Ahilik Nedir - Ahilik Teşkilatı Hakkında Bilgi

temelleri 12yüzyılda Kırşehir ’de atılmış, daha sonra tüm Anadolu ’ya yayılmış, izleri bugüne değin süregelmiş kültürel, sosyal ve hesaplı bir oluşumdur Ahilik kurumu bir tarikat olmaktan ziyade sosyal ve idareli yönden işleyen ve siyasal, askeri ve kültürel yönleri de bulunan bir dünya düzenidir

Ahilik, aynı zamanda sosyal yaşam değin hesaplı hayatı da yönlendiren günümüzde hala geçerliliğini koruyan, bugünün şartlarında bile bir çok ülkede sağlanamamış adaletli, verimli ve son derece güzel bir sistemi Türk toplumuna kazandırmış bir kültürdür

Ahi kelimesi de Arapça ’dır ve kardeşim demektir Ancak bazı yazarlar Ahi sözcüğünün Türkçe ’de eli açık eliaçık yiğit anlamına gelen akı sözcüğünden geldiğini ileri sürmektedirler Anadolu ’da Türk kurum ve terimlerinin fazlalaştığı bir dönemde akı nın Arapça kardeşim anlamına gelen “ahiye dönüştürüldüğü düşünülmektedir

Ahilik, tarihi ve sosyohesaplı zorunlulukların ortaya çıkardığı mesleki, dini, Ahlaki bir Türk esnaf birliği kuruluşudur Ahi kuruluşları çevresel ve toplumsal karakterini korumuş, üretici ve tüketici ilişki ve bağlarını en iyi biçimde düzenlemeyi kendilerine gaye edinmişlerdi Konu üstünde araştırma yapmış olan batılı tarihçiler Ahiliğin kökenlerini, Doğu ’da özellikle Araplar arasında gelişmiş olan Fütüvvet Teşkilatına dayarlar Ama gerçi Ahiliğin Fütüvvetten oldukça öbür, Anadolu Türklerine özgü bir kurum olduğunda birleşirler

Eldeki kaynaklardan edinilen bilgilere kadar Anadolu ’daki Ahilik doğudaki fütüvvetçiliğe aynı bir kurum olarak görülmektedir Bir diğer deyişle, fütüvvetçilik Anadolu ’da birtakım değişikliklere uğramış, yeni bazı nitelikler kazanmış ve Ahilik olarak anılmaya başlanmıştır Kaynaklarda değişik yorumlara raslanmakla beraber Ahiliğin fütüvvetçilikten etkilendiği, bir takım temel kurallarını fütüvvetçilikten aldığı konusunda anında herkes hemfikirdir

İslamın ilk fütüvvet örgütleri, Ahilerden farklı olarak, bir meslek örgütü değildir İçlerinde birçok zenaatçı bulunsa bile, birlikte yiyip içmek, eğlenmek, dans etmek, spor gerçekleştirmek amacı güden gençlik örgütleridir Örgüt üyelerinin meslekleri ile ilgilenilmez Mesleki örgütlenme varsa bile, fazla gevşektir

Anadolu ’nun Türklerin ikinci anayurdu haline gelişi 11 yüzyılın ikinci yarısı başlarındadır Asya ’dan göç eden sanatkar ve tüccar Türklerin yerli tüccar ve sanatkarlar aleyhinde tutunabilmeleri ve yaşayabilmeleri, aralarında bir örgüt kurmalarını gerektirmiştir Keza Türkler bu örgüt yardımıyla, sağlam, dayanıklı ve standard mal yapabileceklerini düşünmüşlerdi İşte bu yükümlülük esnaf ve sanatkarlar dayanışma ve yoklama örgütünün, yani Ahiliğin kurulması sonucunu doğurmuştur öte yandan, deri işçilerinin ve Ahiliğin piri olan Ahi Evran ’ın Anadolu ’ya gelişi de bu tarihlere raslamaktadır

Ahi Evran ’ın hayatı ve kişiliği üzerinde araştırmacıların farklı görüşleri vardır Ahi Evran ’ın cilt işçiliği ve teşkilatında çok başarılı bir birey olduğu, belgelerden anlaşılmaktadır Ahi Evran, yüzyıllardır savaşçılık ve dini, ahlaki bilgiler vermekte büyük ve önemli görevler yerine getirmiş olan fütüvvet teşkilatından yararlanarak, ahi teşkilatını kurmuştur Ahi Evran ahlakla sanatın ahenkli birleşimi olan ahiliği fazla itibarlı bir duruma getirmiştir Böylece, ahilik yüzyıllarca tüm esnaf ve sanatkarlara istikamet vermiş onların işleyişini düzenlemiş, yeniçeri teşkilatının kuruluşunda önemli rol oynamış, devlet adamları bu kuruluşa girmeyi şeref saymışlardır Ahi Evran, halkın ekonomik durumunu iyileştirmek, meslek sahibi olmasını ve din sömürüsünden kurtarmak için çalışmıştır İşe kunduracı ve saraç esnafını teşkilatlandırmakla başlamıştır Kısa zamanda üstün becerisi ahlaki sağlamlığı ve hakseverliği ile büyük bir ün ve saygı toplamıştır Kurduğu teşkilatın başkanı Ahi Babası olmuştur

Bu kuruluşların temelleri başlangıçtan beri o denli sağlam atılmış, kuralları zamanın ve toplumun gereklerine ve gerçeklerine o denli ahenk sağlamıştı oysa, bu kurallar sonradan, şehir halkı ve kasabaların belediye hizmetleri ve bu hizmetlerin kontrolleri için örnek küskün, narh nizamnameleri ya da kanunnameleri şeklinde resmileştirilmiştir Ahiler sanat veya meslekleri için zorunlu hamMadde tedarikinden onun işlenişine ve satışına değin, her aşamayı inceden inceye kurallara bağlamışlardı Bu koşul keza meslek erbabı ayrıca de imalatçıalıcı arasındaici ilişkilerde rekabet haset ve ağız dalaşı gibi sürtüşmeleri ortadan kaldırmıştı Ahi örgütüne giren esnaf ve sanatkârlar, mesleki, dini ve ahlaki, eğitimden ayrı olarak askeri talim, nezaket de görüyorlar, gerektiğinde Ordu ile savaşlara katılarak düşmanla mertçe çarpışıyorlardı Standartlara uymayan düşük nitelikli mülk ve hizmet üreten esnafa dağıtılmış cezalar veriliyordu

Anadolu'da Ahilik örgütünün ortaya çıkışını hazırlayan etkenleri özetleyecek olursak bunları şöyle sıralayabiliriz Doğudan Asya'daki büyük ve medeni Türk kentlerinden gelen çok sayıdaki sanatkârlara kolayca meslek bulmak, yerli Bizans sanatkârları ile rekabet edebilmek, tutunabilmek için yaptıkları malların kalitesini gözetmek, üretimi ihtiyaca göre ayarlamak sanatkârlarda sanat ahlakını oturtmak Türk halkını ekonomik yönden egemen hale getirmek, gereksinim sahibi olanlara her alanda yardımcı olmak ülkeye yapılacak tanıdık olmayan saldırılarında devlet silahlı kuvvetleri yanına savaşrıiak Türklük şuurunu, sanatta dilde edebiyatta, müzikte gelenek ve göreneklerde milli telaşı yaratıp ayakta yetişmek

Ahilik, Türke özgü milli bir kuruluş olarak ortaya çıkmış tüketicilerin korunması dahil Türklerin Anadolu ’da kök salması ve tutunmasında manâlı bir rol oynamıştır Ahiler Birliğinin Müslümanlara özgü yapısı 17 yüzyıla kadar sürmüştür Osmanlı Devletinin müslüman olmayan egemenlik alanı genişledikçe, değişik dindeki kişiler arasında egzersiz zorunluluğu doğmuştur Bu şekilde din ayrımı yapılmadan kurulan, eski niteliğinden birşey kaybetmeyen yeni organizasyona gedik denilmiştir Gedik kelimesi Türkçe ’dir Tekel ve ayrıcalık anlamına kazanç Resmi terim olarak gedik kelimesine 1927 yılında raslanır Fakat gediğin tekelci karakteri fazla daha eskilere uzanmaktadır

Bu şekilde esnaf ve sanatkarlık 1 yılına dek sürmüştür O zamanlar bir kişi çıraklıktan ve kalfalıktan yetişip te açık bulunan bir ustalık makamına geçmedikçe, yani gedik sahibi olmadıkça işyeri açarak sanat ve ticaret yapamazdı Oysa, ellerinde imtiyaz fermanları olan kişiler, sanat ve ticaret yapabilirdi Bu fermanlar esnafın sayılarının artırılıp eksiltilmesi, mal sahiplerinin eski kiralarını artırmaması gediği olmayanların sanat ve ticaret yapamaması açık olan gediklerin esnafın çırak ve kalfalarına verilmesi dışardan esnaflığa kimsenin kabul edilmemesi gibi hükümleri kapsıyordu

alıntıdır *