Ahtapotların 8 Sıra Dışı Özelliği

İnsanlık olarak her ne kadar gözümüzü daha çok gökyüzüne dikmiş ve uzayın gizemlerini çözmeye odaklanmış olsak da, aslında ayaklarımızın tabanında mucizevi hayat formlarıyla dolu olan denizler ve okyanuslar var. Dünya üzerindeki yaşam çeşitliliğinin en ağır olduğu yerlerden biri olan okyanuslarda ve denizlerde tam olarak kaç cins yaşadığını kesin olarak bilmiyoruz.

Şimdiye kadar yaklaşık olarak 250 bin çok hücreli deniz canlısı listelenmiş durumda. Fakat bu yüksek sayıya karşın denizlerde yaşayan canlıların neredeyse %91'inin hala bilinmediği düşünülüyor. Tanıdığımız deniz canlılarından kimilerinin sıra dışı özellikleri ise 'kim bilir hiç bilmediğimiz fakat inanılmaz özelliklere sahip ne kadar daha canlı var?' sorusunu sorduruyor. Bu canlılardan biri de ahtapotlar. Pekala ahtapotlar hangi özellikleriyle bu kadar 'özel' olmayı başardılar? Birlikte göz atalım.

3 santimden 9 metreye: 300'den fazla ahtapot çeşidi var


Ahtapot deyince herkesin gözünün önüne değişik bir manzara gelebilir. Kimimiz dev bir ahtapot hayal ederken kimimiz parmak uzunluğunda minik ahtapotları düşünebiliriz. Bunun sebebi bilinen 300'den fazla ahtapot olması. Üstelik ahtapotların boyutları 3 santimetre ile 9 metre ortasında değişebiliyor. İnanılmaz bir aralık…

Ahtapotlar konutlarına kapı yapar, konutlarını süsler ve yalnız yaşar


Ahtapotların genel olarak yalnız yaşadığını ve çoğunlukla yengeç, karides ve yumuşakçalarla beslendiklerini biliyoruz. Ayrıyeten bu garip canlılar, 'evlerinin' girişlerine taşlar taşıyıp kapı üzere kullanarak içine girdikten sonra kapılarını kapatıp kendilerini muhafaza altına alıyorlar. Bu özel ve kapalı konutlarına kapı yapmanın yanında ömür alanlarını deniz kabuklarıyla 'süsleme' davranışı da gösteriyorlar.

Üç kalpleri var ve kanları mavi renkte


Ahtapotların toplamda üç kalpleri var. Bu kalplerden biri tüm bedene kan pompalamakla görevliyken başka ikisi de ahtapotların solungaçlarına kan pompalıyor. Ayrıyeten üç kalpleri olan ahtapotların kanları da kırmızı renkte değil; mavi renkte. Bunun sebebiyse kanlarında hemoglobin isimli demir pigmenti yerine, hemosiyanin isimli bakır pigmentine sahip olmaları.

0,3 saniyede 'yok olabiliyorlar' ve çok zehirli cinsleri var





Ahtapotların büyüleyici özelliklerinden biri de inanılmaz kamuflaj yetenekleri. 0,3 saniyede büyük bir süratle kendilerini kamufle edebilen ahtapotlar, üzerinde bulundukları yerin rengini ve dokusunu adeta kendilerini 'yok edecek' düzeyde güzel taklit ediyorlar.

Ancak geliştirdikleri tek savunma sistemi bu değil. Birebir vakitte birtakım ahtapot çeşitleri öldürücü derecede zehirli olabiliyor. Bilinen en zehirli ahtapotlardan biri olan mavi halkalı ahtapotlar, birebir anda 26 yetişkini öldürebilecek kadar güçlü bir zehir salgılıyor ve bu zehir siyanürden 10 bin kat daha zehirli.

Alet kullanabiliyorlar ve insanları birbirinden ayırt edebiliyorlar





Ahtapotların etkileyici zekalarına en büyük delillerden biri de alet kullanabiliyor olmaları. Aslında alet kullanma maharetinin sırf insanlara, birtakım primat tiplerine ve kuşlara has olduğu biliniyordu. Ama ahtapotlar bu bilgiyi baştan aşağı değiştiriyor.

Örneğin ahtapotlar etrafta saklanacak bir yer olmadığında etrafta buldukları kabukları birleştirerek kendilerine saklanacak yerler yapabiliyor, akvaryum tankı üzere bir omurgasız bir canlı için hayli kompleks olabilecek bir yapının filtreleme sistemlerini sökebiliyor ya da hapsedildikleri şişelerin kapaklarını açarak 'kaçabiliyor'.

Tek seferde yaklaşık 50 bin yumurta bırakıyorlar ve anne ahtapotlar yavrularını korumak için kendi 'kollarını yiyor'


Ahtapotların ömürleri fazla uzun değil; ortalama 1 - 5 yıl ortasında olduğu düşünülüyor. Hatta 6 aylık ömrü olan ahtapotlar da var. Lakin bu kısa ömürlerinde dişi ahtapotlar on binlerce yavru dünyaya getiriyor.

Bir ahtapotun tek seferde ortalama 50 bin yumurtlayabildiğini biliyoruz. Bu yumurtaların çatlaması yaklaşık 40 gün sürüyor. Bu süreçte anne ahtapotların yumurtalarını hem tehlikelere karşı müdafaası hem de yumurtaların üstünde akıntı oluşturarak 'havalandırması' gerekiyor. Bu ağır mesai yüzünden aç kalan anne ahtapotların kendi kollarını yiyebildiği biliniyor. Lakin bu davranışın hapsedilen ahtapotlarda da görüldüğü; bu yüzden de gerilime dayalı bir davranış olabileceği düşünülüyor.

Ahtapotların 'kollarıyla' ilgili dikkat çeken şey yalnızca sayısı değil


Ahtapotların sekiz kolları olduğunu biliyoruz. Fakat bu canlıların kollarıyla ilgili temel dikkat çeken şey sayısı değil. Her bir ahtapot kolu beyinden bağımsız hareket ederek karar alabiliyor ve hatta beyinden ayrıldıktan saatler sonra bile reaksiyon vermeye devam edebiliyor. Yani bir nevi ahtapotların kolları da kendi beyinleri varmış üzere davranabiliyor.

Ayrıca yeniden kollarında bulunan kemoduyusal hücreler sayesinde ahtapotlar kollarıyla sadece dokunarak değil tadarak da bilgi topluyor. Bir de ahtapotlar, kopan kollarını yine çıkartabiliyor.

Gerçekten de 'bu dünyadan olmayabilecekleri' sav edildi


Ahtapotlar ve büyüleyici özellikleri hakkında geçtiğimiz yıllarda yayınlanan bir makale büyük tartışma yaratmıştı. Bir küme bilim insanı, ahtapotların bu dünyadan olmadığını argüman etti. Teorileri ise 'uzaylı bir virüsün' milyonlarca yıl evvel bir gök taşı ile dünyaya taşındığı ve ilkel bir mürekkep balığı popülasyonuna 'bulaşarak' ahtapotlara dönüşmelerini sağladığı tarafında.

Bu garip savın ortaya atılma sebebi ise ahtapotların evrimlerinde ve gen dizilimlerinde kimi noktaların bilinmezlerle dolu olduğu iddiası. Fakat bu makale yayınlandıktan sonra bilim dünyasının neredeyse tamamı bu argümanları reddetti. Zira ahtapotların gen dizilimleri zati 2015 yılında çözülüp paylaşılmıştı ve evrimlerindeki 'gizemli' sıçrayışların o kadar da gizemli olmadığına dair pek çok araştırma yapıldı.