Abdullah herati

ABDULLAH HERATÎ

Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin yetiştirdiği velilerden İsmi Abdullah'tır Heratlı olduğu icin Herati veya Hirevi nisbeleriyle meşhUr olmuştur Doğum ve vefat tarihleri kesin olarak bilinmemektedir Şam'da vefat etti Kabri Kasiyun Dağı eteğinde Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin turbesi yanındaki kabristandadır

Horasan'ın Herat şehrinde dunyaya gelen Abdullah Herati, memleketinde ceşitli ilimleri tahsil edip kendini yetiştirdi Sonra Allahu tealanın rızasına kavuşturacak manevi yolu gosteren bir rehber aramaya başladı Bu sırada Irak'ın Suleymaniye şehrinde medresede talebe okutmakta iken aldığı manevi bir işaretle Hindistan'da bulunan buyuk evliya Şah Gulamı Ali Abdullahı Dehlevi'ye talebe olmaya giden Mevlana Halidi Bağdadi hazretleri, yolculuk esnasında Herat'a geldi Abdullah Herati ile karşılaştı Abdullah Herati Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerine arkadaş olmak isteyince aralarında şu konuşma gecti:

Nereye gidiyorsun?

Evliyanın sultanı, Şah Abdullah Dehlevi hazretlerine talebe olmaya, onun manevi feyzlerinden istifade etmeye ve beni ıslah etmesi icin gidiyorum

Ben seninleyim

Bunun uzerine Mevlana Halid hazretleri:

Donuşumu bekleyin, buyurdu Abdullahı Herati;

Ben Irak'a gider orada sizi beklerim, dedi

Bu sebeple Musul'a geldi Orada ilim tahsili ile uğraştı Mevlana Halidi Bağdadi, Abdullahı Dehlevi hazretlerinin sohbetleriyle şereflenip, insanlara İslamiyetin emir ve yasaklarını anlatmakla vazifeli olarak Bağdad'a, oradan da Suleymaniye'ye geldiği sırada Abdullahı Herati de Suleymaniye'ye geldi Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin hizmetine girip talebesi oldu Uzun muddet hizmet ve sohbetlerinde bulunup manevi feyzlerine kavuştu Tasavvuf yolunda ilerledi ve yuksek evliyalık derecelerine kavuştu Mevlana Halid hazretlerinin en onde gelen talebelerinden olup, Suleymaniye, Bağdad ve Şam'da bulunduğu sırada hizmetinden hic ayrılmadı Mevlana Halidi Bağdadi, insanlara Allahu tealanın emir ve yasaklarını anlatmak, onların dunya ve ahirette kurtuluşa ermelerine rehberlik yapmaları hususunda ona mutlak icazet ve hilafet verdi

Abdullahı Herati cok sevdiği hocasının yanından ve hizmetinden ayrılmaz, hocası da onu cok severdi Bu sevgisinin neticesi Abdullahı Herati'yi Irak'taki mallarını korumak ve fakirlerin haklarını vermekle vazifelendirdi Abdullahı Herati, Mevlana Halidi Bağdadi'nin Irak'taki hububat ceşidi malından ne cıkarsa hepsini toplar, fakirlerin haklarını ayırıp oşurlerini verdikten sonra bir kafile ile Şam'a yollardı Bunların eksiksiz yerine ulaşması icin son derece ihtimam gosterirdi

Mevlana Halidi Bağdadi hazretleri vefat ettiği zaman Abdullahı Herati Suleymaniye'de idi Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin hilafet verdiği onde gelen talebelerinden Şeyh İsmail Enerani de tauna yani salgın veba hastalığına tutulmuştu Hasta halinde, Suleymaniye'de bulunan Abdullahı Herati'ye haber gonderip, Şam'a gelmesini ve şahitler huzUrunda, kendi yerine onu halife bırakacağını bildirdi Sonra da şahitlerin tauna yakalanmasından korktu Bu hususta Abdullah Herati'ye bir ferman veya icazet yazılmasını istedi Arzuladığı icazete şunları yazdırdı:

Bismillahirrahmanirrahim

Alemlerin Rabbi olanAllahu tealaya hamd olsun Peygamberimiz Muhammed aleyhisselama, O'nun ehline veEshabının hepsine salat ve selam olsun Şimdi Ben yerime, irşad ve insanlara İslamiyetin emir ve yasaklarını anlatmak makamına, salih, mucahid, felah, kurtuluş bulan, bu zamanın dervişi, ihsan makamına yukselen, en guzel şekilde evliya yolunu izleyen yardımcı efendimiz Şeyh Abdullah Hirevi (Herati)'yi oturttum Onu yerime halife bıraktım Tıpkı, şeyhim, ustadım, dayanağım, sığınağım, bu varlıkların kutbu Ebu'lBeha Ziyaeddin Mevlana Halid Nakşibendi Muceddidi'nin beni kendi yerine bıraktığı gibi onu kendi yerime bıraktım

Kendi usUlune gore emirler verecek, yasaklar koyacak, diğer halife ve muridler ona itaat edeceklerdir Her kim ona aykırı davranırsa, o bizim yolumuzdan cıkarılmıştır

Abdullahı Herati Suleymaniye'den dondukten sonra yazılı olan icazeti şifahen soyledi Altına da İsmail Enerani Halidi imzasını attı Mevlana Halid hazretlerinin zamanından kalma kim varsa hepsi bu hilafeti kabUl ettiler

Abdullahı Herati kendisine verilen hilafeti kabUl etti Ancak cok sevdiği hocasının vefatı ve onun en gozde talebesi Şeyh İsmail Enerani'nin hastalığı sebebiyle uzuntu ve kedere boğuldu Fakat kendini cabuk toparladı Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin Şeyh İsmail Enerani'ye ve onun da kendisine bıraktığı irşad makamına oturdu Mevlana Halid efendimizin aile fertlerinin hizmetini bizzat uzerine aldı Onların ihtiyaclarını gidermeye gayret etti Mevlana Halid hazretlerinin muhterem hanımları ve oğlu Şeyh Necmeddin Bağdad'a gitmek istediğinde Abdullah Herati de onlarla beraber Bağdad'a gitti Bir muddet kaldıktan sonra Erbil bogesine ve oradan da Şam'a donduler Her ne zaman Bağdad'a ve Erbil'e gidecek olsalardı gittikleri yerlerden onların halini hatırını sormadan edemezdi Onlara daima saygılı davranırdı Onlar Şam'a donup geldikleri zaman da en uygun nasılsa onların hizmetini gorur, hic bir şeylerini eksik etmezdi

Buyuk evliya ve kerametler sahibi olan Abdullahı Herati hazretleri uzun seneler Şam'da Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin dergahında kalıp talebe yetiştirdi İnsanlara İslamiyetin emir ve yasaklarını anlatarak onların dunyada ve ahirette seadete ermelerine vesile oldu

Omrunun sonuna doğru Şam'daki Umeyye (Emeviyye) Camiinde hazreti Huseyin'in şehid başının olduğu makamda oturup ibadet ve zikirle meşgUl idi Orada oturduğu sırada rahatsızlandı Bu onun son hastalığı idi Bunu duyan talebeleri ve halifeleri onu sağlık uzere bir daha gorup, duasını almak uzere kafile kafile geldiler Her birisi etrafında pervaneler gibi donuyor, hizmette ve saygıda kusur etmemeye calışıyordu

Halifeleri, Abdullahı Herati hazretlerine hastalığının sakinlediği bir zamanda; Senden sonra yerine halife olarak kime tabi olmamızı emredersiniz? İrşad halifeliğini kime bırakacaksınız?diye sordular Abdullah Herati hazretleri:

Bu iş icin alim, Arifi Samedani Şeyh Muhammed Hani'den başkasını, ondan daha layıkını gormuyorum Ben onda tam mukemmel istikametten başka bir hal gormuyorum Mevlana Halid efendimiz de vefat edinceye kadar ondan hoşnud idi Benden sonra ona tabi olun Teslimiyet anahtarlarını ona bırakınbuyurdu

Bu vasiyeti yaptıktan kısa bir muddet sonra vefat etti Tekfin işleri tamamlandıktan sonra cenaze namazı Umeyye Camiinde kılındı Sevenlerinin mahzUn bakışları, dua ve tekbirleri arasında Kasiyun Dağı eteğindeki Mevlana Halidi Bağdadi hazretlerinin turbesinin de bulunduğu kabristana defn edildi Butun talebeleri ve sevenleri onun cenaze ve defn vazifesi sırasında hazır bulundular

Zahiri ilimlerde derin alim manevi ilimlerde yuksek bir evliya olanAbdullahı Herati guzel ahlak sahibiydi Mutevazi bir zat olup insanlara hizmet etmeyi severdi Talebelerinin her turlu derdleriyle ilgilenir ve yardımlarına koşardı

OLUYU DİRİLTEMEM

Trablusşam Nakibuleşrafı Şeyh Abdulfettah Zağbi Efendi, YUsuf Nebhani hazretlerine şoyle anlatmıştır:

Bir defasında bir arkadaşımız hastalanmıştı Abdullah ibni Şeyh Hıdır ezZağbi'yi de yanımıza alıp ziyaretine gitmek istedik Onu goturmekten maksadımız hastanın bereketlerinden istifade ederek şifaya kavuşması idi Ancak gitmek istemedi Cok ısrar edince kabUl edip bizimle geldi Hastanın yanına vardığımızda, şiddetli hastalığından hic bir eser kalmadı Ayağa kalkıp bizi karşıladı Hoş geldinizdeyip konuştu Ziyareti yapıp yanından ayrıldık Ayrılıp giderken yolda Şeyh Abdullah hazretleri; Ben oluyu diriltememdedi Bu sozuyle ziyaretine gittiğimiz kişinin oleceğine işaret etmişti Dedim ki:

Onun yuzunde hic olum işareti yok

Yine;

Ben oluyu diriltemembuyurdu

Sonra memleketine gitti Hasta arkadaşımız iyileşti carşıya pazara cıkıp dolaştı Ben Şeyh Abdullah hazretlerinin işaretine ve diğer taraftan da hastanın sıhhate kavuşmasına hayret ediyordum Cunku o oleceğine işaret etmişti Hasta ise sapasağlam olmuştu Aradan on gun kadar gecti Bir gun o arkadaşın evinin bulunduğu taraftan ağlama sesleri işittim Merak edip sorunca, arkadaşımızın vefat ettiğini oğrendim O zaman Şeyh Abdullah'ın kerametini anladım