5 Milyarlık delik! 5 ayda 400 bin muhtaç

Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun geçen yıl sonu 15.7 milyar lira olan açığı, bu yılın birinci beş ayında 20 milyar lirayı aştı. Toplumsal teminattan mahrum kalan yurttaş sayısına 396 bin kişi daha katıldı.

Toplumsal Güvenlik Kuru-mu’nun gecikmeli olarak açıkladığı bilgilerden kara delik ve yoksulluk çıktı. Hükümetin iktisatta işlerin yoluna konulduğuna dair göstermeye çalıştığı tablonun gerçekleri yansıtmadığını ortaya koyan bilgiler, ülkedeki, işsizlik ve yoksulluğun boyutunu vermenin yanı sıra orta ve uzun vadede de aktüeryal istikrarın ne kadar bozulduğunu gözler önüne serdi.

Sonuçlara nazaran, hükümetin sanal yeterlilik hali oluşturmak için bilgileri makyajlamasına ve manipülasyonuna karşın SGK’nin gelir-gider istikrarı süratle bozuluyor. Açık artmaya devam ediyor. Beş aylık bilgilerin ortaya koyduğu tablo özetle şöyle;



- Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun 2018’de toplam 15.7 milyar lira olan açığı bu yılın birinci beş ayında 20.2 milyar lira oldu. Başlı başına bu bile dataların sekiz aydır neden “internet sitesi yenileniyor” münasebeti ile açıklanmadığını anlatıyor.

- Toplumsal güvenlik sisteminin gelir-gider istikrarı, aktif-pasif oranı, toplumsal güvenlik açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı üzere temel göstergeler aktüeryal istikrar ve mali sürdürebilirlik açısından çok kıymetli. Buna nazaran, 2017’de 1.95 olan aktif/pasif oranı 2019 yılı birinci 5 ayında 1.84’e düştü.

- Aktif/pasif oranı, etkin olarak toplumsal güvenlik sistemine katkı sağlayan sigortalıların sayısının, sistemden aylık alanların (emekliler, malullük yahut mevt aylığı alanlar) sayısına bölünmesi ile hesaplanır. Bu oran bir emekliyi kaç çalışanın finanse ettiğini ortaya koyar. İstikrarın bu kadar bozulmuş olması, ileride emeklilerin maaşlarını alamaması sıkıntısını doğurabilir.

518 bin işsiz



- Datalara nazaran, hiçbir toplumsal teminatı olmayan bireylerin sayısı giderek arttı. Hiçbir toplumsal garantisi olmayan, çalışmayan, SGK’den gelir yahut aylık almayan, 18 yaşını doldurmuş öğrenci olmayan ve GSS kapsamında tescil edilen bireylerin sayısı 2017 yılında 9.8 milyon iken bu sayı 2019 yılı mayısında 11.1 milyona yükseldi.

- Mutlak fakir sayısı 396 bin kişi arttı. Yani geliri minimum fiyatın üçte birinden bile az olduğu için, genel sıhhat sigortası (GSS) devlet tarafından ödenen kişi sayısı bu yılın birinci beş ayında yaklaşık 400 bin kişi arttı.

- Tekrar kelam konusu datalara nazaran, yılın birinci beş ayında 518 bin 554 kişi toplumsal teminattan mahrum hale düştü, işini kaybetti.

AÇIĞIN NEDENİ SEÇİMLER

Son beş yıldaki tabloya bakıldığında, genel olarak yüksek açıklar veren kurumun geçen yıl bir ölçü toparlanma gösterdiği lakin, onu da bu yılki lokal seçimlerde harcadığı ortaya çıkıyor.



SGK datalarından yapılan çalışmaya imza atan doktorlar Dr. Güray Kılıç ve Dr. Ergün Demir, açığın nedeninin seçim olduğunu lisana getirerek, “Her ne kadar AKP iktidarı kamuoyuna toplumsal sigorta kolları ile ilgili olarak efektif kapsam bakımından gerçekçi olmayan, sanal bir güzellik hali göstermek istese de gerçek durum şudur: Sayılarla sabit olduğu üzere kriz ve dövizdeki artışın sonucu olarak yüzlerce işyeri, fabrika kapandı ve binlerce emekçi işten çıkarıldı.

Prim ödeyemeyenlerin sayısının giderek artması ve prim alacaklarının tahsil edilememesi ile SGK gelir-gider istikrarı olumsuz etkilendi ve “açık” arttı. Seçim nedeniyle boşaltılan bütçeden Toplumsal Güvenlik Kurumu’na kâfi bütçe transferi yapılmasında da zorlanıldığı görülmektedir” değerlendirmesini yaptı.

Olcay Büyüktaş/Cumhuriyet