Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Bilindiği üzere 9 Eylül 1922 tarihi, Kuva-yı Milliye'nin oluşturduğu tertipli ordunun İzmir'e kadar ulaştığı ve İstiklal Harbine askeri olarak son noktanın konulduğu tarihtir. 99. yıl dönümünde, bu geçmişte yaşanılan hadiseleri ana sınırlarıyla sizlere sunmaya çalışacağız.
30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkesinden sonra, ülkenin dört bir yanında düşman devletlere karşı tüzel çabalar verilmeye başlandı.
Mustafa Kemal Paşa, 13 Kasım 1918'de başşehre çağrılarak Genelkurmay'da misyonuna devam etti. Bu sıralarda Ali Fethi (Okyar) Beyefendi ile birlikte Minber isimli bir gazete çıkartıp niyetlerini halka ulaştırmaya çalıştılar. Gazetede, İngilizlerin dikkatini çekmemek ve takibata uğranmamak için, onları öven bir nevi İngiliz yanlısı yazılar yayınlandı.
Anadolu ise tam manasıyla alevler içerisinde yanan bir ateşten gömlek üzereydi.
Her yerde muazzam bir asayişsizlik hakimdi. Elinde silahı olan eşkıya, devlet otoritesinin ulaşamadığı bozkırlarda tam bir hükümdarlık sürüyordu. Bunun yanı sıra azınlıkların kurdukları çeteler de mahallî ahaliye zulmetmekten geri durmuyorlardı. Ateşkesin akabinde, ülke için bir şeyler yapmak isteyen vatanseverler ve kanaat başkanları tarafından, Müdafaa-i Hukuk ismi altında cemiyetler kurulmaya başlandı.
Kurtuluş dermanları aranırken Türk bayanının gösterdiği azim ve kararlılığa da ayrıyeten değinilmelidir.
Fotoğrafta sol tarafta: Halide Edib (Adıvar) Hanım ve zamanın kıymetli gazetecilerinden Falih Rıfkı (Atay) Beyefendi yan yanalar.
Bilhassa Halide Edib, o tarihlerde Türk bayanının simge isimlerinden birisi olmuştur. Kendisi birinci vakitler Amerikan mandasını savunduysa da daha sonra tam bağımsızlık fikriyle kurtuluş savaşına dayanak verdi. Anadolu'da kadın-erkek ayırmaksızın tüm vatanseverlerin iştirak ettikleri cemiyetler, mitinglerle halkı aydınlatmaya, işgalci devletleri protesto etmeye çaba gösteriyorlardı.
15 Mayıs 1919'da İzmir'in işgale uğraması ise Müdafaa-i Hukuk cemiyetlerini silahlı çabaya itecekti.
İşgal tam bir vahşete dönüşmüştü. Müslüman ahaliye türlü tecavüzler, zorbalıklar edildi. Vatandaşlar denize atıldı, başlarındaki fesler alınarak parçalandı, kimileri süngü darbeleriyle yaralandı ve öldüler.
Ama bütün acıların yanında bu durum vatanın dört bir yanında bir uyanış hareketini doğuracaktı.
Müdafaa-i Hukuk cemiyetleri inanılmaz toplanarak işgale karşı silahlı gayret kararı almaya başladılar.
İzmir'in işgali üzerine, Anadolu'da hakim olan eşkıya çeteleri dahi Yunanlılara karşı örgütlenmeye giriştiler. Böylelikle asayişsizliğe sebep olan çeşitli hatalılar da bir halde Ulusal Uğraşa dayanak vererek müspet bir pozisyona geldiler.
Mirliva (Tuğgeneral) Mustafa Kemal Paşa işgalden bir gün sonra Samsun seyahatine çıktı.
Genelkurmay içerisindeki kimi üst rütbeli yetkililer, Paşa'nın Samsun'da Ulusal Uğraş hareketlerine girişeceğini seziyordu. Ama Padişah ve Sadrazam nezdinde ise, Mustafa Kemal Paşa istek edilen asayişi temin için bölgeye gidiyordu.
Mustafa Kemal Paşa bilhassa İzmir'in işgalinden sonra vatanın dört bir yanına sirayet etmiş kurtuluş arayışlarına bir deva bulmaya çalıştı.
Hali hazırda örgütlenmeye başlamış bir direniş hareketini tek bir bayrak altında topladı. Erzurum ve Sivas kongreleriyle pekiştirilen Kuva-yı Ulusala hareketi, 1920'de Büyük Millet Meclisi çatısı altında bir ortaya getirildi.
Bir mühlet sistemsiz birliklerle, gayr-i nizami harp teknikleri kullanılarak yürütülen Ulusal Çaba, kısa mühlet sonra yerini tertipli orduya bıraktı.
İsmet (İnönü), Fevzi (Çakmak) ve Nureddin (Konyar) Paşalar bu devrin önde gelen isimlerindendir. 1921 yılı bir yandan savaşlar öte yandan da Rusya ile diplomatik alakalarla geçti.
İdaresi ele alan Bolşevikler, hem fikirlerini yaymak için bir müttefik arıyorlar hem de İngiltere'yi ortak düşman olarak görüyorlardı. Bu sebeple Ulusal Çabadan maddi ve askeri hiçbir dayanağı esirgemediler.
Kütahya-Eskişehir Muharebesinde Yunan harekatı başarılı oldu ve sistemli ordumuz feci bir bozguna uğradı.
Mecliste büyük bir kriz ortamı oluştu, zafere olan inançlar ve muvaffakiyet hisleri hasar görmüştü. Mustafa Kemal Paşa'ya güvenen kanat, bütün yetkiyi şahsen devralmasını istedi.
Tansiyonu yüksek tartışmaların akabinde, 3 ay müddetle meclisin yetkilerinin yeniden meclis tarafından, Mustafa Kemal Paşa'ya devredilmesi kararlaştırıldı. Bunun üzerine Sakarya Savaşıyla, Ankara'ya kadar gelen Yunan ilerleyişinin önü kesildi.
1 yıllık uzun uğraşlar ve kıt kanaat bütün bir milletin seferber olduğu ordu hazırlıklarının akabinde, Ağustos 1922'de Büyük Taarruz başladı.
Yunan ordusunun teçhizatı daha fazla ise de Türk tarafının seri hareket hareketleri ve süvari üstünlüğü vardı. Ayrıyeten Türk ordusunun kumandanları, olağanüstü savaş deneyimi olan ve bölgeyi çok düzgün tanıyan Erkan-ı Harp subaylarıydı.
Sonuç prestijiyle Yunan ordusu sözün tam manasıyla bozguna uğratıldı. Büyük kısmı savaş meydanında imha olan Yunan ordusunun, geri kalan kuvvetleri İzmir'e yanlışsız çekildi ve limandan gemilerle ülkelerine döndüler.
16 Mayıs 1919'da türlü acılarla işgale uğrayan İzmir, 9 Eylül 1922'de Türk ordusunun muzafferiyetiyle karşılaştı.
Hükumet konağındaki Yunan bayrağı indirilerek yerine eskisi üzere Türk bayrağı çekildi. Böylelikle İzmir'de düşmanın sıktığı birinci kurşun ve tacizle başlayan kurtuluş ve ulusal gayret hareketleri, yeniden birebir yerde zaferle neticelenmiş oluyordu.
Bonus: İzmir'e giren Türk ordusunun manzaraları.
Bonus 2: İzmir'in kurtuluşu sırasında İstanbul'da gazetecilik yapan Falih Rıfkı Atay'ın anıları
Büyük Taarruz öncesinde İstanbul ile olan haberleşme büsbütün kesildiği için başşehre hiçbir haber ulaşamaz. Bu sırada ''Mustafa Kemal esir düştü'' söylentisi yayılmıştır. Sonrasında gerçekler öğrenildiğinde, esir düşenin Yunan kumandanı Trikopis olduğu anlaşılmıştır.
Falih Rıfkı Atay o günleri anılarında şöyle anlatıyor:
İzmir'in alındığı haberi geldiği vakit, içimizde artık sevinme gücü kalmamıştı. Gönlümüz, uzun ve derin uykuya dalmış üzere idi. Bir hastanın başında günlerce beklemekten sonraki yığılıp kalmaya misal bir uyku...
Akşam'ın birinci sayfası için büyük bir klişe hazırlamıştık: ''Elhamdülillah İzmir'e kavuştuk!'' Kapıları açmanın imkanı var mı? Gazeteyi pencereden akıtıyorduk. Alan, yüzüne gözüne sürüyordu.
