4 yaşındaki çocukların eğitimi ve gelişimi

4 yaşındaki çocukların eğitimi ve gelişimi 4 yaş çocuk eğitimi 4 yasindaki cocuk egitimi yaşındaki çocuğun eğitimi yaşındaki çocuğun yapabildikleri cocuk egitimi inleme 4 yaşında bir çocuk bundan böyle yetenekleri, karakter özellikleri, alaka alanları ile tamamen kendine has bir karakter geliştirmiştir Kimisi utangaçtır, kimisi dışa dönük, kimisi hareketlidir, kimisi sakin Neler değişti? 4 yaşında bir çocuk artık yetenekleri, karakter özellikleri, alaka alanları ile adamakıllı kendine has bir karakter geliştirmiştir Kimisi utangaçtır, kimisi dışa dönük, kimisi hareketlidir, kimisi sakin Buna rağmen 4 yaş çocuklarını en iyi tanımlayan kelimeler “dinamik ve “hayalperest olacaktır Gerçek Dışı dünya bir anda reel hayattan daha pozitif yer tutmaya başlar ve ara sıra reel ile gerçek dışı olanı ayırmakta zorlanırlar Gerçek Dışı yaratıklardan korkma ve mübalağa davranışları bu yaşta fazla sık görülür 4 yaş çocukları yapabildikleri şeyler ile gurur duyarlar, kendilerini beğenir ve kendilerine güvenirler ve yeni maceralara atılmak isterler Merenlerden yukarı aşağı koşarlar, bisiklet ya da scooter ile dolaşırlar, el arabalarını tepede olan yokuşlardan aşağı sürerler Oysa henüz kendi yeteneklerini içten olarak hesap edemediklerinden ve son derece tehlikeli ve garip şeyleri yapabilecek yeteneklere sahip olduklarından fazla titiz olmanız gerekecektir 4 yaş çocuklarının bu sene içinde gerçekleştireceği bazı esas gelişim aşamalarını şu şekilde özetleyebiliriz: Fiziki Gelişim Öz bakım becerileri oldukça gelişmiştir Çatal, bıçak ve kaşığı yetişkinler gibi, her işin altından kalkan bir şekilde kullanır Kendi kendine giyinmek ve soyunmak bundan böyle onun için hiç de baskı değildir ve kendi kendine giyinebilmek onlara büyük gurur verir Ayakkabılarını da rahatlıkla giyerler, oysa demin bağcık bağlama konusunda biraz daha pratik yapmaları gereklidir Dişini fırçalayabilir, saçını tarayabilir ve azıcık yardımla elbiselerini katlayabilir ya da askıya asabilir Ne dersiniz, artık size olan bağımlılığının önemli ölçüde azalması ve kendi işlerini kendisinin yapabilmesi sizin de bağımsızlığınızı artırmadı mı? Hareket kabiliyeti oldukça gelişmiştir Merenlerden ayak değiştirerek, yetişkinler gibi çıkar ve iner Bisiklet pedalını rahatlıkla çevirir ve direksiyonunu yönlendirir Koşmak, takla atmak, meren ve ağaçlara tırmanmaktan şımartma alır Engellerin üzerinden, etrafından ya da altından rahatlıkla aşar Düz bir çizgi üstünde yürüyebilir, parmak uçlarına basarak üç metre yürüyebilir ve tek üçgenin taban olmayan kenarı üzerinde zıplayabilir Topu rahatlıkla yakalar ve fırlatır Zihinsel gelişim Dil gelişimi Bu sene çocuğunuzun konuşmasının, öyle çok cümleden oluşan öyküler anlatacak ölçüde geliştiğini ayrım edeceksiniz Keza ben, sen, o, biz, siz gibi zamirleri de rahatlıkla ve yerinde kullanmayı başarmıştır ve bu zamirleri kullanarak doğum ve ölüme ilişkin konular da dahil olmak üzere, öyle çok konuda sizi soru yağmuruna tutacaktır Kimi ne, ne süre, neden soruları sorar ve bu sorulara cevap verir Söylediklerini dinleyen kişiye kadar ayarlar Mesela, bebek bakıcısına sadece “baba gitti derken annesine “baba markete süt almaya gitti gibi Gerçek Dışı konular hakkında konuşur Mizah yapmayı keşfetmiştir ve kesintisiz çeşitli maskaralıklar ve komik “şakalar yapmaktadır Kelimelerdeki harfleri değiştirerek ürettiği (örneğin gagagügü, bababibi, kafaküfü, gibi) gülünç kelimeleri söylerken, büyük ihtimalle kendisi de kahkahalarla gülecektir Renkleri ve şekilleri bilir Öğretilmesi durumunda harfleri tanıyabilir ve kendi adını yazabilir Yazılar arasından tanıdığı kelimeleri ve işaretleri ayırabilir Öğretilirse, adını, adresini ve telefon numarasını ezberleyebilir Sayı, şekil, uzunluk, yük, doku, uzaklık, konum ve zaman kavramlarını temel anlamda kavramıştır Yakın vakit akışını anlamıştır Mesela dün neler olup bittiğini bilir Fakat az önce takvim sistemini kavrayamaz Günlük rutinlerin sırasını bilir (öğle yemeğinden önce kahvaltı, akşam yemeğinden önce öğle yemeği, uykudan önce akşam yemeği gibi) “en yakın ve “en uzaktan, olanı bilir, “büyükdaha büyük en büyük gibi kıyaslamaları yapabilir Nesneleri özelliklerine göre ayırabilir ve gruplandırabilir 7 taneye kadar nesneyi yüksek sesle sayabilir Kolay birleştirme ve çıkarma işlemlerini kavrar Örneğin “elimde iki tane balon var, biri patladı, kaç tane balon kaldı? Gibi Parça, tüm ve yarım kavramlarını anlar Dikkat yelpazesi genişlemiştir ve başladığı işi bitirir 1015 dakika tek bir aktiviteye konsantre olabilir Kendi başarılarını bilir ve hatırlar İnsan resimlerini daha uzun uzadıya çizer Yaptığı resimleri incelerseniz, artık böylece da soyut sanat eserlerine benzemediğini ve insan figürlerinde en azından birkaç vücut organının yer aldığını görürsünüz Sosyal ve Hissi Gelişim Başka çocuklarla birlikte oynamayı sever Sırasını beklemeyi ve paylaşmayı (başlıca) bilir Oyun devam ederken oyunun kurallarını değiştirir Başlıca öfkesini somut yollardan değil, sözlerle açıklama eder Korku veya hiddet yaratan deneyimler üzerinde teftiş gücü kazanmak amacıyla taklit oyunları oynar Taklit oyunlarında yetişkin rollerini canlandırır Bilhassa oyunlarda almak üzere kendi cinsinden ebeveyni taklit eder Risk kavramını anlamaya başlar ara sıra çok nefret dolu olabilir Gerçek ile hayali olanı ayırmakta güçlük yaşayabilir bu nedenle karanlıktan veya canavarlardan veya diğer gerçek dışı yaratıklardan korkmaya başlar Hayal gücü kesintisiz çalışır ve (ara sıra da gerçek dışı arkadaşlarla) taklit oyunları oynar Taklit oyunlarındaki kurgu evcilik oyunu ile sınırlı kalmaz, itfaiye, doktor, okul, kunduracı, bakkal gibi çok dağıtılmış kurgularda taklit oyunları oynar Animasyon oyunlarını ve çeşitli rolleri canlandırmayı çok sever Kendisini ve yaptıklarını beğenir, övünmekten hoşlanır ve kıskançlık duygusu yaşayabilir Sahip olduğu şeyleri sergilemekten ve onlarla övünmekten şımartma alır Yetişkinlerin onayını edinmek ister id Ara Sıra kendisini ya da arkadaşlarını korumak için yalan söyler ama hemen şimdi yalan kavramını iyice bilmez “yasaklanmış kelimeleri uygulamak suretiyle insanları şaşırtmak onu eğlendirir İnsanlara lakaplar takar ve bunları serbestçe kullanır Yetişkinlere fazla da manalı gelmeyen gülünç şeyler söylemeyi sever 4 yaşındaki çocuğunuzun gelişimine, yeni şeyler öğrenmesine katkıda bulunmak için neler yapabilirsiniz? Her gün ona yüksek sesle kitap okuyun ve kitapları kendi başına incelemesi için özendirme edin İncelemesi için bol bol kitap, dergi vs Tedarik edin Bunları çocuğun gözüne çarpan ve kolaylıkla ulaşabileceği bir yere yerleştirin Yazılar ve kelimelere olan ilgisini teşvik edin Zahmetsizce kullanabileceği renkli kalemler ve defterler bulundurun Oyuncak raflarının ve sepetlerinin üstüne içerdiği şeyleri tanımlayan yazılar ve resimler asın Önemli sayı ve mekan kavramlarını öğretin Gördüğünüz her şeyi (tabaklar, çatallar, çoraplar, taşlar, yapraklar vb) Sayın ve sınıflandırın İçinde, üzerinde, aşağı, önünde, arkasından, yanına, uzağında, daha büyük, daha ufak, daha önce, daha sonra, çok uzaktan Gibi tanımlamaları taşıyan konuşmalar yapın Telefonu doğru bir şekilde kullanmayı öğretin 4 yaş çocukları kendilerini manâlı ve kıymetli sezme ihtiyacını kuvvetle duyarlar Başarılarını takdir edin, bağımsızlık v bağımsız bir şekilde denemeler yapmaları ve keşiflerde bulunmaları için fırsatlar yaratın Yaşadığınız mahallede evinizin yolunu bulmak için dağıtılmış işaretlerden nasıl faydalanabileceğini öğretin Somut gelişimini teşvik etmek amacıyla oyunlar oynayın “liderin yaptığını yap oyunu oynayarak sizin yaptıklarınızı yapmasını isteyin İç mekanlarda zıplama, atlama, emekleme, dengede kalma gibi hareketler yapmayı gerektirecek engelli alanlar oluşturun Dış mekanlarda taşların üzerinden zıplayarak, etrafından dolaşarak yürüme, koşma oyunları oynayın Yaşamış şeylere ve yaşama hürmet göstermeyi bilgi vermek amacıyla etrafınızdaki bir ağaca kuş yuvası asın, kuşlara ve sokak hayvanlarına yem verin, birlikte bir bitki ekip bakım sorumluluğunu ona verin Farklı Alanlara Yönlendirilmiş kültür ve ırkları temsil eden bebekler, kuklalar, kitaplar edinerek, ırk arasındaki farklılıkları anlamasına ve bunlara saygı göstermesine muavin olun Market, pizzacı, itfaiye, doğum günü partisi, okul vb Gibi farklı alanlara yönlendirilmiş temaları içeren canlandırma oyunları oynamaya özendirme edin Gıda Her ne dek 4 yaş çocukları için alışkanlıklar fazla önem taşısa da, önceden beri sevdikleri yiyeceklerle birlikte arzetmek suretiyle yeni yiyecekleri tatmalarını sağlayabilirsiniz Yemek yeme konusu bir mücadeleye dönüşüyorsa, çocuğunuzun tabağına fazla minik porsiyonlar koymayı deneyebilirsiniz Sağlıklı bir gıda alışkanlığı ve diş sağlığı açısından çocuğunuzun şeker tüketimini kısıtlamalısınız Oysa bu, şeker hastalığı gibi özel bir hastalığı olmadığı sürece, şeker yerine tatlandırıcıları ve tatlandırıcı taşıyan gıdaları seçim etmeniz anlamına da gelmemektedir Çocukların belirli ölçüde yağ tüketmesi gereklidir ama kuşkusuz aşırıya kaçılmamalı ve gerektiğinde yağ tüketimi kısıtlanmalıdır Kemik ve diş sağlığı açısından yeterli ölçüde kalsiyum (süt ve süt ürünleri), sağlıklı bir büyümeyi sağlayacak vitamin ve proteinlerin de (meyve, sebze, et, baklagiller) çocuğa sunulmasına özen gösterilmelidir Okul öncesi çocuklar öğün arasında atıştırma ihtiyacı duyarlar böylece havuç, salatalık, elma, peynir, meyve kurusu gibi atıştırabileceği sağlıklı yiyecekleri hazırda bulundurmakta üstünlük vardır 4 yaş çocukları az daha her şeyi gıda olgunlukta olsalar da, tıkanma tehlikesinin halen mevcut olduğunu unutmamalısınız Çocuğunuz iyi besleniyorsa ek vitamine ihtiyacı olmayacaktır Ancak tatmin edici beslenmediğini düşünüyorsanız, vitamin desteği konusunda doktorunuza danışabilirsiniz Uyku Çocukların çoğu 4 yaş civarında gündüz uykusunu sonlandırır ve bunu gece uykusuna bir arz eklemek suretiyle telafi eder Sıradan olarak gecede 11 saat civarında uyurlar Bu yaşta yaygın görülen kabuslar ve uykuyu bozan öteki unsurlar çoğunlukla, yatmadan önce korkutucu bir film izlemesi veya okula başlayacağı için evhamlı olması gibi çocuğun gün içinde yaşadıkları ile bağlantılıdır Bu yaş keza hür ayrıca de rutinlere uyma yaşı olduğundan, uyku öncesinde uyumlu bir rutine vefalı kalmanız çocuğun yatağa gitmesini kolaylaştıracaktır Yatmadan önce kitap okumak ise hem birlikte uyku öncesinde sakin bir zaman geçirmenizi sağlayacak, keza de onu okumayı öğrenmeye ve okumayı sevmeye hazırlayacaktır! Oyun Bu yaşta çocuk öğrendiği herşeyi oyunlarıyla açıklama eder Tuvalet kağıdı ruloları, karton kutular gibi kolay ev atıklarını şekillendirmek, sayma, nedensonuç ilişkisi ve problem çözme yeteneği açısından büyük katkılar sağlayacaktır Hem sıradan nesneler için yeni uygulama alanları bulmak marifetli düşünmeye özendirme edecektir Başka çocuklarla oynadıkları taklit oyunları ise işbirliğini öğretecektir Canlandırma oyunları yetişkinlerin dünyasını daha iyi tanımasını sağlayacaktır Kendi hareketlerini veya öteki çocukların hareketlerini yönlendirirken aynı zamanda da yüksek sesle konuşmak dil gelişimini destekleyecektir Kendi oyunlarını devretmek ve kendileri için koydukları görevleri yerine getirmek kendine güven duygularını destekleyecektir Oyun, çocukların duygularını dışa vurmaları açısından da son derece kayda değer bir araçtır Kurallara adaptasyon ve sırasıyla hareket etme gibi kavramları pekiştirmesi açısından son derece yararlı olan, dama, kızma birader, tombala gibi masa oyunları da 4 yaş çocuklarının ilgisini çeker Sağlıklı çocuk kontrolleri ve Aşılar 46 yaşından önce yapılması gereken bir aşı kalmamış olmakla birlikte, okul öncesi çocuklarının yılda bir defa sağlıklı çocuk kontrolünü yaptırmak gerekmektedir 4 yaş kontrolünde doktorunuz tepe ve kilo ölçümü yapacak ve fizik muayenede büyük kan basıncı, görme ve işitmesini denetleme edecektir Altı ayda bir uyumlu diş kontrollerini ihmalkârlık etmemeli ve diş temizliği ve bakımına itina göstermeye devam etmelisiniz Süt dişlerinin dökülmesi ve daimi dişlerin çıkmaya başlaması için hemen şimdi önünüzde bir ya da iki sene olmakla birlikte, süt dişlerini temiz ve kuytu alıkoyma alışkanlığı daimi dişlerinde de devam edecektir Emniyet Bu yaşta emniyet önlemleri daha ziyade çoğalan hareketlilik ile benzer olacaktır Mesela ağzında çubuklu şeker varken koşmamak ya da sokağa fırlamamak gibi Bunun yanına uygun bir oto koltuğunda oturmasına ve emniyet kemerinin defalarca yan olmasına da itina göstermelisiniz Yapabileceğiniz en önemli şey misal olmak, söylediklerinizi kendiniz de uygulamaktır! Bunlara dikkat! Annebaba olarak 4 yaşındaki çocuğunuzu akranları ile kıyaslayarak çok artı vakit tüketmek yerine, sizin açınızdan önemli olanın, mümkün gecikmelere ve sorunlara dikkatli olmak ve gerekli olması halinde bunların zamanında çözümlenmesini temin etmek olmalıdır Çocuğunuz şunlardan herhangi birini yapmıyorsa doktorunuza danışmakta tereddüt etmeyiniz: Cümlelerle konuşmuyor ya da söyledikleri başkaları kadar anlaşılmıyorsa; Başka çocuklarla oynamak veya bir arada olmak istemiyorsa; Tuvalet eğitimini tamamlamadıysa; Çatal kaşık kullanamıyor veya boya kalemini düzgün tutamıyorsa; Genelde korkuluysa ya da size yapışıyorsa veya fazla sık kabus görüyorsa özel baskı