Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
AĞIZ TENEFFÜSÜNÜN DİŞ, ÇENE VE YÜZ GELİŞİMİNE TESIRLERI VE BU ÇEŞIT HASTALARA YAKLAŞIM
Sağlıklı bireylerde teneffüs burunda başlar. Ama teneffüs yolu üzerindeki rastgele bir tıkanıklık teneffüsün kısmen yahut külliyen ağızdan yapılmasına neden olur. Ağız teneffüsü nedenleri şunlardır:
Tonsil ve adenoid hipertrofisi (bademcik ve geniz eti büyümesi)
Alerji ve alerjik rinit
Konka hipertrofisi (burun içindeki konkaların sıradandan büyük olması)
Koanal atrezi (koanaların kemik yahut mukoza ile kaplı olma durumu)
Septum deviasyonu (burun bölmesini oluşturan kemiğin sağa yahut sola eğik olması)
Anatomik blokajlar (burun deliklerinin olağandan küçük olması yahut rastgele bir yapı bozukluğu)
Obstrüktif uyku apnesi (uyku esnasında teneffüsün durması ve sıçrayarak uyanma)
Alışkanlık (geçmişteki bir mahzur nedeniyle, nörolojik olarak yahut idiopatik olarak nefes almanın ağız yoluyla yapılmasına alışmak)
Bir araştırmaya nazaran, ağız teneffüsünün %46 nispetinde 1-3. nokta adenoid hipertrofisi, %17 orantısında kronik rinit ve % 14 orantısında septum deviasyonuna bağlı olduğu bildirilmiştir.
Lisan olağanda istirahat durumunda damak kubbesi içinde mekan alıyorken tıkanıklık durumunda havayolunu rahatlatmak için alt dental arkın içinde yahut dışında olmak üzere aşağıda ve önde konumlandırılabilir. Birtakım durumlarda alt çene de önde konumlandırılabilir. Bazen de yalnızca geceleri ağız teneffüsü yapılır.
Bunun üzere olağan dışı fonksiyonların tevellüt sonrası erken yaşlarda başlayıp gelişim devrinde de sürmesiyle dentofasiyal yapıda kalıcı değişimlerin olduğu düşünülegelmiş ve bu hususta pek çok araştırma yapılmıştır. Teneffüs biçimi ile yüz morfolojisi arasında bir ilgi bulamayan az sayıda araştırıcı olmasına karşın, umumide ağız teneffüsünün belli başlı bir yüz yapısına neden olduğu ve çeşitli maloklüzyonların oluşumuna eği olduğu kabul görmektedir ve pek çok araştırma ile kanıtlanmıştır. Örneğin primatlarda burun delikleri tıkandığında suni olarak maloklüzyon oluşturulmuştur. Allerjik evlatların teneffüsleri incelendiğinde kompanzasyon emelli aşağı lisan konumlandırmanın geliştiği tespit edilmiş, çocukluğunda adenoidektomi geçirmiş bireylerin alt yüz gelişimlerinin sıradan bireylerden farklı olduğu bulunmuştur.
Farklı sebeplerle hayatının bilhassa erken bir periyodunda görünür bir mühlet ağız teneffüsü yapmış yahut hala yapmakta olan bireylerde görülebilen özellikler aşağıdaki halde sıralanabilir.
Klinik muayenede ve hasta ile birinci müsabakada:
Uzun yüz ve artmış alt yüz yüksekliği
İstirahat durumunda bile açık bir ağız
Kapanmayan yahut güç kapanan dudaklar
Seste farklı bir tını
Kimi harflerin telafuzunda farklılık
Gülümsendiğinde çok görünen dişetleri
Yutkunmada ağız etrafındaki kasların büzülmesi
Orta yüzde çöküklük
göz altlarında çukurluk ve morluk, göz dış kenarlarının aşağıya akıllıca çekilmiş üzere durması
Rastgele bir intraoral yahut KBB muayenesine gerek olmadan extraoral olarak gözlemlenebilen bu özellikler kesin olmamakla birlikte tabibe hastanın burun teneffüsü ile ilgili bir sorunu olduğunu yahut gelişim çağında bu türlü bir sorun yaşadığını düşündürtür.
İntraoral muayenede:
Üst çenede tek yahut çift taraflı darlık, bazen buna bağlı çapraşıklık
Maksilla derin ve açıklığı geriye bakan ‘V’ biçiminde olabilir.
Molar kesiminde aşağı yanlışsız sarkma
Ön açık kapanış
Üst ileri itim (overjet)
Alt çene ileriliği (bu pseudo sınıf III durumu umumiyetle bademcik yahut geniz eti ile ilgilidir.)
Bozuk ağız hijyeni ve münhasıran ön nahiyede gingivitis yahut sair periodontal problemler
Bütün bu klinik belirtiler yapılan sefalometrik ölçümler ve hastadan alınan anamnezle desteklendiğinde maloklüzyonun nedeni belirlenmiş olur. Etyolojinin belirlenmesi hastalara yaklaşım açısından çok değerlidir. Yaklaşım için mütenasip görülenler şu haldedir:
Kulak burun boğaz bilirkişisine sevk ile teşhisin doğrulanması ve gerekli medikal yahut cerrahi sürecin uygulanması yahut gelecekte planlanması
Ağız hijyeninin düzeltilmesi, gereken diş hekimliği süreçleri
Maloklüzyonun ortodontik tedavisi
Farkındalık sağlama ve burun teneffüsüne yönlendirici, koklama, yutkunma ve konuşma düzeltimi ile ilgili kimi çalışmaların hastaya ödev olarak verilmesi
Etyolojiye kişisel bir pekiştirme devri (kötü fonksiyon sürüyorsa relaps mümkünlüğü yüksektir)
Bu hastalarda uzun periyodik denetim çok değerlidir. Diş hareketi ortodontik tedavi görmemiş bireylerde bile hayat uzunluğu devam eden fizyolojik bir vakadır. Maloklüzyona neden olan alışkanlıkların sürmesi ortodontik relapsa neden olur.
Yüz morfolojisinin % 60’ı 4 yaşına dek oluşur. Ağız teneffüsü alışkanlığının erken ve akıllıca teşhis edilmesi ve hastanın gerçek yönlendirilmesi maloklüzyonların oluşmasını engelleyeceğinden ve hastaların ömür kalitesini olumlu cihette etkileyeceğinden bu fonksiyonun teşhisine gereken değer verilmelidir.
Sağlıklı bireylerde teneffüs burunda başlar. Ama teneffüs yolu üzerindeki rastgele bir tıkanıklık teneffüsün kısmen yahut külliyen ağızdan yapılmasına neden olur. Ağız teneffüsü nedenleri şunlardır:
Tonsil ve adenoid hipertrofisi (bademcik ve geniz eti büyümesi)
Alerji ve alerjik rinit
Konka hipertrofisi (burun içindeki konkaların sıradandan büyük olması)
Koanal atrezi (koanaların kemik yahut mukoza ile kaplı olma durumu)
Septum deviasyonu (burun bölmesini oluşturan kemiğin sağa yahut sola eğik olması)
Anatomik blokajlar (burun deliklerinin olağandan küçük olması yahut rastgele bir yapı bozukluğu)
Obstrüktif uyku apnesi (uyku esnasında teneffüsün durması ve sıçrayarak uyanma)
Alışkanlık (geçmişteki bir mahzur nedeniyle, nörolojik olarak yahut idiopatik olarak nefes almanın ağız yoluyla yapılmasına alışmak)
Bir araştırmaya nazaran, ağız teneffüsünün %46 nispetinde 1-3. nokta adenoid hipertrofisi, %17 orantısında kronik rinit ve % 14 orantısında septum deviasyonuna bağlı olduğu bildirilmiştir.
Lisan olağanda istirahat durumunda damak kubbesi içinde mekan alıyorken tıkanıklık durumunda havayolunu rahatlatmak için alt dental arkın içinde yahut dışında olmak üzere aşağıda ve önde konumlandırılabilir. Birtakım durumlarda alt çene de önde konumlandırılabilir. Bazen de yalnızca geceleri ağız teneffüsü yapılır.
Bunun üzere olağan dışı fonksiyonların tevellüt sonrası erken yaşlarda başlayıp gelişim devrinde de sürmesiyle dentofasiyal yapıda kalıcı değişimlerin olduğu düşünülegelmiş ve bu hususta pek çok araştırma yapılmıştır. Teneffüs biçimi ile yüz morfolojisi arasında bir ilgi bulamayan az sayıda araştırıcı olmasına karşın, umumide ağız teneffüsünün belli başlı bir yüz yapısına neden olduğu ve çeşitli maloklüzyonların oluşumuna eği olduğu kabul görmektedir ve pek çok araştırma ile kanıtlanmıştır. Örneğin primatlarda burun delikleri tıkandığında suni olarak maloklüzyon oluşturulmuştur. Allerjik evlatların teneffüsleri incelendiğinde kompanzasyon emelli aşağı lisan konumlandırmanın geliştiği tespit edilmiş, çocukluğunda adenoidektomi geçirmiş bireylerin alt yüz gelişimlerinin sıradan bireylerden farklı olduğu bulunmuştur.
Farklı sebeplerle hayatının bilhassa erken bir periyodunda görünür bir mühlet ağız teneffüsü yapmış yahut hala yapmakta olan bireylerde görülebilen özellikler aşağıdaki halde sıralanabilir.
Klinik muayenede ve hasta ile birinci müsabakada:
Uzun yüz ve artmış alt yüz yüksekliği
İstirahat durumunda bile açık bir ağız
Kapanmayan yahut güç kapanan dudaklar
Seste farklı bir tını
Kimi harflerin telafuzunda farklılık
Gülümsendiğinde çok görünen dişetleri
Yutkunmada ağız etrafındaki kasların büzülmesi
Orta yüzde çöküklük
göz altlarında çukurluk ve morluk, göz dış kenarlarının aşağıya akıllıca çekilmiş üzere durması
Rastgele bir intraoral yahut KBB muayenesine gerek olmadan extraoral olarak gözlemlenebilen bu özellikler kesin olmamakla birlikte tabibe hastanın burun teneffüsü ile ilgili bir sorunu olduğunu yahut gelişim çağında bu türlü bir sorun yaşadığını düşündürtür.
İntraoral muayenede:
Üst çenede tek yahut çift taraflı darlık, bazen buna bağlı çapraşıklık
Maksilla derin ve açıklığı geriye bakan ‘V’ biçiminde olabilir.
Molar kesiminde aşağı yanlışsız sarkma
Ön açık kapanış
Üst ileri itim (overjet)
Alt çene ileriliği (bu pseudo sınıf III durumu umumiyetle bademcik yahut geniz eti ile ilgilidir.)
Bozuk ağız hijyeni ve münhasıran ön nahiyede gingivitis yahut sair periodontal problemler
Bütün bu klinik belirtiler yapılan sefalometrik ölçümler ve hastadan alınan anamnezle desteklendiğinde maloklüzyonun nedeni belirlenmiş olur. Etyolojinin belirlenmesi hastalara yaklaşım açısından çok değerlidir. Yaklaşım için mütenasip görülenler şu haldedir:
Kulak burun boğaz bilirkişisine sevk ile teşhisin doğrulanması ve gerekli medikal yahut cerrahi sürecin uygulanması yahut gelecekte planlanması
Ağız hijyeninin düzeltilmesi, gereken diş hekimliği süreçleri
Maloklüzyonun ortodontik tedavisi
Farkındalık sağlama ve burun teneffüsüne yönlendirici, koklama, yutkunma ve konuşma düzeltimi ile ilgili kimi çalışmaların hastaya ödev olarak verilmesi
Etyolojiye kişisel bir pekiştirme devri (kötü fonksiyon sürüyorsa relaps mümkünlüğü yüksektir)
Bu hastalarda uzun periyodik denetim çok değerlidir. Diş hareketi ortodontik tedavi görmemiş bireylerde bile hayat uzunluğu devam eden fizyolojik bir vakadır. Maloklüzyona neden olan alışkanlıkların sürmesi ortodontik relapsa neden olur.
Yüz morfolojisinin % 60’ı 4 yaşına dek oluşur. Ağız teneffüsü alışkanlığının erken ve akıllıca teşhis edilmesi ve hastanın gerçek yönlendirilmesi maloklüzyonların oluşmasını engelleyeceğinden ve hastaların ömür kalitesini olumlu cihette etkileyeceğinden bu fonksiyonun teşhisine gereken değer verilmelidir.
