Abbasiler Dönemi Kültür Ve Medeniyeti

Abbasiler Dönemi Kültür Ve Medeniyeti

Hz Muhammedin amcası Abbasın soyundan gelen Ebul Abbasın kurduğu halife hanedanı (7501258)

Emeviler halifeliği, Hz Muhammed'in amcaoğlu ve damadı, dördüncü halife Ali'den şiddet ve aldanma kullanarak almışlar, bununla da yetinmeyerek peygamber ailesine karşısında kanlı bir siyaset gütmüşlerdi Bu yüzden Emevilere karşı düşmanlık artmış, bilhassa Hicaz, Irak ve İran'da büyük hoşnutsuzluklar baş göstermişti Abbasoğulları bu düşmanlıktan yararlanarak, halifeliğin peygamber ailesinden en lâyık olana geri verilmesi gerektiği yolunda propagandaya giriştiler

Emevilerin, özellikle çoğunluğu Türk olan bölgelerde (Horasan, Toharistan, Sogd) uyguladıkları vergi soygunculuğu ve Arap olmayanları aşağı görme siyaseti bu propagandayı daha da güçlendirdi Horasanlı Ebu Müslim adında bir Türk, Emevilere karşısında ilk ayaklanmayı başlattı Evvelden Türklerin Müslüman olanları ile olmayanlarını barıştırmış ve bunları İranlı Şiilerle birleştirerek enerjik bir birlik hazırlamış olan Ebu Müslim, Arap ordularını yenerek Emevi saltanatına son verdi

Peygamber sülâlesinden Ebul Abbas Seffah halifeliğe getirildi Ilk Abbasi halifesi olan Ebul Abbas, Emevileri acımadan yok ettiği için kendisine kan dökücü anlamına gelen elSeffah adı verildi

BERMEKOĞULLARI

Abbasiler ilk dokuz halife vaktinde (bilhassa Harun Reşit ve Memun tüm İslâm dünyasını kapsayan (Endülüs hariç) bir hakimiyet kurdular Fakat Anadolu'ya ve Akdeniz Bölgesi'ne hiç bir zaman dominant olamadılar

Türkler ve İranlılar tarafından iktidara getirilen Abbasiler, Araplara güvenemediklerinden yönetim işlerinde Türklerden ve İranlılardan yararlandılar Yeni devletin maliye ve idare işleri, özellikle Toharistanlı Bermekoğullarınca düzenlendi Bağdat bu dönemde kuruldu ve başkent oldu; kısa sürede saraylar, resmi kurumlar ve askeri kışlalarla donatıldı

sonradan gelen halifeler döneminde Abbasi egemenliği zayıfladı, İslâm İmparatorluğu'nda egemen hükümetlerin sayısı çoğaldı (Samanoğulları, Karahanlılar, Büveyhoğulları, Fatımiler vd) Kuruluştan 150 sene sonra, Bağdat'ın egemenliği yalnızca Irak ve İran bölgelerinde geçerliydi Zamanla Abbasi halifelerinin yalnız manevi değeri kaldı Büveyhoğulları 945'te Bağdat'ı ele geçirdiler, siyasi çıkarlarını düşünerek, Abbasi hanedanını yıkmadılar, fakat onların elinde halife unvanından diğer bir yetki de bırakmadılar

1055'te Selçuklular, Bağdat'ı ele geçirerek Büveyhoğulları Devleti'ne son verdiler, fakat tekrar halifeleri hoş tuttular Moğol istilâsı ile Abbasi hanedanı kesinkes son buldu Hulâgu, Bağdat'ı alarak son Abbasi halifesi Mustasım'ı öldürdü (1258) Öldürülmekten kurtulup kaçan Abbasoğullarından biri, Mısır'da Memlûklere sığınarak orada halife oldu

Abbasiler döneminde İslamın Arap ve İran kesimi büyük ölçüde birliğe kavuştu Halifelik Arap özelliğini kaybederek, Sasani Krallığı'nın kurumlarını, saray geleneklerini ve medenilik zenginliğini edindi



Samarra'da (Irak) Cafer ElMütevekkil Camii'nin kalıntıları Irak Abbasileri sanatının keskin örneklerinden olan bu cami,

Ziggurat (çok katlı kule) biçimi tuğla minaresiyle ünlüdür



Abbasiler döneminde İslam İmparatorluğu

ABBASİ SANATI

Abbasiler dönemi İslâm İmparatorluğunun en aydınlık dönemidir; öyle ancak, bu dönemde hemencecik her alan egemen bir sanat merkezi durumundadır Bu dönemde edebiyat (bilhassa şiir), bilim, fen, müzik, özetle bütün güzel sanatlar büyük bir gelişme gösterdi Yunan, Süryani, Fars ve Sanskrit dillerinde yazılmış bilim, fen ve felsefe kitapları Arapçaya çevrildi IX yüzyılda halifelerin yerleşik olduğu Samarra'da yer alan kalıntılar, Abbasi sanatının esas özelliklerini yansıtan belgelerdir



Kayrevan Camii (Tunus) kubbeleriyle dikkati çeker Mimber ve mihrabın yarım kubbesi oymatik ağacındandır; misket levhalar kakma çinilerle bezenmiştir Temeli 670 yılında atılan cami, XI yya dek çoğu kez onarılmıştır *