarihçi, hattat ve musikişinas gibi muhtelif sahalarda yetişmiş akıl adamları bakımından Osmanlı Devleti ’nin en dikkate değer bir devresi olmuştur Evliya Çelebi, Katib Çelebi, Nef‘i, Şeyhülislam Yahya, Veysi, Koçi Bey, Azmizade Haleti gibi isimler edebiyat sahasında dönemin önde gelen şahsiyetlerinden yalnızca birkaçıdır
Arapça ve Farsça bilen IV Murad yüksek bir edebi kabiliyeti olmamakla birlikte Muradi mahlasıyla şiirler yazmış, musikiyle ilgisi besteler yapacak düzeye ulaşmış, kimden öğrendiği bilinmemekle beraber özellikle ta‘lik hattını güzel yazmış, siyasi gayeleri için göstermek istemiş olsa bile zamanının tartışma konularıyla uğraşmaya özenmiştir *
Doğum 27 Temmuz 1612 İstanbul
Vefat 8 Şubat 1640 İstanbul
Annesi Mahpeyker Kösem Sultan
Babası Sultan I Ahmed
Önce gelen I Mustafa
Sonradan gelen I İbrahim
4 Murat, on yedinci Osmanlı padişahıdır Osmanlı'nın birincil 10 padişahının haricinde sefere çıkan nadir isimlerden ve birincil Osmanlı padişahları dek başarıları olan bir Sultandır Bunlar aralarında en önemlisi Revan ve Bağdat seferidir Bu seferlerinden nedeniyle Bağdat fatihi olarak anılan IV Murad çocuk yaşta tahta çıktı fakat idare annesi Kösem Sultan'ın elindeydi İdareyi bütün anlamıyla 1632 yılında eline almış olup 1640 gibi erken ve genç yaşta vefat etmiştir Osmanlı devrinin büyük şahsiyetleri aralarında anılır
ÇOCUK YAŞTA PADİŞAH
1612 yılında İstanbul ’da doğan Şehzade Murat, I Ahmet ’in Kösem Sultan ’dan olma oğludur Amcası I Mustafa ’nın akli dengesi yerinde olmadığı için tahttan indirilmesiyle az önce fazla küçük yaşta olmasına karşın annesi Kösem Sultan'ın tesiriyle tahta çıktı 1623 yılında sultan olan IVMurat, saltanatının ilk zamanlarında yaşının da getirisi ile annesinin etkisi altında kaldı 9 yıl her tarafında devrin olaylarında herhangi bir tesiri olmadı İdare'yi adına yakışacak şekilde fakat Sadrazam Recep Paşa ’yı ve zorbaları 1632 yılında ortadan kaldırana kadar
Devlet bu dönemde epeyce can sıkıntısı içindeydi; zira İstanbul ’daki otorite boşluğu taşradaki idarecilerin kendi başlarına hareket etmesine yol açtığı gibi katledilen Sultan Osman ’ın kanını dava etme iddiasıyla ortaya çıkan Erzurum ve çevresini hakimiyeti altına bölge Abaza Paşa önemli problemler oluşturdu
1624 yılında Bağdat Safevilerin eline geçti fakat geri almak IV Murat ’ın birincil hedefiydi Bağdat ’a gönderdiği paşa uzun çarpışmalar sonucunda bir şey elde edemedi fakat bir de Abaza Paşa teslim oldu ve padişahtan af diledi 1630 yılında çıkılan ikinci Bağdat Seferi ’nden de bir sonuç alınamadı
IV Murad ’ın saltanatının bu döneminde Avrupa Otuzyıl savaşlarının buhranı içindeydi ve mezhep problemleri Osmanlı topraklarında da kendini gösteriyordu bununla birlikte ülke içindeki asayişsizlik had safhaya ulaşmıştı ve sonunda IV Murat kendi otoritesini ayarlamak için harekete geçti Öncelikli olarak zorbalaşan devlet adamlarını bertaraf etti, bunun için sert yöntemlere başvursada bu tavırları ile ama emniyet ve asayiş sağlanabildi
1623 yılında şehrin beşte birini kül eden yangına Cibalikapısı dışındaki bir gemi kalafatçısının sebebiyet verdiği bilinmektedir Kaynaklarda telafisi imkansız bir zarara uğranıldığı belirtilirken, böylece çok ulema ve eşrafın konaklarındaki yazma eserlerin mahvolduğu en acı durumlardan biridir Bu yangın birçok dedikoduya, özellikle kahvehanelerde ileri geri konuşmalara yol açtığından kahve ve tütünü haram sayan Kadızade Mehmet Efendi ’nin teşvikiyle IV Murad kahvehaneleri yeni bir yangın çıkar bahanesiyle yıktırıp yerlerine bekarlara, debbağ ve nalbantlara kasten odalar yaptırdı ve tütünü yasakladı 1634 yılına gelindiğinde ise İran Seferi ’ne çıkmadan önce meyhaneleri yıktırarak, kahve ve tütünden daha sonra içkiyi de yasakladı Bunun yanına IV Murad, Osmanlı tarihinde daha önce görülmemiş olan ve kendisinden sonradan nadir rastlanan şeyhülislam katline niçin olan birincil padişah olmuştur
SEFERLER
163233 yılında İran seferine çıkan sultan aldığı kalenin adıyla Revan Seferi olarak anıldı ve 10 günlük bir direnişin gerisinde Revan teslim alındı Bu sırada annesinin kendisine aleyhinde birtakım entrikalar çevirmesinden kaygılandığı için kardeşlerini ortadan kaldırmaya başladı ve Revan zaferinin estireceği olumlu havayı yerinde görüp İstanbul ’da bulunan Şehzade Bayezid ile Süleyman ’ı öldürttü ama bu durum herkeste nefret edilen şey ve hüzün uyandırdı 1636 yılında Osmanlı ordusunun Revan ’dan ayrılışından hemen daha sonra bölge Safeviler ’in eline geçti Bölgeyi geri olmak için sefer hazırlıkları başladı ve 2 yıl sonra IV Murat ordusu ile yeniden Revan üzerine yürüdü Bölgeye ulaştıklarında padişah her şeyi yakından inceledi ve kuşatma gitgide şiddetlendi Bağdat ’ta bulunan İranlılar ’ın Osmanlılar ’ın elindeki kulelerin altına lağım yerleştirmekte olduğu haberi yayılınca başlayan çarpışma bir gün bir gece sürdükten sonra çoğu İranlı yakalanmış, hanları hapsedilip diğerlerinden pek çoğu öldürüldü Bunun arkasından şehir fethedildi ve 1639 yılında İstanbul ’a içten yola çıkıldı
Osmanlı Devleti ile Venedik Cumhuriyeti arasındaki münasebetlerin bir müddet kesilmesine sebep olacak dek tartma kazanan durum Avlonya hadisesidir Akdeniz ’in emniyeti ile görevli Cezayir ve Tunus donanmalarının başındaki Ali Piçinoğlu, Girit ve İtalya sahillerinde faaliyette bulunduktan daha sonra Avlonya Limanı ’na geldi, Venedik hükümeti, Marino Capello kumandasındaki 28 kadırga ve bir büyük gemiden oluşan donanmasıyla Avlonya ’yı abluka altına aldı, kale ve şehri topa tuttu, Piçinoğlu ’nun gemilerini alıp götürdü Olayı haber alan IV Murad büyük bir hiddete kapıldı, antlaşmayı bozan Venedik ile ticari münasebetlerin kesilmesini ve yılda 50 önem akçe gelir getiren Spalato Gümrüğü ’nün kapatılmasını emretti 1639 yılında sonunda bir zamanlar beri sürmekte olan ticari münasebetlerin korunması esasına dayalı ve tazminatı ihtiva eden bir antlaşma imzalandı
HASTALIĞI VE ÖLÜMÜ
Padişah Revan seferinde başlayan ve gittikçe gelişen gut hastalığına yakalandı Bağdat seferinde bazan tahtırevanla yolculuk etmek zorunda kaldı ve dönüşte kendisine şiddetli bir baş ağrısı ve peşinde titreşim gelerek yatağa düştü Sefer sonrası biraz düzelmekle beraber İstanbul ’daki galibiyet alayında zorlukla bulunabildi Kasım ayında avlanmak üzere gittiği Beykoz taraflarında her yerde ağırlaşınca etrafındakilerin tavsiyesiyle aşırı derecede kullandığı içkiden vazgeçti Üsküdar sarayında 10 gün istirahat neticesinde iyileşmekle beraber maneviyatı fazla bozuktu; güneş tutulmasından ve hazinede bulduğu bir cifir kitabından hayatıyla ilgili negatif anlamlar çıkarıyordu
1640 yılında bir gece aniden fenalaşan sultan, ara ara şuurunu dahi kaybetti Yılın 8 Şubat ’ında ise hayatını kaybetti Tabutu Sultan Ahmet Camii yandaki babası I Ahmet ’in türbesine defnedildi
KIŞIYE ÖZEL İMAJI
IV Murad, Osmanlı padişahları arasında bambaşka karakterde bir şahsiyettir İrade ve hâfızası adaleli, gözü hiçbir şeyden yılmayan bu hükümdar vesayet altında yaşadığı yıllarda devlet işleriyle ilgilenmiş, tebdil gezerek her şeyi yakından görüp anlamaya çalışmış, memleketin iç ve dış durumunu düzeltebilmiştir Gitgide artan sert tutumunu daha çok kötülüklerine inandığı kimseler hakkında göstermiştir Keza askerin başında savaşa katılan bir Osmanlı padişahıdır
IV Murad dönemi alim, şair, tarihçi, hattat ve musikişinas gibi muhtelif sahalarda yetişmiş akıl adamları bakımından Osmanlı Devleti ’nin en dikkate değer bir devresi olmuştur Evliya Çelebi, Katib Çelebi, Nef‘i, Şeyhülislam Yahya, Veysi, Koçi Bey, Azmizade Haleti gibi isimler edebiyat sahasında dönemin önde gelen şahsiyetlerinden yalnızca birkaçıdır
Arapça ve Farsça bilen IV Murad yüksek bir edebi kabiliyeti olmamakla birlikte Muradi mahlasıyla şiirler yazmış, musikiyle ilgisi besteler yapacak düzeye ulaşmış, kimden öğrendiği bilinmemekle beraber özellikle ta‘lik hattını güzel yazmış, siyasi gayeleri için göstermek istemiş olsa bile zamanının tartışma konularıyla uğraşmaya özenmiştir *
