Ağrının Gelenek Ve Görenekleri

Ağrının Gelenek Ve Görenekleri



FOLKLORiK DEĞERLER
1Giyim
A)Erkek Giyimi
Erkek giyimleri moda ve olağan giyime uygundur Köyde çalışma zamanları ve Sıcak gÜnler hariç erkekler ceket ve pantolonla dolaşır Orta yaştaki erkekler ve yaşlılar altta uzun don ve fanila giyerler Soğuk gÜnlerde buna birde pijama eklenir Pantolon, işlik, gömlek ve kazak bunların üstüne geçilir Gömleğin Üstüne ceket giyilmez arada mutlaka yelek ya da kazak vardır Baştaki şapka bütün giyecekleri tamamlar Yaşlılar şapka yerine fes yada papak giymeyi seçim ederler Erkekler çoğunlukla bıyık bırakırlar

B)kadın Giyimi
Kadınların köylerde giydikleri giysiler daha çok milli ve mahallidir Entari bunların en önde gelenleridir Bayan ve kızlar en alta can gömleği ve içe tuman giyerler Defalarca entari giyme eski alışkanlıktan ve iklim şartlarından ileri gelmektedir Entarilerin Üzerine hırka veya kazak giyilir meslek zamanları öne peştamal, kola kolçak takılır En Üsteki entarinin kadife, ipek ya da simli olmasına dikkat edilir GÜmÜş, madeni ve öbür kemerler bunun Üstüne bağlanır Ayakta çorap ve diz kapağının Altına dek uzanan tuman vardır Genç kız ve gelinler başlarına eşarp bağlar, orta yaştakiler leçek, yaşlı kadınlar beyaz bezle (cuna) örter Üzerini renkli yazma (hayrat) ile bağlarlar günlük ve özel giyimlerde bir takım bayan ve kızlar başlarına kufi takar, boyunlarına Altın asarlar, kadınlarda jurnal sÜslenme böylece olmaz SÜslenme genellikle dÜğÜnlerde, bayramlarda, şehre bu arada ve özel gÜnlerde olur Kadınların ellerine ve saçlarına kına yakmaları bayan gÜzelliğini tamamlayan öğedir Boyuna ve bileklere takılan mavi ve renk renk boncuklar şık giyinmek içindir şeve, sırğa, hızma, sÜrme, Altın ve bilezik, mavi boncuk, yÜzÜk, kÜpe ve kına kadın süs ve takı aksesuarlarındandır

2GELENEKSEL EL SANATLARI
A)Halı ve Kilim Dokumacılığı
Sancı da kış şartlarının ağır geçmesi sebebiyle yÜne dayalı dokumacılık çoğunlukla bu aylarda el tezgahlarında geleneğe emrindeki olarak devam eder Kilimin millet arasındaki adı yemendir Kilim ve halı dokumacılığı Sancı daki el sanatlarının en önemlileridir Halı, yastık, heybe, yÜn çorap ve kazak, tiftik elen, çorap ve papak da yÜn ve örmeye dayalı el sanatlarıdır

Hayvancılığın yaygın ve dominant olduğu ilde morkaraman ırkı koyunların yÜnlerinden elde edilen iplik bir fazla işlemden geçirildikten sonradan ev tezgahlarında dokunacak duruma getirilir En iyi iplikler bu Karaman cinsi koyunlardan elde edilmektedir

Kurs ve halıcılık atölyeleri hariç Ağrı da halı ve kilimler ekseri Mengensiz düşey döner yer tezgahlarında dokunur

B)Yün kazak ve Yün çoraplar
Yerli millet koyunların yÜnÜnden örÜlen kazak ve çoraplar sanat değeri içeren bir özelliğe sahiptir Bu kazaklar ve çoraplar tezgahlarda yapılmayıp elde yapıldıkları için epeyce sağlam ve hoş motiflerle sÜslÜdÜr çorapların parmak uçlarında geleneksel halı ve kilim motifleri kullanılır Diğer motifler örgÜ şekliyle ortaya çıkarılır YÜnden ayrıca elen ve papak ta örülür Bunların beyaz renkli olanları daha fazla tercih edilir

C)Tiftik Papak ve Tiftik çoraplar
Keçilerden taranarak elde edilen tiftik özel işleyiş biçimleriyle giyim eşyası olarak değerlendirilir Elde edilen tiftik yıkanıp temizlendikten daha sonra taranır Teşi adı bahşedilen eğirme aletiyle eğrilip iplik haline getirilir Tiftik giyecekler el örgÜ şişleriyle örÜlÜr örÜldÜkten sonradan sıcak Ekmek arasına baskıya bırakılarak yumuşatılır Tiftik giyeceklerin kabartılıp saçaklandırılması bu yöntemle yapılır Tiftikten kazak, atkı ve elende yapılır Tiftik çoraplar mısra değin uzandığından dizleme de denilir Dizlemenin Üstüne öbür halı ve kilim motifler işlenir

D)Üzerlik ya da Nazarlık
El sanatlarıyla ilgili olarak halkın Üzerlik ya da nazarlık olarak deyiş ettiği Üzerlik, Üzerlik otu tanelerinin ipliklere dizilerek geometrik şekil bahşedilen bir süs eşyası olduğu gibi inanç bakımından da kÜltÜrel değerler taşımaktadır Ahali inanışına kadar Üzerlik muska ve mavi boncuktan daha sonra nazardan iyi koruyan eşyadır Üzerlik otu bulunmayan yerlerde Arpa ve mızır taneleri boyanarak kuşburnu kızardıktan sonradan toplanıp yapılır Üzerine nazar boncuğu takılır özellikle Doğubeyazıt ta yetişen ve burada yapılan Üzerlik köy odalarındaki duvarların esas sÜsÜdÜr

E)Buğday ve çavdar Sapından Yapılan Eşyalar
Olgun ışık halkası gelmiş Buğday sapları başaklarından temizlenerek ıslatılıp yumuşatılarak örmeye elverişli ışık halkası getirilir Sancı lı kadın ve kızlar bunlardan çanta, sepet, dere tepsileri ve çocuk şapkaları yapmaktadırlar Keza bunlar güzel renkler boyanıp motiflerle sÜslendiği süre turistlerin ilgisin çekmektedir

F)Keçe yapımı
Keçecilik Sızı da hayvancılığa ast olarak gelişmiş öteki bir el sanatı koludur Genelde kuzu yÜnÜnden yapılan keçeler, yÜnÜn hallaç taraklarından geçirilmesinden sonra özel yöntem ve tekniklerle sıkıştırılmayla elde edilir Keçelerin Üzerine renkli yÜnlerden desen yapılır Keçeler kırsal kesimde yaşamış ve hayvancılıkla uğraşan Sancı halkının kullandığı bir yazgıdır KöylÜler kendi koyun ve kuzularından Ürettikleri yÜnleri keçecilere götÜrerek ihtiyaçları olan keçeleri yaptırırlar Keçeler sıcak tutması yönÜyle özellikle yaylalarda hayvancılıkla uğraşan ahali için halı ve kilimden daha artı bir önem taşır Keçeden yazgı çoban başlığı, çoban kepeneği gibi eşyalar yapılır manâlı bir gereksinim Maddesi durumundan olan keçe ve keçecilik bölgede ticari bir iş ve unsurdur

3HALK VE GELENEKSEL OYUNLAR
Sızı da AHALI geleneksel kÜltÜrÜn önemli bir parçasıdır irk oyunlara paralel olarak gelişmektedir IRK denince düğün türküleri ve millet oyunları katiyen kazanç Kullanılan ana ahali araçları Davul, zurna, kaval, tef, tulum, gayda, dÜdÜk ve bağlamadır Türküler konusunda en çok emeği geçen ve derleme eser yapan sanatçılar, öncelikle ismet öZTÜRK ve ismet KOÇKAR almak Üzere Talat BAYDAR, şinasi HATUNOĞLU, Burhan çAÇAN ve Ali Haydar GÜL dÜr
*