657 Bakmakla Yükümlü

657 Bakmakla Sorumlu
657 Bakmakla Mesul Bulundukları

1 EKİM 2010 TARİHİNDEN SONRADAN GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNANA GÖRE DEVLET MEMURLARININ TEDAVI YARDIMI KAPSAMINDA BAKMAKLA SORUMLU BULUNDUĞU ERKEK VE KIZ ÇOÇUKLARIN DURUMLARI

ÖZET

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Afiyet Sigortası Kanunu ’nun yürürlüğe girmesinden iki yıla yakın bir vakit geçti 1 Ekim 2010 tarihinde iki yıl dolmuş olacak ve yürürlüğünden itibaren iki yıl ertelenmiş bazı hükümler uygulanmaya konulacak Bunlardan kayda değer bir kısmı genel sıhhat sigortasına prim ödenmesiyle ilgili Özellikle okumayan ve çalışmayan kız çocuklarının durumları iki sene öncesine kadar çok ayrı olacak İşsiz kalanlar için genel afiyet sigortasına prim ödemesi söz konusudur Durumlarına kadar primi kendilerine ödeyecekler ya da onlar namına devlet ödeyecek Kısmi süreli çalışanlar için de adlarına prim yatırılamayan günlerde prim ödenmesi laf konusu olacak Bu durum esnek çalışmanın bu türü için negatif sonuçlar getirecek


Bilindiği üzere, ülkemizde tek emeklilik, tek sağlık durumu, tek sosyal destek sistemi ile bu yapıyı yürütmek üzere tek kurumsal yapıyı içeren ve detaylı bir sosyal güvenlik reformunu amaçlayan 5502 sayılı Sosyal Emniyet Kurumu Kanunu ve 5510sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile gerekli düzenlemeler yapılmıştır Bu çerçevede çıkartılan 5510 sayılı Kanun 01102008 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, Kanunu ’nun yürürlüğe girdiği tarih olan 01102008 tarihinden önce görevde bulunanların çare yardımı açısından kazanılmış haklarının korunması ve bu konuda mağduriyetlerinin oluşmaması için 5510 sayılı Kanun ’un geçici 12 inci maddesinde bazı düzenlemeler yapılmıştır

01102008 tarihinden sonra ulus kurum ve kuruluşlarına başta Devlet Memuru olarak atananların, çare yardımı ve sigortalılık işlemleri tamamıyla 5510 sayılı Kanun hükümlerine kadar yürütüldüğünden anılan Kanunun geçici 12 inci maddesiyle yapılan düzenleme neticesinde 5510 sayılı Kanun kapsamında çalışan Devlet Memurlarının yargı ve yükümlüklerinin karışmaması açısından, konuyu 01102008 tarihinden önce görevde bulunanlar ve 01102008 tarihinden sonra öncelikle atananlar şeklinde iki, bambaşka kategoride irdelememiz gerekmektedir

II 01102008 Tarihinden Önce Görevde Yer Alan Devlet Memurları Açısından Bakmakla Yükümlü Yer Alan Kişiler

5510 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikler neticesinde, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce görevde bulunanların çare yardımı dahilinde herhangi bir hak kayıplarının olmaması için laf konusu Kanunun “Genel Sıhhat Sigortası Geçiş Hükümleri başlığı altındaki geçici 12 inci maddesinde bazı düzenlemeler yapılmıştır

5510 sayılı Kanunun geçici 12 inci maddesinin 2 inci fıkrasında; Millet idarelerinin afiyet hizmetlerinin sağlanmasına ilişkin görevlerinin, yürürlükten kaldırılan kanunlardaki hak ve yükümlülükler çerçevesinde ilgili tescil ve işlemlerin Kurum tarafından devralınan tarihe değin devam edeceği, tahsis sürecinin ise üç yıl içinde tamamlanacağı; 8 inci fıkrasında ise, ilgili kanunların gereği tedavi yardımları karşılanan kişilerin, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte genel sıhhat sigortalısı veya genel afiyet sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayılacağı, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ilgili kanunları gereği bakmakla sorumlu olunan kız çocuklarının bu Kanun gereğince de bakmakla mesul olunan kişi sayılacağı, ama durumlarında değişiklik olduğunda sağlık hizmetlerinden yararlanma koşulları bu Kanun hükümlerine göre her yerde belirleneceği hükme bağlanmıştır

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu zarfında çalışanların tedavi yardımları ve bu takviye zarfında bakmakla yükümlü bulundukları aile fertlerine ilişkin düzenlemeler 657 sayılı Kanunun 209 uncu maddesinde yer almakta iken bu madde 5754 sayılı Kanunun 64 üncü maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır

657 sayılı Kanunun yürürlükten kaldırılan 209 uncu maddesi;

“Devlet Memurları ile herhangi bir şekilde sıhhat yardımından yararlanmayan eşlerinin veya bakmakla mesul bulundukları ana, baba ve ikiden fazla zeka olsa Aile Yardımı Ödeneğine Müstahak Çocuklarının, hastalanmaları halinde, evlerinde veya devlete ait veya özel afiyet kurumlarında ayakta ya da yatarak tedavileri kurumlarınca sağlanır Ancak tedavi giderleri ve yol masraflarının, ödenebilmesi için, tedaviye resmi tabip raporu ile gereksinim görülmesi şarttır hükmünü içermektedir

Bu mülga maddede geçen “Aile yardımına müstahak ibaresinden ne anlaşılması gerektiği hususu ise 657 sayılı Kanunun “Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller başlığı altındaki 206 ’ıncı maddesinde düzenlenmiştir 206 ’ıncı madde;

Evlenen Çocuklar,

25 Yaşını dolduranlar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışmayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla saptama edilenler için belirsiz olarak ödeneğin ödenmesine devam olunur)

Kendileri hesabına ticaret yapan veya hakiki veya tüzel kişiler yanına her ne şekilde olursa olsun üstünlük karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç)

Burs bölge veya devletçe okutulan çocuklar şeklinde düzenlenmiştir

Yukarıda belirtilen yönetmelik hükümleri birlikte değerlendirildiğinde;

5510 sayılı Kanunun geçici 12 inci maddesinde; 01102008 tarihinden önce görevde yer alan ve 5510 sayılı Kanuna kadar (4C) ’li olarak ifade edilen Devlet Memurlarının tedavi yardımı açısından yürürlükten kalkmış olsa dahi bir zamanlar ast oldukları mevzuat hükümlerine tabi olacakları hükme bağlandığından, 01102008 tarihinden önce görevde yer alan Devlet Memurlarının çare yardımı açısından “Bakmakla sorumlu bulundukları kişiler 657 sayılı Kanunun mülga 209 ve aynı Kanunun yürürlükte bulunan 206 ’ıncı maddeleri dikkate alınarak açıklanmaya çalışılacaktır

III Millet İdarelerinde Çalışan Sigortalılar ve Bakmakla Yükümlü Oldukları Kişiler Hakkındaki Son Düzenleme

Genel sıhhat sigortalısı olarak adlandırılan ve 5510 sayılı Kanunun 60 ’ıncı maddesinde tek tek sayma yolu ile kesin olan sigortalılar ve bakmakla sorumlu olduğu kişiler için Kanunla belirlenmiş sağlık durumu hizmetlerinin finansmanı Sosyal Emniyet Kurumunca sağlanmaktadır Kanunda genel sağlık sigortalısının kimler olduğu belirlenirken bakmakla sorumlu olunan kişiler de tanımlanmıştır Yapılan tanınma tarafindan;

5510 sayılı Kanunun 60 ’ıncı maddesinin birinci fıkrasının ( c ) bendinin (1) ve (2) numaralı daha alçak bentlerinin dışarıda kalan genel afiyet sigortalısının;

Sigortalı sayılmayan veya

İsteğe yan sigortalı olmayan,

Kendi sigortalığı nedeniyle kazanç ya da aylık bağlanmamış olan

Eşi,

18 yaşını doldurmamış, lise ve dengi öğrenim veya 561986 tarihli ve 3308 sayılı Meslek Eğitim Kanunda belirli namzet çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslek eğitim görmesi halinde 20 yaşını doldurmamış, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu kanuna kadar malul olduğu saptama edilen evli olmayan çocukları,

Geçiminin sigortalı kadar sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre saptama edilen asıl ve babası,

Sigortalının bakmakla mesul olduğu kişiler aralarında sayılmaktadır

Ayrıca, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının ( c ) bendi zarfında sigortalı sayılmayanlardan, ilgili kanunları gereğince bir yıldan artı aylıksız izin kullanan benzeşen de genel sağlık sigortalısının bakmakla mesul olduğu kişi olarak sayılmaktadır

IV 1102008 Tarihinde Görevde Yer Alan Devlet Memurlarının Bakmakla Mesul Bulunduğu Kişiler

Herhangi bir şekilde sağlık yardımından yararlanmayan eşleri

Bakmakla mesul bulundukları esas ve babaları

25 yaşını doldurmamış erkek ve kız çocukları (Bu çocukların tahsil durumu ne olursa olsun evlenmemiş ve menfaat karşılığı çalışmamış olması gerekmektedir Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde amaçlamak, üstünlük karşılığı çalışmak olarak değerlendirilmez)

25 yaşını doldurduğu halde evlenmemiş kız çocukları

Yaşına bakmaksızın çalışmayacak derecede malullükleri devlete ait afiyet kurulu raporuyla tespit edilen çocukları

Yukarıda belirtilenlerden, Burs bölge ya da Devletçe okutulan çocuklar ile kendi hesabına ticaret yapan çocuklar destek kapsamı dışındadır

5510 sayılın Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 1102008 sonrası durumlarında değiştirme olanların sağlık durumu hizmetlerinden kullanım koşulları 5510 sayılı Kanununa kadar bitmiş belirlenir Evlenen kız çocuklarının boşanması halinde bunlar “Evlenmeyen kız çocukları olarak kabul edilmez ve 5510 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine kadar değerlendirilir

Lise ve dengi öğretim kurumları ile Mesleki Eğitim Kurumlarında aday çıraklık ve çıraklık eğitimi bölge 20 yaşını doldurmamış, sigortalı ya da isteğe tabi sigortalı ve evli olmayan erkek ve kız çocukları

Yükseköğretim görebilen ve 25 yaşını doldurmamış, sigortalı veya isteğe emrindeki sigortalı ve evli olmayan erkek ve kız çocukları

Yaşına bakılmaksızın 5510 sayılı Kanuna tarafindan malullükleri saptama edilen ve evli olmayan erkek ve kız çocukları

Geçimini sigortalı tarafından sağlandığı Sosyal Güvenlik Kurumu kadar belirlenen kriterlere tarafindan saptama edilen başlıca ve babaları

V Kız Çocuklarının Durumu

1 Ekim 2008 tarihinde bakmakla yükümlü olunan durumundaki kız çocuklarının bu durumları, eski Kanunda kazanmış oldukları statüye göre devam edecek Yani bir işe girene değin veya evlenene değin anne veya babalarının genel afiyet sigortası dahilinde sigortalı sayılacaklar 506 sayılı eski Kanuna göre, işten ayrılan ya da eşinden ayrılan kız çocukları, tekrar bakmakla sorumlu olunan durumuna dönebiliyorlardı Yeni kanun, bu durumlarda eski statüye dönüşü kaldırmıştır

5510 sayılı Kanuna kadar, artık çocuklar lise ya da dengi bir öğrenim görüyorlarsa yirmi, yüksek öğrenime devam etmeleri halinde en geç yirmi beş yaşına değin bakmakla sorumlu olunan durumunda olacaklar, kız çocuklar ise Kanun ’un yürürlüğe girdiği tarihten sonradan on sekiz yaşını bitirmeleri durumunda, çalışmıyorlar veya öğrenim görmüyorlar ise aile içindeki kişi başına düşen gelir ölçütüne tarafindan genel sağlık sigortası primi ödeyeceklerdir

Öğrenimlerinin yirmi beş yaşından sonra devam etmesi halinde, kız ve erkek çocukları için yukarıda belirli kazanç ölçütüne göre genel sağlık sigortası primi ödenecektir

VI 5510 Sayılı Kanunun Geçici 12 inci Maddesi ve Bakmakla Mesul Olunan Kişiler

5510 sayılı Kanunun geçici 12 inci maddesinin 31072008 tarihli ve 5797 sayılı Kanunun 11 inci maddesi ile öbür ikinci fıkrasında kamu kurum ile kuruluşlarının sağlık durumu hizmetlerinin verilmesine ilişkin görevlerinin yürürlükten kaldırılan kanunlardaki hak ve yükümlülükler çerçevesinde meslek ve işlemlerinin Kurumca devralınmasına kadar devam edeceği hükme bağlanmıştır

Oysa, Kanun uyarıca görev işlemleri 3 sene içinde tamamlanacaktır Madde hükmünden de anlaşıldığı üzere, söz konusu 3 sene geçiş için maksimum bir süre olup Sosyal Güvenlik Kurumu devralma yetkisini bu süre dolmadan önce de kullanabileceği belirtilmektedir

15102010 tarihinde ilgili kanunları gereği bakmakla sorumlu olunan birey olarak sıhhat hizmetlerinden yararlananlar, tahsis tarikinden sonradan da benzer şartlarla sağlık durumu hizmetlerinden yararlanmaya devam edecektir

Tahsis tarihinde sağlık durumu hizmetlerinden kullanma hakkı olduğu halde sıhhat hizmetlerinden yararlanmayan bakmakla sorumlu olunan kişiler, ödev tarihinden sonradan Kısa Vadeli Sigorta Kolları Başvuru Tebliği ’nin 23 ’üncü maddesinde kayıtlı belgelerle müracaatta bulunmaları halinde, durumlarında değişiklik olmaması şartıyla tahsis tarihinden önceki şartlar çerçevesinde afiyet hizmetlerinden yararlandırılacaktır

VII Değerlendirme ve Sonuç

5510 sayılı Kanunun 41c maddesi kapsamındakiler yani devlet memurları ile bunların bakmakla yükümlü olduğu aile fertleri eski yeni ayırımı yapmaksızın en ince ayrıntısına kadar Kanun geçici 12 inci maddesindeki hükmün yorumundan hareketle Beyanname başvuru esaslarının dıştan tutulmuşlardır Böyle bir tanımlama ve buna dayalı uygulamalar ile tahsis süreci tamamlanıncaya kadar memurlar prim açısından olmasa da çare hizmetleri yönünden aynı esaslara tabi olmaları amaçlanmıştır Zira prime emrindeki olma ya da olmama 41c kapsamındakiler için finansal haklarında bir daralmaya yol açmaktadır Kaldı ama, geçiş süreci tamamlandığında eski yeni tüm devlet memurları ve bakmakla mesul oldukları aile fertleri sosyal güvencedeki diğer nüfus gibi benzer esaslara bağlı olarak, benzer sağlık durumu hizmetleri alabilecekler ve buna ilişkin giderler Sosyal Güvenlik Kurumunca karşılanacaktır

Devlet Memurlarının bakmakla yükümlü oldukları kız çocukları için yaş sınırını aşsalar bile koşul değişikliği (evlenmeleri ya da işe girmeleri) olana kadar bakmakla sorumlu dahilinde değerlendirilmektedir Oysa 5510 sayılı kanunda durum değişikliğinin süresi ve nasıl uygulanacağına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır SGK ’nın da bu konuda uygulamanın nasıl olmasına ilişkin herhangi bir tatbik tebliği bulunmamaktadır diğer taraftan 1 Ekim 2010 tarihinden itibaren başlayan Sosyal Güvenlik Prim uygulamasında yaş sınırını aşan çocukların kapsamında oldukları belirtilmektedir 1 Ekim 2010 tarihinden daha sonra başlayacak olan sosyal emniyet primi uygulaması şimdilik askıya alınmış olup, durdurma süresinin sonucunda kız çocuk sahibi olan memurların ve kurumların zor duruma düşmemeleri için SGK ’nın uygulamanın nasıl olması gerektiği konusunda bir izah etme yapması gerektiği değerlendirilmektedir Alıntıdır *