Abdülehad serhendî

ABDÜLEHAD SERHENDÎ

Hindistan'da yetişen evliyânın büyüklerinden İmâmı Rabbânî hazretlerinin üçüncü oğlu olan Muhammed Saîd Fârûkî'nin beşinci oğludur Hazreti Vahdetlakabıyla, kardeşleri arasında da Hazreti Meyân Gülismiyle meşhûr olmuştur 1635 (H1045) senesinde Serhend'de doğdu, 1710 (H1122) senesinde vefât etti

Âlim ve evliyâ bir âileden gelen Abdülehad Serhendî önce babasından ilim öğrendi Onun terbiyesinde ve sohbetinde bulunup mânevî feyzlerine kavuştu Sonra amcası Muhammed Ma'sûm Fârûkî'nin ilim meclisinde ve sohbetinde bulunarak zâhirî ilimlerde ve tasavvufta o kadar yüksek derecelere kavuştu Tefsîr, hadîs, fıkıh gibi ilimlerde ve fen ilimlerinde büyük âlim oldu

Amcası Muhammed Ma'sûm Fârûkî hazretleri Abdülehad Serhendî'nin tasavvuf yolunda daha yüksek derecelere kavuşması için ona kırk defâ teveccühde yâni mânevî olarak fazla yardımda bulunacağına söz verdi Muhammed Ma'sûm hazretleri otuz dört defâ teveccüh ettikten sonra vefât etti Yeğeni Abdülehad ise, her gün amcasının kabrine gitti Amcası, Abdülehad'ın her gelişinde Allahü teâlânın izni ile kabirden kalkarak yeğenine teveccühde bulundu ve onun yüksek mânevî derecelere kavuşması için yardımcı oldu Yaptıklarını da bir kâğıda yazıp, onun eline verdi Bu şekilde teveccüh adedini kırka tamamlayarak sözünü yerine getirdi Abdülehad Serhendî hâdiseyi Muhammed Ma'sûm hazretlerinin oğullarına anlattı ve elindeki altı adet yazıyı gösterdi Onlar babalarının bizzât kendi el yazısını görünce; Bu büyük kerâmet ama ona uygu, elhak doğrudurdediler

Zâhirî ilimlerde ve tasavvufta yüksek derece sâhibi olan Abdülehad Serhendî hazretleri iki defâ hacca gitti Birinci gidişinde babası Muhammed Saîd Fârûkî ve amcası Muhammed Ma'sûmi Fârûkî ile berâber bulundu Bu gidişinde on sekiz yaşında idi Sevgili Peygamberimizin sallallahü aleyhi ve sellem kabri şerîflerini de ziyâret eden Abdülehad Serhendî hazretleri Peygamber efendimizin husûsî iltifâtlarına kavuştu Kabri seâdeti ziyâret ederken mazhar olduğu iltifâtlardan birisini şöyle nakletti:

Peygamber efendimizin kabri seâdetlerini edeple ziyâret ediyordum Üzerime güzel bir hil'at yâni elbise giydirildi ve; Seni kardeşin ile kuvvetlendireceğizbuyruldu

Hac ibâdetini yapıp döndükten sonradan babasının ve amcasının hizmetine devâm etti Önce amcasının ve sonra da babasının vefâtı üstüne babasının yerine geçip talebelerine ders verdi Verimli sohbetleriyle onların tasavvuf yolunda ilerlemelerine vesîle oldu

İlim, fazîlet ve hoş ahlâk sâhibi olan Abdülehad Serhendî hazretleri sohbetleri sırasında talebelerine buyurdu ancak:

Bize ve size lâzım olan; İslâmiyete aktarmak ve büyüklerin yolu üzere istikâmette olmaktır Bu istikâmete, kerâmetten üstün demişlerdir Büyüklerden biri talebelerinden birine, vazîfe verip gönderirken buyurdu oysa: Allahlık ve peygamberlik dâvâsında yeralma!Talebe; Bundan Allah'a sığınırımdeyince, o büyük buyurdu fakat: Ben ne istersem, o olsun çağrıda bulunmak Allahlık, beni inkâr eden, kabûl etmeyen kâfirdir demek, peygamberlik iddiâ etmektir

Kardeşine yaptığı nasîhatte de buyurdu ki:

Ey can kardeşim! Bu dünyâ amel yeridir Karşılık yeri âhirettir Ameli, işi bitirmeden vergi, karşılık istemek yersizdir Meslek yapma ve amel etme bittiği gün, yapılan işin karşılığı ihsân olunacaktır

Fena ve zararlı kimselerle berâber bulunmanın mahzurları ile şüphelilerden kaçınmak hususunda da:

Zararlı kimselerin sohbetinden, arkadaşlığından, güvenilmez yiyeceklerden ve çeşitli şeyleri arzu etmek arzularından sakınınız Bu üç kelimenin bildirdiği mânâları iyi düşününüzbuyurdu

Talebelerinden birisi kendisi için nasîhat isteyince ona hitâben buyurdu ama:

Azîzim, nasîhatimi can kulağı ile dinle! Allahü teâlâ hâzır ve nâzırdır Her işini görmekte, her yaptığını bilmektedir O hâlde bile bile, anlayarak söyle Kasten anlayarak dinle Mahsus anlayarak meslek yap Bunu mahsus dur Bunu bile bile yürü Özet Olarak bugün o kadar ol oysa, yarın mahcûb olmayasın Birkaç gece rahatsız ol da, baki râhata kavuş

İyi ameli sonraya bırakıp tehir edenler helâk oldular Sen dersin ki, yarın yaparım Ya yarına kavuşamazsan! Yâhut kavuşur da, bu imkân, sağlık durumu, zorlama ve rahatlığı bulamazsan O vakit fazla pişmân olursun

Beyt:
Çalış, ibâdet et, bırak emeli,
Son nefese değin vazgeçme ameli

İnsan kendi başına değildir oysa, istediğini yapsın, her bulduğunu alsın Allahü teâlâ mahşer uygun, herkese amelini gösterecektir Hareketlerinden, hareketsizliklerinden, yaptıklarından ve söylediklerinden cümbür cemaat hesap verecektir İşin esâsını düşünmelidir Şefkatli bir esas gibi daha ne kadar kendi üzerine titreyeceksin Ne zamâna dek, kıymetli cevherleri bırakıp, çocuklar gibi ceviz, kozalak peşine koşacaksın

Ömrünü İslâmiyet'i öğrenmek, bilgi vermek ve değerli eserler yazmakla geçiren Abdülehad Serhendî hazretleri 1710 (H1122) senesinde Serhend'de vefât etti Orada defn edildi

Sohbetlerinde çoğu âlim ve evliyâ yetiştiren Abdülehad Serhendî hazretleri birçok kitap yazdı Babasının hoş ahlâkını ve yüksek hâllerini Letâifi Medîne adlı bir kitapta topladı Öbür eserlerinden bâzıları şunlardır:
1) Beydâvî Tefsî'rinin bâzı kısımlarına yazdığı hâşiyeler 2) Mevedde 3) MenşûrüdDürer fî FedâilisSuver 4) Sehâifi Tis'a, 5) Bürhânı Celî, 6) BedâyiüşŞerâî, 7) Cennâtı Semâniyye, 8) SebîlürReşâd, 9) EsrârülCumâ, 10) Risâlei Men'i Sebâbe, 11) ŞevâhidütTecdîd, 12) HayrülKelâm, 13) Münâcâtı Kebîr, 14) Münâcâtı Sagîr, 15) Kısâs berYargı, 16) NeşrülItr, 17) Şerhi Kelimei Tesbîh, 18) Şerhi Kelimei Tehlîl, 19) Şerhi Mektûbâtı Müceddîdî, 20) EnsârülFakr

GENÇLİK BÜYÜK NÎMETTİR

Abdülehad Serhendî kendisinden nasîhat isteyen birine şu mektubu yazdı:

Azîzim! Evvelkiler fazla amel etselerdi, az kabûl ederlerdi Şimdikiler az bir şey yapsalar, fazla kabûl ediyorlar Bir gümüş verseler, bir altın verdik diyorlar Çünkü hemen bid'atler çoğaldı, nefsin arzuları bitmiş mevcut, zulmet dalgaları ise, birbiri ardınca gelmektedir Heybetinden öncekilerin ve sonrakilerin titrediği, cinlerin, insanların ve hayvanların dehşetinden şaşırdığı büyük nefret geldi Haşir ve neşir günü fazla yaklaştı Bir bölük Cennet'e, bir bölük Cehennem'e gitsin denecek gün geldi çattı İşte bunları düşünüp uyanmalı, hakîkatleri gören gözleri açmalıdır Akıllı gençlere, düşünen yaşlılara yazıklar olsun ki, gaflet pamuğunu kulaklarından çıkarmıyorlar ve kibir perdesini basîret gözlerinden uzaklaştırmıyorlar

Azîzim! Gençlik en büyük nîmettir Elden geldiği dek en iyi vakitleri, en iyi işlere sarf etmelidir Değerli cevherleri, çocuklar gibi oyuncaklarla değişmemelidir İstîdâd toprağınız temiz ve yüksektir Sakın onu boş koymayın Yâhut bozuk tohum ekmeyin

Abdülehad Serhendî hazretlerinin tümü âlim, fazîlet ve hoş ahlâk sâhibi dört oğlu vardı Bunlardan birincisi Şeyh Ebû Hanîfe'dir Abdülehad Serhendî'nin vefâtından daha sonra beş ya da altı sene onun dergâhında kalıp talebelerine ders verdi daha sonra ishal hastalığından vefât etti Ebû Hanîfe'nin iki oğlundan biri olan Muhammed Akıllı babasının hac için gittiği iki seferde hizmetinde bulundu Abdülehad Serhendî hazretlerinin ikinci oğlu Şeyh Muhammed Takî olup, zâhirî ve mânevî fazîletlerle süslenmişti Uzun müddet babasının dergâhının hizmetini görmüştür Pekçok kimse onun vâsıtasıyla hidâyete kavuşmuştu Babası Abdülehad Serhendî hazretleri gibi güzel şiirler söylerdi Abdülehad Serhendî hazretlerinin üçüncü oğlu Şeyh Muhammed Murâd idi Babasının Haremeyn'e, Mekke ve Medîne'ye yaptığı gezi esnasında onun hizmetini görmüştü Onun da Şeyh Enverullah isimli bir oğlu vardı Abdülehad Serhendî hazretlerinin dördüncü oğlu NûrulYargı idi Zâhirî ilimlerle ve bâtınî feyzlerle süslenmişti

Abdülehad Serhendî hazretlerinin talebelerine ve sevdiklerine yazdığı mektupları, halîfelerinden Muhammed Murâd Keşmîrî toplamıştır Mevlânâ Abdullah Cân Fârûkî tertib etmiştir Ekserisi Farsça olup, içerisinde yüz on dokuz mektup vardır *