Afyon gelenek ve görenekleri

afyon gelenekleri,afyon örf ve adetleri,afyonun gelenek ve görenekleri,afyonun gelenekleri,afyonun adetleri

AFYON ÖRFADETGELENEK ve GÖRENEKLERİ

NIKAH

Afyonkarahisar'da evlenme törenleri sırasıyla şöyle oluşmaktadır: Dünür gezme(görücülük), söz kesilip kahve içme, nişan(yavuklu olma), şerbet içilmesi, müşterek sini( tepsiyle baş üstünde nişan hediyesi olan şeker, çerez, iç çamaşırı, şamata, çorap vb hafif eşya) gönderilmesi, sini ardı (nişan tepsilerinin müşterek gönderilmesinden sonradan kız evince yapılan yemek yemek ziyafeti), kandillikler(gaz lambası günlerinde gönderilen kına ve kandil helvası, buna karşılık kız evinden oğlan evine bir tepsi ağzıaçık, bir çeşit börek veya lokma) gönderilmesi, hıdrellez daveti(nişanlık zamanı hıdrelleze rastlarsa oğlan göre Hıdrellezlikgönderilir Kuzu kesilerek yemekli kır daveti yapılır Bayramlık(kız evinden oğlan evine, erkek çocuk evinden kız evine ortak çamaşır), kurban bayramında ise süslenmiş koç(erkek çocuk evinden kız evine) gönderilir

Nişandan düğün haftasına kadar bu töre ve gelenekler, ailelerin maddî durumuna tarafından yapılır Nikah haftasından önce iki aile, nikah, düğün ve esvap kesme gününü tesbit eder, hazırlıklara başlar Erkek Çocuk evi tarafı gelini meşhur bir mağazaya gösteri eder Mağazada gelin için alınacak kıyafet ve gelinlik vb eşyaya bakılır Buna Esvap Kesmeadı verilir Esvap kesmeyle beraber, her iki taraf, nikah için yakınları (eş,dost ve akraba) eğlence etmek üzere Okucuadı verilen sözlü davetçi gönderirler Günümüzde ise davetiye kartları gönderilmektedir

Kadın okuyucular düğün sahibinin yakınlarını ev konut dolaşarak düğüne eğlence ederler Böylece düğün başlamış olur Nikah dört gün devam eder Çarşamba günü düğünde oğlan evinde yemek yemek davetleri öğleden itibaren başlar

Akşam yemeğine daha fazla gençler(damadın arkadaşları) gösteri edilir Benzer gün öğleden sonra Saç Kesmeyapılır Kaynananın başkanlığında kalabalık bir bayan grubu erkek çocuk evinden kız evine gider Kız evinden asgari iki tefçi bayan oğlan evinden gelen kadın grubunu ayakta tef çalarak ve türkü söyleyerek, nikah evinin mereni başında ya da taşlığında karşılar Kız evinden çağrılmış olan misafirler öteki davetlilerle birlikte toplanır Çengiler durmadan türkü söylemeye devam eder Gelin kız, kaynananın bulunduğu yere gelir Kaynananın ve misafirlerin ellerini öptükten sonradan kaynananın önüne diz çöker Önce kaynana, görümce, teyze,yenge(amca, dayı hanımları) birer ikişer saç Tlfini kesmek suretiyle Saç Kesmetöreni yerine getirilir Bu törende kayınvalide, geline ziynet olarak ne takacaksa (altın, inci, gerdanlık, küpe, bilezik vb) sırasıyla takar Merasim bittikten sonra gelişlerinde olduğu gibi giderlerken de çengiler, ayakta çalarak uğurlarlar Saç kesme töreninin akşamı Kına Gecesiyapılır

Kına Gecesi:

Erkek evi:
Oğlan evinde bir miktar kına ile zorunlu mumlar hazırlanarak kız evine gönderilir Bu gecede damadın arkadaşları çoğunluktadır Kına gecesinde sağdıcın görevi çoktur Misafirleri sağdıç karşılar, ağırlar
Kız evinden bir grup, oğlan evine bahtı açık olsuna gelir Bir odada, sofra ve saz heyeti kurulur Vakit yatsıyı geçince kına aydınlatma törenine başlanır Bir tas içinde karılmış kına önce damadın, sonra sağdıcın sağ elinin üç parmağına(yarım el) yakılır Kına yakılmaya başlarken saz heyeti ve düğünde bulunan gençler Kına Türküsüsöylerler Kına yakıldıktan sonradan damat ile sağdıç, babanın ve aile büyüklerinin ellerini öperler

Kız Evi:
Saç kesme töreni gecesi, oğlan evinden, yine başlarında kayınvalide edinmek üzere kalabalık bir grup kız evine gelir Karşılama gündüzki gibidir Gelin kız ile sağdıç el öperler Gelin kızın avcuna bir tutam kına konularak, bunun üstüne bahşişler verilir Kız evinde ziyafet, oğlan evi gittikten daha sonra daha çok olur Kızın arkadaşları, etrafını sararlar ve binbir özentiyle ellerine ve ayaklarına kına yakarlar Kızlar tefçinin eşliğinde kına türküsü söyleyerek geç saatlere dek eğlenirler Kız tarafı kına yakanlara haşhaşlı pide, öğme, reçel, peynir, zeytin gibi yiyecekler ikram eder Erkek Çocuk ve kız evinin ileri gelenlerinden birer grup, birbirlerini ziyaret ederek, uğurlu olmasını dilerler


Gelin Alma:
Perşembe sabahı her iki taraf da hareketlidir Erkek Çocuk evinden kız evine bir kamyon gönderilir Bu kamyona çeyizler yüklenir Kızın çeyizi sandık, yatak odası takımı, halı, koltuk takımı, battaniye, yatak takımı ve mutfak takımından(tencere, tabak, çatal bıçak takımı, çay takımı, fincan takımı, su takımı, su ve ocak güğümleri, tepsi vb) oluşur Çeyizle beraber kız evinden giden kadınlar, çeyizleri asar ve gelin odasını hazırlar

Gelin hazırlanır, gelin olmak üzere oğlan evinin akrabaları ve kayınvalide kız evine giderler Gelin kızın babası, yakın akrabaları duvak örterler, görümlük para verirler Bu merasim fazla hüzünlü olur Duvak örtülünce kayınvalide, gelini arabaya bindirir Hareket etmeden önce dua okunur Akrabalar oğlan evine giderler Erkek Çocuk akrabaları ve kayınpeder gelini beklemektedir Gelin, evin önüne gelince arabadan inmeden bir kurban kesilir Gelini arabadan kayınpederi indirir Gelin orada bulunanların elini öper Duvağı örtülüdür Erkek Çocuk evinin akrabaları el öpme esnasında geline görümlük hediyeler verirler, ziynet eşyası takanlar da olur Cuma günü öğleden daha sonra bayan misafirler gelin görmeye gelirler Kız evi karamsar, erkek çocuk evi neşelidir, gülünür, eğlenilir Böylece düğünün bir kısmı baştan olur

El Öpme Daveti:
Pazar günü kız evi erkek çocuk evine bir tepsi baklava(Pazar baklavası) gönderir Baklavayı götüren kadınlar, kadınları öğle yemeğine, erkekleri akşam yemeğine eğlence eder El öpme daveti Pazartesi günü yapılır Bu yemek yemek çok çeşitlidir Yemekten sonradan kahve içilir, kız evinin her yerde aldığı dürüler dağıtılır

Çeyiz İndirme Daveti:
El öpme davetinden birkaç gün daha sonra erkek çocuk evi, kız evinin kadınlarını öğle, erkeklerini akşam yemeğine eğlence eder Bu davetin amacı, asılı duran çeyizlerin indirilmesiyle düğünün bittiğini gösterir İlimizde keza, imece, aşure, sıra geceleri (gecekler)gibi gelenekler de vardır


HAMAM


Hamam Türk kültürel mirasında sosyal olayların kutlandığı yer olarak da ağırlık taşıyor Afyon'da 'gelin hamamı', 'bebek hamamı', 'güvey hamamı' ve 'asker hamamı' gibi gelenekler eski günlerin ihtişamı içinde olmasa da sürdürülüyor En yaygın gelenek olan gelin hamamına göre gelin ve ailesindeki bayanlar düğünün başında güvey tarafının davetlisi olarak hamama giderler Hazırlanan yemekler göbek taşının üzerinde yenilir ve söylenen şarkılar eşliğinde eğlenilir Geleneğe kadar damadın ailesi kadar geline havlu takımı ve takunya, akrabalarına ise takunya armağan edilir Gelinin annesi ise karşılığında damadın ailesine yöresel bir eşarp olan tülbent armağan eder 1900'lü yılların başlarında da Afyon ve çevresinde gelin kızlar düğünden önce kağnılarla Gazlıgöl Kaplıcasına getirilir, hamamda eğlenilir, yemek yenilirmiş
Afyon il merkezinde bulunan hamamlar içinde Osmanlı döneminin birincil yıllarında üretilmiş ve günümüze kadar kullanılagelmiş olanları bulunuyor Bunlara zamanla yenileri de eklenmiş Bayan ve erkek için ayrı olarak, bitişik çifte hamamlar yapıldığı gibi, tek yapılanları da var *