Abdomen ultrasonografisi; abdominal ultrason veya batın ultrasonografisi ismi ile de anılır. Abdomen, karın kelimesinin Latince karşılığıdır. Karın içindeki organların değerlendirilmesi amacını taşır. Karnın üst tarafındaki organlara yönelikse “üst abdomen ultrasonografisi”, alt tarafındaki organlara yönelikse “alt abdomen ultrasonografisi” olarak isimlendirilir. Eğer karındaki tüm organlar değerlendirilecekse “tüm abdomen ultrasonografisi veya tüm batın ultrasonografisi” olarak adlandırılır.
Ultrasonografi (USG); insan kulağının duyamayacağı frekansda ses dalgalarını kullanarak görüntü oluşturan ve canlı dokuları inceleyen bir cihazdır. Kabaca; ana ünite ve prob denen iki parçadan oluşur. Prob denen parça; jel sürerek hastanın üzerinde gezdirdiğimiz kısımdır. Ultrason cihazı radyasyon içermediğinden, hamilelerde ve emziren annelerde rahatlıkla kullanılabilir.
NEDEN YAPILIR?
Abdomen USG en sık; karın ağrısı, bulantı-kusma, yan ağrısı, idrardan kan gelme, düşme-trafik kazası gibi travmalarda, hazımsızlık-şişkinlik, karında ele gelen kitle, kanser taraması, genetik geçişli hastalıkların tanısı, sistemik hastalıkların iç organlara etkisini değerlendirmek ve kanserli hastalarda tedavi takibi için yapılır. Ayrıca karaciğer yağlanmasından, bebeklerde organ boyutlarını değerlendirmeye kadar geniş bir yelpazede kullanımı söz konusudur. Karın organlarının genel durumunu değerlendirmek amacıyla check up için de yapılabilir.
NASIL YAPILIR?
Üst abdomen USG yapılacaksa hastanın 10-12 saatlik açlıkla gelmesi idealdir. Açlık hem safra kesesinin daha iyi değerlendirilmesini, hem de karın içi gaz miktarının az olmasını sağlar. Alt abdomen USG de ise aç kalmaya gerek yoktur. Ancak, hastanın idrara sıkışık gelmesini isteriz. Bu sayede mesaneyi (idrar kesesi) ve çevresindeki organları daha rahat değerlendirme şansı olur. Acil durumlarda açlığa da, idrara sıkışmaya da gerek yoktur.
İncelenen dokuya göre hastaya sırtüstü, yan ve bazen yüzüstü gibi pozisyonlar verilir. Ses dalgalarının rahatlıkla dokudan geçebilmesi için jel kullanılır. Bazı durumlarda, hasta idrarını yaptıktan sonra yeniden değerlendirmeye alınır.
HANGİ ORGANLAR DEĞERLENDİRİLİR?
Üst abdomen USG: Karaciğer, safra kesesi, dalak, pankreas, böbrekler, böbrek üst bezleri ve ana damarlar.
Alt abdomen USG: Mesane, (kadınlarda) rahim ve yumurtalıklar, (erkeklerde) prostat ve seminal veziküller, idrar kanalı (üreter) alt ucu.