Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
AĞITLAR
Inleme, çoğunlukla bir vefat ’ün ya da acı, üzücü bir olayın arkasında söylenen insanlar türkü ’südür Doğal facia ’ler, vefat, rahatsızlık gibi çaresizlikler karşı nefret edilen şey, coşku, üzüntü, ayaklanma gibi duyguları ifade eden ezgili sözlerdir Matem söylemeye ağıt aydınlatma, ağıt söyleyenlere ise ağıtçı denilmektedirAğıtın İslamiyet Öncesi edebiyattaki adı sagu, an edebiyatındaki adı ise mersiyedir
Tarihin herhangi bir döneminde yaşanmış olaylar keza iyi, keza de fena yönleriyle bu olayları yaşayan toplumun veya milletin kültür ürünleri içinde yansıtılır Mitik dönemde insanoğlunun dünyayı ve evreni kavramaya çalışması ve bu çerçevede oluşturulan fikir ve olaylar mitik anlatmalarda yer bulmuş, epik dönem adını verdiğimiz dönemde yaşanmış olaylar bir kahraman civarda tüm bir milletin başarısını ve ideallerini gösterecek şekilde aktarılmıştır Roman dönemine gelindiğinde ise, daha kişisel olaylar civarda yoğunlaştırma olduğu ve bu çerçevede iki kişi arasında yaşanan hissi ilişkiler konu edilmiştir Gerek destansı ve gerekse roman döneminden itibaren toplumların üzüntü, gam ve kederlerini dile getirdikleri daha kısa ahali yaratmaları da vardır Bunlarda hem tarihte yaşanmış olaylar yer alırken hem de kişisel endişe ve sıkıntılar da dile getirilmiştir
Millet, ilk olarak vefat olmak üzere değişik sebeplerle sevdiklerinden terketmek durumunda kalırlar Şahısların hastalanması, kızın gelin olması, delikanlının askere gitmesi, vatan toprağının kaybedilmesi, sevgilinin gidip de geri dönmemesi, sel baskını, zelzele, yangın, salgın rahatsızlık gibi büyük felaketlerin meydana gelmesi, sevilen hayvanların kaybı ve ölümü üstüne söylenen ezgili şiirler inleme türünden eserlerdir Tüm bunlardan hareketle yas; İnsanoğlunun vefat aleyhinde ya da canlı cansız bir varlığını kaybetme, korku, acele ve heyecan anındaki üzüntülerini, feryatlarını, talihsizliklerini, düzenli yamalı söz ve ezgilerle ifade eden türküler olarak tarif edilmiştir (Elçin 1990: 1)
Başka bir ifadeyle ağıtları şöyle tanımlamak mümkündür: “Yüreğin titreyişi sonucu söylenilen ve milli şiirlerimizin en dokunaklısı olarak adlandırdığımız ağıtlar, ölenin ardından dökülen gözyaşları ve çekilen gönül ıstırabının acı batmış terennümleridir(Yaldızkaya 1992:11)
Türk kültüründe oldukça köklü bir maziye sahip olan matem ve inleme söyleme ya da ağıtçılık geleneği, çeşitli Türk boyları göre günümüze dek yaşatılan karşılıklı en eski geleneklerden birisidir Türklerde matem geleneği fazla eskidir Anadolu ’nun derhal her yerinde söylenir Ağıtlar benzeri anonim folklor ürünleri arasında da sayılabilir Türkçe ’de 7, 8 ve 10 heceli ağıtlar yaygındır En fazla rastlanılanı 8 hecelilerdir Davet bölümüyle tiyatro, telafuz biçimiyle şiirseldir Ağıtlar türkü ve destanla yakın ilişki içindedir Erkeklerin söylediği ağıtlar varsa da ağıtları daha fazla kadınlar söyler
Orhun Âbideleri ’nde “Sıgıt ve “Sıgıtçı olarak gördüğümüz ağıt ve ağlama söyleme geleneği, Türk boylarındaki dil ve gelenek farklılaşması ile geniş bir coğrafyaya dağılma nedeniyle dağıtılmış kelimelerle adlandırılmıştır Bazı Türk boylarında, bugün, ağıt ve yas söyleme geleneğiyle ilgili şu kelimelere rastlamaktayız
Çin Irk Cumhuruyeti ’ ne alt Doğu Türkistan ’ da yaşayan Uygurlar ağlama türü şiirlere “Mersiye koşukları, Kuzey Kafkasya ’ da yaşayan Kıpçak lehçesiyle konuşan Karaçay Malkar Türkleri; “Küv, Kerkük Türkleri; “Sazlamağ, Kırım Tatarları; “Taqmaq adını vermektedirler
Matem kelimesinin Almanca ’da karşılığı “totenlage, Fransızca ’da “élégie, Rusça ’da “plaç, priçitaniya, İngilizce ’de “lament kelimeleridir
Geçmişi kavramak için tarihi anlamak tatmin edici olmayabilir Bunun yanı sıra halk müziği yaratmalarını iyi anlamak ve halkın yarattığı bu değerlerden faydalanarak doğrulara ulaşmak, geçmişimizi daha iyi değerlendirmemizi sağlar Tarihçiler, tarihi olayları bulabildikleri belgelerle yorumlayarak yazar, fakat, o tarihi olayları bundan başka halkın gözüyle bakmak, bizim konuya daha öbür bir açıdan bakmamızı sağlar Çünkü, her olayda, bilhassa de savaşlarda sevinci de acıyı da yaşayan halktır Natürel olarak, bunun yansımaları da insanlar yaratmalarında görülecektir
Halkın duyduğu endişe, üzüntü ve sıkıntıları en iyi şekilde yansıtan millet yaratmaları içinde olur ya de en önemlisi ağıtlardır Çünkü, yaşanan olaylar tüm gerçekliğiyle ağıtlarda gözler önüne serilir *
Inleme, çoğunlukla bir vefat ’ün ya da acı, üzücü bir olayın arkasında söylenen insanlar türkü ’südür Doğal facia ’ler, vefat, rahatsızlık gibi çaresizlikler karşı nefret edilen şey, coşku, üzüntü, ayaklanma gibi duyguları ifade eden ezgili sözlerdir Matem söylemeye ağıt aydınlatma, ağıt söyleyenlere ise ağıtçı denilmektedirAğıtın İslamiyet Öncesi edebiyattaki adı sagu, an edebiyatındaki adı ise mersiyedir
Tarihin herhangi bir döneminde yaşanmış olaylar keza iyi, keza de fena yönleriyle bu olayları yaşayan toplumun veya milletin kültür ürünleri içinde yansıtılır Mitik dönemde insanoğlunun dünyayı ve evreni kavramaya çalışması ve bu çerçevede oluşturulan fikir ve olaylar mitik anlatmalarda yer bulmuş, epik dönem adını verdiğimiz dönemde yaşanmış olaylar bir kahraman civarda tüm bir milletin başarısını ve ideallerini gösterecek şekilde aktarılmıştır Roman dönemine gelindiğinde ise, daha kişisel olaylar civarda yoğunlaştırma olduğu ve bu çerçevede iki kişi arasında yaşanan hissi ilişkiler konu edilmiştir Gerek destansı ve gerekse roman döneminden itibaren toplumların üzüntü, gam ve kederlerini dile getirdikleri daha kısa ahali yaratmaları da vardır Bunlarda hem tarihte yaşanmış olaylar yer alırken hem de kişisel endişe ve sıkıntılar da dile getirilmiştir
Millet, ilk olarak vefat olmak üzere değişik sebeplerle sevdiklerinden terketmek durumunda kalırlar Şahısların hastalanması, kızın gelin olması, delikanlının askere gitmesi, vatan toprağının kaybedilmesi, sevgilinin gidip de geri dönmemesi, sel baskını, zelzele, yangın, salgın rahatsızlık gibi büyük felaketlerin meydana gelmesi, sevilen hayvanların kaybı ve ölümü üstüne söylenen ezgili şiirler inleme türünden eserlerdir Tüm bunlardan hareketle yas; İnsanoğlunun vefat aleyhinde ya da canlı cansız bir varlığını kaybetme, korku, acele ve heyecan anındaki üzüntülerini, feryatlarını, talihsizliklerini, düzenli yamalı söz ve ezgilerle ifade eden türküler olarak tarif edilmiştir (Elçin 1990: 1)
Başka bir ifadeyle ağıtları şöyle tanımlamak mümkündür: “Yüreğin titreyişi sonucu söylenilen ve milli şiirlerimizin en dokunaklısı olarak adlandırdığımız ağıtlar, ölenin ardından dökülen gözyaşları ve çekilen gönül ıstırabının acı batmış terennümleridir(Yaldızkaya 1992:11)
Türk kültüründe oldukça köklü bir maziye sahip olan matem ve inleme söyleme ya da ağıtçılık geleneği, çeşitli Türk boyları göre günümüze dek yaşatılan karşılıklı en eski geleneklerden birisidir Türklerde matem geleneği fazla eskidir Anadolu ’nun derhal her yerinde söylenir Ağıtlar benzeri anonim folklor ürünleri arasında da sayılabilir Türkçe ’de 7, 8 ve 10 heceli ağıtlar yaygındır En fazla rastlanılanı 8 hecelilerdir Davet bölümüyle tiyatro, telafuz biçimiyle şiirseldir Ağıtlar türkü ve destanla yakın ilişki içindedir Erkeklerin söylediği ağıtlar varsa da ağıtları daha fazla kadınlar söyler
Orhun Âbideleri ’nde “Sıgıt ve “Sıgıtçı olarak gördüğümüz ağıt ve ağlama söyleme geleneği, Türk boylarındaki dil ve gelenek farklılaşması ile geniş bir coğrafyaya dağılma nedeniyle dağıtılmış kelimelerle adlandırılmıştır Bazı Türk boylarında, bugün, ağıt ve yas söyleme geleneğiyle ilgili şu kelimelere rastlamaktayız
Çin Irk Cumhuruyeti ’ ne alt Doğu Türkistan ’ da yaşayan Uygurlar ağlama türü şiirlere “Mersiye koşukları, Kuzey Kafkasya ’ da yaşayan Kıpçak lehçesiyle konuşan Karaçay Malkar Türkleri; “Küv, Kerkük Türkleri; “Sazlamağ, Kırım Tatarları; “Taqmaq adını vermektedirler
Matem kelimesinin Almanca ’da karşılığı “totenlage, Fransızca ’da “élégie, Rusça ’da “plaç, priçitaniya, İngilizce ’de “lament kelimeleridir
Geçmişi kavramak için tarihi anlamak tatmin edici olmayabilir Bunun yanı sıra halk müziği yaratmalarını iyi anlamak ve halkın yarattığı bu değerlerden faydalanarak doğrulara ulaşmak, geçmişimizi daha iyi değerlendirmemizi sağlar Tarihçiler, tarihi olayları bulabildikleri belgelerle yorumlayarak yazar, fakat, o tarihi olayları bundan başka halkın gözüyle bakmak, bizim konuya daha öbür bir açıdan bakmamızı sağlar Çünkü, her olayda, bilhassa de savaşlarda sevinci de acıyı da yaşayan halktır Natürel olarak, bunun yansımaları da insanlar yaratmalarında görülecektir
Halkın duyduğu endişe, üzüntü ve sıkıntıları en iyi şekilde yansıtan millet yaratmaları içinde olur ya de en önemlisi ağıtlardır Çünkü, yaşanan olaylar tüm gerçekliğiyle ağıtlarda gözler önüne serilir *
