5. Sınıf Ayın Evreleri

5 Sınıf Ayın Evreleri Nasıldır,




5 Sınıf Ayın Evreleri Anlatımı,







DUNYA, GUNEŞ VE AY

Dunya, uzerinde yaşadığımız gezegendir Guneş sisteminin dokuz gezegeninden biridir Dunya uzaydaki cisimler arasında ancak kucucuk bir nokta gibi kalır Cunku uzay, her biri birer guneş kadar olan sayısız yıldızlarla doludur Bu yıldızlar arasından bizim dunyamızdan milyon kere daha buyukler vardır
Dunyamız kureye cok benzeyen geoit şeklindedir


DUNYA'NIN ŞEKLİ UZERİNDEKİ BİLGİLERİN GELİŞMESİ
* Bundan 4000 yıl once yaşayan Mısırlılar, Dunya'yı uzunca bir kutu, gokyuzunu de onun kapağı olarak hayal ediyorlardı
* Eski Hintliler ise Dunya'yı filin sırtında duran buyuk bir disk biciminde olduğunu sanıyorlardı
* Eski Yunanlılar, MO 850 yıllarında Dunya'yı ucsuz bucaksız sularda yuzen bir disk biciminde sanıyorlardı
* Dunyanın yuvarlak olduğunu soyleyen ilk kişi MO 6 yuzyılda yaşamış eski Yunanlı bilgin Pisogor'dur
*Gene de 16 yuzyılda kaşifler Dunya'nın cevresini denizden dolaşıncaya kadar Dunyanın yuvarlak olduğu benimsenemedi
Dunya'nın kure biciminde olduğunu kanıtlayan diğer gozlemler şunlardır
• Bir gemi veya ucak, hep aynı yone giderse hareket ettiği noktaya geri doner
• Kıyıda duran bir insan, ufuktan yaklaşan bir geminin once dumanını, bacasını daha sonra tekne kısmını gorur Eğer Dunya yuvarlak olmasaydı goruş alanımıza giren gemiyi butunuyle gorebilirdik
• Ay tutulması olduğunda Dunya'nın Ay uzerine vuran golgesi yuvarlaktır Buradan Dunya'nın yuvarlak olduğu sonucuna varılabilir
A DUNYAMIZ
• Kutuplardan basık, ekvatordan şişkin kure bicimindedir
• Dunya'mızı ortadan yatay olarak iki eşit parcaya ayıran cizgiye ekvator denir Kuzeyindeki parcaya Kuzey Yarım Kure, guneyindeki parcaya Guney Yarım Kure denir
• Dunya ekseninin yer kureyi deldiği noktalara Kutup Noktası denir Kuzeydekine kuzey Kutbu guneydekine Guney Kutbu denir
• Yeryuzunun 34 u sularla kaplıdır
• Dunya ekseni yorunge duzlemine eğiktir

DUNYANIN HAREKETLERİ

1) Dunya'nın Kendi Etrafındaki Hareketi
• Batıdan doğuya doğru doner
• Gece ve gunduz oluşur
• Bir donuşu 24 saatte (1 gunde) tamamlar
• Guneş ışığının alındığı zaman aralığına gunduz, guneş ışığının alınmadığı zaman aralığına gece denir
• Ekvatorda gece ve gunduz sureleri her zaman eşittir
• Ekvatordan uzaklaştıkca gece, gunduz sureleri değişir
• Guneş ışınlarının dik veya eğik gelmesi gece gunduz surelerini değiştirir
• 21 Mart 23 Eylul tarihlerinde Dunya'nın her yerinde gece gunduz sureleri eşittir En uzun gece 21 Aralık, en uzun gun ise 21 Hazirandır
2) Dunya'nın Guneş Etrafındaki Hareketi
• Batıdan doğuya doner
• Mevsimler oluşur
• Bir donuşu 365 gun 6 saatte (1 yılda) tamamlar
• Guneş ışınlarının dik geldiği yerlerde yaz, eğik geldiği yerlerde kış yaşanır
• Kuzey Yarım Kure'de yaz mevsimi yaşanırken, Guney Yarım Kure'de kış mevsimi yaşanır
• Kuzey Yarım Kurede ilkbahar mevsimi yaşanırken, Guney Yarım Kure'de Sonbahar mevsimi yaşanır

B AY

• Ay Dunya'nın uydusudur (Bir gezegenin cevresinde donen gok cismine uydu denir)
• Yaklaşık kure biciminde, ışıksız bir gok bicimidir Guneş'ten aldığı ışığı yansıtarak gorunur hale gecer
• Atmosfer tabakası ve su yoktur Bu yuzden ruzgar ve yağışlar oluşmaz
• Yuzeyi cukurlar, sıra dağlar, duzlukler ve tepelerle kaplıdır
• Capı Dunya'nın capının 14 u kadardır
AY'IN HAREKETLERİ
1) Kendi etrafında donuşu
2) Dunya etrafında donuşu
3) Dunya ile birlikte Guneş etrafında donuşu
Ay'ın kendi ekseni ve Dunya etrafında donuş suresi eşittir (29, 5 gun) Bu sebeple Dunya'dan Ay'ın hep aynı yuzu gorulur
* Ay kendi ve Dunya etrafında batıdan doğuya doğru doner
* Ay kendi etrafında yavaş, Dunya etrafında hızlı doner

images5sinifayinevreleri5af9b59c49b6d


Ay'ın gorunen değişik şekillerine Ay'ın evreleri denir Ay'ın Dunya etrafında donmesi sonucu meydana gelir

1) YENİ AY: Ay, Dunya ile Guneş arasındadır Ay'ın karanlık yuzunun Dunya'ya baktığı evredir
2) İLK DORDUN: Yeni Ay evresinden yaklaşık 1 hafta sonra oluşur Ay'ın Dunya'ya bakan yuzunun sağ yarısı aydınlık gorunur
3) DOLUNAY: İlk dordun evresinden bir hafta sonra oluşur Dunya'ya bakan yuzunun tamamı aydınlık gorunur
4) SON DORDUN: Dolunay evresinden yaklaşık bir hafta sonra oluşur Ay'ın Dunya'ya bakan yuzunun sol yarısı aydınlık gorulur

C GUNEŞ
• Capı Dunya'nın capının 100 katı olan bir yıldızdır Gaz halindedir
• Yapısının coğunu Hidrojen, geri kalan kısmını Helyum ve diğer gazlar oluşturur
• Enerjisinin kaynağı, cok yuksek sıcaklık ve basıncta Hidrojen atomlarının Helyuma donuşmesidir
• Her tarafında sıcaklık aynı değildir
• Dunya'daki tum enerjilerin kaynağı Guneş'tir

Ay Tutulması
Dunya Guneş etrafında donerken Ay'la Guneş'in arasına girdiği zaman Ay tutulması meydana gelir Guneş ışıkları da bir doğru boyunca yayıldıkları icin Ay, Dunya'nın golgesinde kalır Dunya'nın golgesi ayın uzerine duştuğu icin ay gorulmez Bu olaya Ay tutulması denir

Guneş Tutulması
Dunya'nın Guneş, Ay'ın da Dunya etrafında donuşu sırasında Ay'ın, Guneş'le Dunya'nın arasına girmesiyle meydana gelirGuneş tutulması sırasında Dunya'nın bir kısmı Ay'ın golgesinde kalır Bu golgeler Guneş'i gormez Guneş ışığı almayan bu bolgeler karanlık olur Boylece Guneş tutulması olayı meydana gelir