Adana Tarihi

Adana Tarihi
Adananın tarihi özellikleri



Adana'nın tarihi Adana birincil çağlara (MÖ 3000) dek uzanmaktadır Adana'nın Seyhan Nehri kıyısına bir konak yeri olarak kurulduğu varsayım edilmektedir

Adana isminin kökeni Adana'ya ait en eski yazılı kayıtlara ilk defa, Anadolu'nun en köklü medeniyetlerinden olan Hititlerin Kava Kitabelerinde rastlanmaktadır Bu kabilelerdeki bir yazıtta Adana ve çevresinden Uru Adania (Adana Beldesi) olarak bahsedilmektedir Yöreye MÖ yaşamış kavimlere Danuna ismi verildiği kayıtlarda mevcuttur Bir efsaneye tarafından gök tanrısı Uranüs'ün Adanus ve Sarus adında iki oğlu Adana civarına savaşarak gelmişler, Adanus adını kendi kurdukları şehre vermiştir Seyhan Nehri de Sarus adını almıştır hitit etkisinde kalan Fenikeliler, tarım ve bitki tanrılarının ismi olan Adonis'i verimli topraklarından dol ayı Adana'ya ad olarak vermiştir

Bilge Umar'ın belirttiğine göre Adana adı Luvi dilinde Adawana(AdaAna Tanrıça'nın Ülkesi) anlamına geliyor,hatta bu isimde Yunanistan'da da bir şehir varmış,lakin bizim Adana defalarca aynı isimde kalırkren diğer Adana ismi Atina'ya dönüşmüş MS 7 yy'dan itibaren İslam ordularının bölgeye gelişi ile birlikte arap tarihçileri Adana isminin eski peygamberlerden Yasef'in torunu Ezene'den geldiği fikrini ort Avuç Içi atmışlardır Türkler Torosları aşıp güneye indiklerinde bur aya Çukurova adını vermişlerdir Çukurova'nın tarihteki adı Kilikya'dır Kilikya adını kireç yataklarından almıştır

Milattan Önce Adana Bölgesini Egemenlikleri altında bulunduranlar Luvi Krallığı (MÖ1900), Arzava Krallığı (MÖ1500), Hitit Krallığı (MÖ19001200), Kue Krallığı (1190713), Asur Krallığı (MÖ713663), Kilikya Krallığı (MÖ663612), Pers Satraplığı (MÖ612333), Helenistik Dönem(MÖ333323), Selökidler (MÖ312133), Korsanlar Dönemi (MÖ178112), Romalılar Dönemi (MÖ112MS395)

MÖ 1YY'da Pampe göre Roma İmparatorluğuna bağlanmıştır Roma İmparatorluğu MS395'de ikiye ayrılınca Çukurova,Doğu Roma'nın(Bizans) payına düşmüştür

MS638 yılında Emeviler zamanında Çukurova fethedilmiş, Abbasiler Döneminde buraya yerleşilmiştir

MS1083 yılında Çukurova Anadolu Selçuklu Devleti'ne katılmıştır haçlı Seferleri esnasında Ermenilerin eline geçen Çukurova bir vakit sonradan her yerde konya Selçukluları göre alınmıştır

Anadolu'daki Moğol istilası Anadolu Selçuklu Devleti'ni zayıflatmış ve beylikler dönemi başlamıştırBu dönemde Çukurova'da kurulan Beylik Ramazanoğulları olmuştur (13771516) Darı seferine giden Yavuz Sultan Selim, Beyliği Osmanlı Devletine katılmıştır Ramazanoğulları 1516'da Osmanlı Eyaleti olmasına karşın 1608 yılına dek içişlerinde bağımsızlık bir beylik olarak devam etmiş, Pir Mansur'un kendi ricası ile idareyi bırakması sonucu Osmanlı Devletine bütün emrindeki bir eyalet haline gelmiştir

Adana bir ara devlete baş kaldıran Mısırlı Mehmet Ali Paşanın oğlu İbrahim Paşa göre işgal edilip, Darı'a bağlanmıştır 1840 yılında Londra Antlaşması ile baştan Osmanlı Devletine geçmiştir

1840 yılından daha sonra merkezi idaredeki bozukluklar ve ağır vergiler yüzünden aşiretler merkezi idareye karşısında isyanlar çıkarmıştır Bu durum 1865 yılına dek sürmüştür Sonuçta aşiret reisleri beylik unvanıyla diğer yerlere yollanmış, göçebe durumları gurupları zorla oturmuş hayata geçirilmiştir 1867 yılında idari teşkilat kurularak Adana İli haline getirilmiştir

XIX yy'daki gergin ve sıkıntılı siyasi etraf Adana'yı da etkilemiştir

Osmanlı İmparatorluğu Ardından Adana XX yy'da Osmanlı Devletinde büyük değişiklikler başlamıştır 1908 yılında girmiş, Ermeni, Hınçak ve Taşnak komitelerinin gayreti ile Adana'da büyük bir etken ve kaçış yaşanmıştır Ermeni isyanı ile Avrupa Devletlerinin işe karışmaları ile zemin hazırlanmıştır Tüm bu olaylar sürerken I dünya savaşına (19141918) girilmiş ve 30 ekim 1918'de Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır antlaşmaya takiben 24 Aralık 1918'de Adana Fransız işgaline ermeni terörüne sahne olmuştur Fransızlardan yardım bölge Ermeniler, Türk halkına büyük eziyetler yapmıştır Adana halkının bir bölümü silahlanıp dağlara çekilmiş, bir bölümü de kent içinde çete harbine başlamıştır

Mustafa Kemal 1919'da Samsun'a çıkıp Sivas Kongresinde (411 Eylül 1919) alınan kararlar uyarınca birlik çağrısı yapmıştır Çukurovalı mahalli kuvvetler Mustafa Kemal'in çağrısına uyarak Ulusal Kurtuluş Cephesine katılmış, Pozantı'da kurulan Milli Cephede ö ıslak başarılar kazanmıştır Fransızlar işgal ettikleri yerlerde fazla tutunamamıştır 7 mart 1920 de Kadirli, 31 Mart 1920'de Karaisalı, 2 haziran 1920'de Kozan, 18 Ekim 1920'de Saimbeyli işgalden kurtarılmıştır

Güney cephesinde kazanılan başarılar sonucu Fransızlarla Ankara'da (20 Ekim 1921) anlaşma imzalanmıştır Bu Türklerin ilk siyasi başarısıdır Düşmanlar 4 Ocak 1922'de Adana'yı boşaltmıştır 5 Ocak 1922 sabahı İli Camii ile Büyük saat Kulesi arasına Türk Bayrağı çekilmiş ve bu tarih kurtuluş günü olarak kutlanmıştır

Adana 1867 yılında il haline getirilmiştir 1871 yılında Adana Belediyesi kurulmuşturSınırları bugünkü Tepebağ Mahallesini içine alan kuytu bir alanı kapsamaktadır

Adana Belediyesi 5 Haziran 1986 tarihinde çıkarılan 3306 sa yılı yasa ile Büyükşehir Belediyesi statüsüne girmiştir Seyhan ve Yüreğir adlarıyla iki bambaşka ilçe kurulmuştur *