Abbasiler Ansiklopedik Bilgi

Abbasiler Dönemi Ansiklopedik Bilgi



Abbasiler Dönemi Hakkında Ansiklopedik Data



Ebu'l Abbas Abdullah 'ın kurduğu halife hanedanı (7501258) 750 yılında Abbasiler Emevi yönetimine aleyhinde ayaklanarak halifeliği ve iktidarı ele geçirdiler Bu tarihten başlayarak Abbasiler 1258'e dek İslam dünyasının büyük bölümüne başat oldular

Birincil Abbâsî halifesi Ebu'lAbbas Seffah (750754) idi 754'te kardeşi Mansur (754775) onun yerine geçti Bu iki halife döneminde orduda Türk ve İran kökenliler önemli görevler üstlendiler Mansur, 762de başkenti Şamdan Bağdat'a taşıdı Mansur'dan sonradan sıra ile Mehdi (775785) ve Hadi (785786) halife oldular Abbâsî Devleti Mansur'un torunu Harun Reşid (786809) döneminde en geniş sınırlarına ulaştı Harun Reşid, Binbir Gece Masallarına konu olan görkemli saltanatını Bermeki ailesine borçluydu Bu aileden Yahya Bermeki ve iki oğlu, vezir olarak Abbâsî Devletini 17 yıl boyunca gerçekte yönettiler

Harun Reşidin oğulları Muhakkak (809813), Memun (813833) ve Mutasım (833842) babalarının politikalarını sürdürdüler Annesi Harun Reşid'in Türk asıllı bir cariyesi olan Mutasım Türklerden özel bir askerî zorlama kurmuştur,Türk unsurları yönetimde kayda değer görevlere getirmiştir sonra bu askeri gücün Bağdat'taki varlığı bir takım huzursuzluklara neden olduğundan Samarra adıyla yeni bir şehir kurdurarak devlet merkezini oraya taşıdı 838 yılında Mutasım Anadolu'ya Bizans üstüne bir sefer düzenlemiş, ordusunun bir kolu Bizans imparatoru Theofilos ve ordusunu Anzin Savaşıadı bahşedilen bir çarpışmada büyük yenilgiye uğratmış, Bizans'ın ikinci büyük kenti Amoriom'u kuşatıp eline geçirmiş ve Abbâsî orduları İznik kentinin yakınlarına dek ilerlemiştir

Yerine geçen oğlu Vâsık (842847) döneminde Türk emirleri askerî işlerin yanı sıra yönetsel konularda daha etkili oldular7 Vâsık'ın ölümünden daha sonra Abbâsî Devleti parçalanma sürecine girdi Abbâsî toprakları üstünde Büveyhiler, Tahirîler, Hamdaniler, Samaniler, Saffariler, Karahanlılar, Tolunoğulları, Ihşidiler ve Fatımiler gibi egemen devletler kuruldu

İran'da hüküm süren Büveyhiler, 945'te Bağdat'a hakim oldular Bundan sonradan Abbâsî halifeleri Büveyhilerin izniyle ilk önce kalabildiler Halife Kâim'in (10311075) çağrısı üzerine Büyük Selçuklu Devleti Hükümdarı Tuğrul, 1031 yılında Büveyhileri Bağdat'tan çıkardı ve Abbâsîlere her yerde haysiyet kazandırdı

Ne var oysa Abbâsîler eski askeri güçlerine ulaşamadılar ve Mustazhir dönemindeki Haçlı Seferleri aleyhinde başarılı olamadılar Büyük Selçuklu Devleti'nin parçalanmasıyla birlikte Abbâsîler her yerde gücünü yitirdi Cengiz Han'ın torunu Hulagu'nun yönetimindeki İlhanlılar 1258'de Bağdat'ı yakıp yıktılar, Halife Mustasım'ı ve yakaladıkları hanedan üyelerini öldürdüler Böylece 508 takvim Abbâsî Devleti son buldu İlhanlı hükümdarı Hulagu Han Bağdat'ta içlerinde on binlerce yazma kitap olan kütüphaneleri yakıp yıktırmıştır Geri kalan kitapları da Dicle Nehrine attırmıştır Eserlerin mürekkebi suya karışmış ve Dicle Nehri günlerce flu akmıştır

Halife Zâhir'in oğlu Ahmed Darı'a kaçtı ve orada Memluk Sultanı Baybarsın koruması altında Mustansır adıyla halife ilan edildi (1261) Darı Abbâsî halifeliği, siyasal ve askeri yetkiden mahrum, yalnız dinsel otoritesi olan bir kurumdu Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim 1517'de Mısır topraklarına girerek, halifenin yetkileri ile Kutsal Emanetler'i devraldı ve Mısır Abbâsî halifeliğine son verdi

Abbâsîlerde devlet örgütlenmesi, Divanadı bahşedilen ve değişik alanlarda görevler üstlenen devlete ait kurullara dayanıyordu Maliyesinin asıl gelir kaynağı ise toprak vergisiydi Halktan toplanan zekât da önemli bir gelir kaynağıydı Ücret gelirlerinin büyük bölümü orduya ve bayındırlık işlerine ayrılırdı Halife Ömer döneminde kurulan anı geliştirdiler Divanı, devlet yönetiminde en etkili kurum haline getirdiler Devlet ve memleket sorunları, önce anda görüşülerek anın önerdiği çözümleri uygularlardı *