Aslında konu o kadar derin ki hani kazısak kendimizi ta 1453'te dahi bulabiliriz. İki kıyının yemekleri, insanları ve birçok şeyi dahil tıpkı olan dost ulusları tarihin birçok noktasında karşı karşıya gelirler ne yazık ki. En sonuncusu ise büyük bir Yunan hezimeti ile biter biliyorsunuz ve aslında o günlerde Gazi iki şey söyler: 'Vatan savunması hariç savaş cinayettir, Yurtta barış dünyada barış.' Alışılmış ki haklıdır ve bu yüzden lütfen bize yurdumuzu savundurtmayın.
2019 yılı Kasım ayına geldiğimizde ise uyuyan dev uyanır ve yaşanan olaylar günümüze kadar gelir. Pekala 2019'da ne oldu?
Yunanistan, Doğu Akdeniz'den çıkarılacak israil, Mısır ve Kıbrıs doğal gazını Avrupa'ya taşıyacak EastMed projesiyle ilgili çeşitli ittifaklar kurma atakları yapar. Bu ataklar Türkiye'yi bir manada 'bypass' eder.
Türkiye'den karşı atak gecikmez ve iç savaş halindeki Libya'nın legal hükümeti ile sürpriz bir mutabakat imzalar. Bu mutabakata nazaran Türkiye, Yunanistan'ın güç iş birliği ismi altında yaptığı ittifaklarda Türkiye'yi görmezden gelmesine bir misilleme yaparak Rodos ve Girit'i görmezden gelir.
Buna nazaran Türkiye, Rodos ve Girit'i görmezden gelerek sonlarını Libya ile belirler. Aslında Türk tarafından atılan adımın münasebeti açıktır: Türkiye bölgede 'yalnızlaştırılamaz' ve Türkiye, bölge ülkeleriyle muahede yapmaya hazırdır.
Tansiyonun düşürülmesi için çalışılırken Şubat 2020 sonunda Türkiye'den beklenmeyen bir atılım gelir ve Meriç hududundaki Avrupa kapılarını göçmenler için açar. Böylecer
Böylece 10 binlerce göçmen Yunanistan'a geçmek için sona yığılır ve Yunan kolluk kuvvetleriyle çatışmalara girer. Türkiye ile Yunanistan bir daha karşı karşıyadır fakat Yunan tarafı durumu AB'ye taşıyarak krizi Türkiye ile AB ortasında varsayar.
Bu stratejik ataklar 2 tarafı 2020 yılının 2. yarısına kadar getirir ve 21 Temmuz 2020'de Türkiye'den çok değerli bir adım gelir: Araştırma gemisi Oruç Reis'in Meis ile Girit ortasında araştırma yapacağına dair NAVTEX ilan edilir.
Bu durum Yunan Ordusunu alarma geçirir. (Bu ortada 24 Temmuz'da Ayasofya'nın ibadete açılmasını da bu bağlamda tekrar değerlendirebilirsiniz.) Aradaki gerginlik bir müddet durulur fakat 15 gün sonra Yunanistan bir karşı adım ile Mısır'la deniz yetki alanlarını belirleyen bir mutabakat imzalar.
Bunun üzerine Oruç Reis tekrar Meis'e gönderilir. Türk ve Yunan ordusu teyakkuza geçer. Ve 12 Ağustos 2020 günü Yunan donanmasına ilişkin Limnos Fırkateyni, Oruç Reis'e atak yapmak istese de Kemal Reis ortaya girer ve bu iki fırkateyn çarpışır. Limnos kaçar, Kemal ve Oruç Reis vazifesine devam eder.
2020 sonuna gelindiğinde Türkiye-Yunanistan gerginliği biraz durulmuşa emsal.Türkiye, Oruç Reis kartını her an oynayacağını gösterse de Yunanistan da buna rağmen AB ve ABD kartlarını oynayacağını ima eder.
2020'nin ikinci yarısı karşılıklı tatbikat ilan etmekle, ruhsal harp atılımlarıyla sürer ve yıl sonuna gelindiğinde iki taraf da diyalog kurma yolları arar. Ankara 'mavi vatan doktrini'ni ön planda tutarak adaların statüsü, silahlanması, hava-deniz alanları da dahil iki ülke ortasındaki bütün uyuşmazlıkların giderilmesi için masaya oturmayı teklif eder.
Ancak Ocak 2021'de Yunan Parlementosu'ndan çıkan "12 mil" kararı suların hiç de durulmayacağını gösterir.
Aslında bu durum Lozan'da tatlıya bağlanarak ülkeler karasularını 3 mil olarak belirler. Lakin Yunanistan evvel 1936'da sonra 1976'da karasularını sırasıyla 6 ve 12 mile çıkartmak ister. 1936'da buna pek ses çıkartılmasa da 1976'daki teşebbüs Türk tarafında savaş sebebi sayılır. 2021'in çabucak başındaki durumda da Türkiye'nin tutumu tıpkı olur ve sert bir formda karşı çıkılır. Ve bu mevzudaki gerginlik günümüze kadar gelir.
İki taraftan yapılan ölçülü davetler ve Covid-19 salgınının da tesiriyle 2021 ilkbahar ve yazını sakin geçiren iki ülke ortasındaki münasebetler sonbaharda tekrar gerilir. Bu sefer husus Kıbrıs Harekatı'ndan beri gündemde olan adaların silahlandırılmasıdır.
İkinci. Dünya Savaşı sonrasında Yunanistan'a bırakılan 12 Ada, Paris Mutabakatına nazaran silahlandırılamaz. Fakat Kıbrıs Harekatı sonrası Atina, adaları, Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın 51. unsurunun öngördüğü 'meşru müdafaa' prensibi uyarınca, 'Türkiye'den gelebilecek muhtemel bir tehdide' karşı silahlandırdığını ilan eder. Hatta 31 Ağustos 2020'de Meis Adası'ndan servis edilen bu fotoğraf Türk tarafında tansiyonu yükseltir.
Bu ortada ta 1911-12'de Balkan Savaşı'nda kaybettiğimiz bu adalar hangileri diye merak ediyoersanız, şöyle efendim:
2009-2018 ortasında bir ekonomik kriz ile boğuşan Yunanistan 2020'ye geldiğimizde askeri bütçesini %40 arttırır. Bu da iki taraf ortasında bir silahlanma yarışı ile birlikte Ege'de dengelerin Yunanistan tarafına gerçek bozulup bozulmadığı ile ilgili soruları gündeme getirir.
Orduların son durumları da bu halde.
Geçtiğimiz günlerde Yunanistan Dışişleri Bakanlığı yayımladığı 16 harita ile adaların silahlandırılmasıyla ilgili mevzuyu "egemenlik hakkı" olarak gördüğünü ve "bu hakkın müzakere edilemeyeceğini" tekrar savunur.
Ayrıca Yunanistan, açıkça Türkiye’nin 1972-2022 yılları ortasındaki taleplerini yansıttığını öne sürdüğü haritalar ile birlikte, “Mavi Vatan”, “Türkiye Libya anlaşması”, “Aidiyeti ihtilaflı coğrafik formasyonlar (Kardak vs)”, “Adaların gayri askeri statüsü” ve “TPAO’nun ruhsat verdiği bölgeler” üzere hususların milletlerarası hukuka ters olduğunu ve bölgedeki barışı tehdit ettiğini söyler.
Durum ve başlar epeyce karışık görünüyor, o denli değil mi? O halde sormakta yarar var: Savaş çıkar mı? Görülen o ki iki taraf da tansiyonu yüksek tutuyor.
Örneğin Yunan medyası geçenlerde Türkiye'nin Rodos ve Girit üzere büyük ve yerleşik adaların açıklarında 'sondaj çalışmalarına başlayacağı' istikametinde duyumlar olduğunu müellif. Yunanistan Hükümet Sözcüsü Yannis Ekonomou ise 'Türkiye, gerginliği tırmandıran açıklamalarına devam ederse, Başbakan Kiryakos Miçotakis'in, Ankara'nın tavrını AB ve NATO tepelerine taşıyacağını' söyler.
Ekonomou'nun kelamını ettiği gerginliği tırmandırıcı açıklama ise yaklaşık 1 hafta evvel Efes 2022 Tatbikatı sonrası Tayyip Erdoğan'dan gelir: