Abbasiler Ansiklopedik Bilgi

Abbasiler Donemi Ansiklopedik Bilgi



Abbasiler Donemi Hakkında Ansiklopedik Bilgi



Ebu'l Abbas Abdullah 'ın kurduğu halife hanedanı (7501258) 750 yılında Abbasiler Emevi yonetimine karşı ayaklanarak halifeliği ve iktidarı ele gecirdiler Bu tarihten başlayarak Abbasiler 1258'e kadar İslam dunyasının buyuk bolumune egemen oldular

İlk Abbasi halifesi Ebu'lAbbas Seffah (750754) idi 754'te kardeşi Mansur (754775) onun yerine gecti Bu iki halife doneminde orduda Turk ve İran kokenliler onemli gorevler ustlendiler Mansur, 762de başkenti Şamdan Bağdat'a taşıdı Mansur'dan sonra sıra ile Mehdi (775785) ve Hadi (785786) halife oldular Abbasi Devleti Mansur'un torunu Harun Reşid (786809) doneminde en geniş sınırlarına ulaştı Harun Reşid, Binbir Gece Masallarına konu olan gorkemli saltanatını Bermeki ailesine borcluydu Bu aileden Yahya Bermeki ve iki oğlu, vezir olarak Abbasi Devletini 17 yıl boyunca fiilen yonettiler

Harun Reşidin oğulları Emin (809813), Memun (813833) ve Mutasım (833842) babalarının politikalarını surdurduler Annesi Harun Reşid'in Turk asıllı bir cariyesi olan Mutasım Turklerden ozel bir askeri guc kurmuştur,Turk unsurları yonetimde onemli gorevlere getirmiştir Daha sonra bu askeri gucun Bağdat'taki varlığı bazı huzursuzluklara neden olduğundan Samarra adıyla yeni bir kent kurdurarak devlet merkezini oraya taşıdı 838 yılında Mutasım Anadolu'ya Bizans uzerine bir sefer duzenlemiş, ordusunun bir kolu Bizans imparatoru Theofilos ve ordusunu Anzin Savaşıadı verilen bir carpışmada buyuk yenilgiye uğratmış, Bizans'ın ikinci buyuk kenti Amoriom'u kuşatıp eline gecirmiş ve Abbasi orduları İznik kentinin yakınlarına kadar ilerlemiştir

Yerine gecen oğlu Vasık (842847) doneminde Turk emirleri askeri işlerin yanı sıra yonetsel konularda daha etkili oldular7 Vasık'ın olumunden sonra Abbasi Devleti parcalanma surecine girdi Abbasi toprakları uzerinde Buveyhiler, Tahiriler, Hamdaniler, Samaniler, Saffariler, Karahanlılar, Tolunoğulları, Ihşidiler ve Fatımiler gibi bağımsız devletler kuruldu

İran'da hukum suren Buveyhiler, 945'te Bağdat'a egemen oldular Bundan sonra Abbasi halifeleri Buveyhilerin izniyle başta kalabildiler Halife Kaim'in (10311075) cağrısı uzerine Buyuk Selcuklu Devleti Hukumdarı Tuğrul, 1031 yılında Buveyhileri Bağdat'tan cıkardı ve Abbasilere yeniden saygınlık kazandırdı

Ne var ki Abbasiler eski askeri guclerine ulaşamadılar ve Mustazhir donemindeki Haclı Seferleri karşı başarılı olamadılar Buyuk Selcuklu Devleti'nin parcalanmasıyla birlikte Abbasiler yeniden gucunu yitirdi Cengiz Han'ın torunu Hulagu'nun yonetimindeki İlhanlılar 1258'de Bağdat'ı yakıp yıktılar, Halife Mustasım'ı ve yakaladıkları hanedan uyelerini oldurduler Boylece 508 yıllık Abbasi Devleti son buldu İlhanlı hukumdarı Hulagu Han Bağdat'ta iclerinde on binlerce yazma kitap olan kutuphaneleri yakıp yıktırmıştır Geri kalan kitapları da Dicle Nehrine attırmıştır Eserlerin murekkebi suya karışmış ve Dicle Nehri gunlerce bulanık akmıştır

Halife Zahir'in oğlu Ahmed Mısır'a kactı ve orada Memluk Sultanı Baybarsın koruması altında Mustansır adıyla halife ilan edildi (1261) Mısır Abbasi halifeliği, siyasal ve askeri yetkiden yoksun, yalnız dinsel otoritesi olan bir kurumdu Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim 1517'de Mısır topraklarına girerek, halifenin yetkileri ile Kutsal Emanetler'i devraldı ve Mısır Abbasi halifeliğine son verdi

Abbasilerde devlet orgutlenmesi, Divanadı verilen ve değişik alanlarda gorevler ustlenen resmi kurullara dayanıyordu Maliyesinin ana gelir kaynağı ise toprak vergisiydi Halktan toplanan zekat da onemli bir gelir kaynağıydı Vergi gelirlerinin buyuk bolumu orduya ve bayındırlık işlerine ayrılırdı Halife Omer doneminde kurulan anı geliştirdiler Divanı, devlet yonetiminde en etkili kurum haline getirdiler Devlet ve memleket sorunları, once anda goruşulerek anın onerdiği cozumleri uygularlardı