62 milyar lira arttı! Tüketime fren için formül aranıyor

Merkez Bankası'nın (MB) seriye bağladığı faiz indirimlerinin kredi faizlerine yansımasıyla, ay sonunu getirmekte zorlanan vatandaş muhtaçlık kredisi kullanmak için bankalara koştu. Şubat ayında gereksinim kredisi faizinde taban oran yüzde 0.89'a kadar geriledi.

Faizler düştükçe kredi kullanımı da adeta patladı. MB'nin geçen yıl faiz indirim serisine başladığı 26 Temmuz'dan bu yana bankacılık dalının muhtaçlık kredisi hacmi 62.3 milyar lira artarak 278.8 milyar liraya çıktı. Tüketimi artıran hasebiyle ithalatı tetikleyen kredi genişlemesi MB'yi korkuttu.

Mecburî karşılık oranlarını bankaların kredi büyümesine bağlayan ve bu yolla kredi alanlarını da belirleyen MB, artık gereksinim kredilerindeki patlamaya karşı önlem almaya hazırlanıyor. Dala yakın kaynaklar MB'nin, zarurî karşılık siyasetinde yapılacak olan değişiklikle gereksinim kredilerini frenleyecek bir formül arayışında olduğunu belirtiyor.

EMEL İTHALATI FRENLEMEK

TL mecburî karşılıklara ödenen faiz ve nemayı bankaların kredilerdeki yıllık büyüme oranına bağlayan düzenleme MB tarafından geçen yıl aralık ayında devreye alındı. Bu düzenleme bankaları ‘havuç-sopa' yaklaşımı ile kredi genişlemesine zorladığı tenkitlerinin maksadı olmuştu.

Ağustos ayında ise yeni bir düzenleme ile kredi büyümesinin hesaplanmasında tüketici fiyat endeksinden arındırılmış hesaplamaya geçildi. Ayrıyeten mecburî karşılık düzenlemesi uzun vadeli ticari kredileri ve konut kredilerini teşvik edecek biçimde güncellendi. MB'nin son değişikliği ise sistemin yabancı para zarurî karşılık için de kullanılması oldu.



Lakin MB'nin uyguladığı zarurî karşılık siyaseti istenilen sonucu vermedi. Üretimi destekleyici ticari kredilerde istenilen oranda artış olmadığı üzere bilakis tüketimi artırıcı gereksinim kredilerinde patlama yaşandı. Artık muhtaçlık kredilerinde son 7 ayda görülen yüzde 30'a varan artış trendinin önüne geçilmeye çalışılıyor. Tüketimin tetiklemesiyle son aylarda artmaya başlayan ithalatın ‘cari açık' sorunu tekrar gündeme getirdiğine dikkat çeken bankacılar, düzenlemeyi “makro ihtiyati tedbir” olarak nitelendiriyor.

Faizler yüzde 0.89'a geriledi

Merkez Bankası Lideri Murat Uysal, Temmuz 2019'da vazifesine başladığı periyottan bu yana 7 ayda tam 1.375 baz puanlık faiz indirimi gerçekleştirdi. 7 aylık süreçte yüzde 24 olan faiz oranları yüzde 10.75 düzeyine düştü. Gelinen noktada bilhassa muhtaçlık kredi faizleri yüzde 0.89'a kadar geriledi. Bu düzeylere en yakın oranlar en son Haziran 2013'te görülmüştü.  2019 başlarında gereksinim kredilerinde aylık yüzde 2.5 – yüzde 3 faiz oranları uygulanıyordu. Gereksinim kredisi faiz oranları 21 Şubat prestijiyle yıllık yüzde 14.144'e kadar geriledi.

Mehtap Özcan/Sözcü