Akarsu Biriktirme Şekilleri

nehir biriktirme şekilleri nelerdir
akarsuyun biriktirme şekilleri

Akarsular akıntı hızları azaldıkça bünyelerinde taşımış oldukları materyalleri biriktirir Çay önce ağır materyalleri biriktirir Daha sonrada asılı materyalleri biriktirir Dere biriktirmesini etkileyen etmenler şunlardır : a)Yatak eğimi : Bir akarsuyun akmış sahada eğim değeri ne kadar eksik olursa akarsu biriktirmesi o kadar artar

b)Sızıntı hızı ( Suyun Hızı ) : Yavaş ve sakin bir şekilde akıcı akarsuyun gücü eksik olacağı için biriktirme yapar
c)Su miktarı ( suyun debisi ) : Debisi azalmaya başlayan yani içerisindeki su miktarı azalmaya başlayan akarsuyun gücü azalır ve biriktirme yapmaya başlar
Akarsuların biriktirmesi yıl içine akıntı değişiklikleri ile ilgilidir Biriktirmenin meydana geldiği yerlerde ayrı boyutlarda materyallerin tabakalar biçiminde tortullaşmaları akarsuyun akım düzeni hakkında bilgi verir Akımın yüksek olduğu dönemde akarsu iri materyalleri daha artı tortullaştırırken , cereyan azaldıkça kil ve dingil gibi daha minik materyaller tortullaşır

1 BİRİKİNTİ KONİSİ
Dağdan inen sel suları aşındırdıkları çakıl ve kumları taşır Dağ eteğinde eğim azalınca su baskını suyunun nakliye gücü azalır Taşıdıklarını götüremeyen sel suları dağ eteğinde biriktirir Yüksek dağların eteklerinde görülür Birikim şekli koniye benzediği için birikinti konisi denir Zamanla genişleyerek daha yayvan bir şekil alır ve bunlara birikinti yelpazesi denir

2 DAĞ ETEĞİ OVASI

Dağ yamacında oluşan birikinti koni ve yelpazelerinin birleşmesiyle oluşan hafif dalgalı düzlüklerdir İtalya ’da Alp Dağları ile Po ovası aralarında Pied Mont ovası bu duruma güzel bir örnektir

3 DAĞ İÇİ OVASI
Dağ sıraları arasında kalan çukurluklara biriken alüvyonlu arazi ovalardırDağ içlerinde eğimin azaldığı yerlerde ovaların genişleyerek birbirleriyle bağlanması sonucunda oluşmaktadır

4 TABAN SEVİYESİ OVASI

Akarsuların ağız kısımlarında bilhassa de kıyılarda oluşan hain düzlüklerdirbu ovalar üzerinde akarsular menderesler çizerek akmaktadır Bir Takım yerlerde delta ovaları ile birleşmişlerdir Delta ovalarından farkı karaların üzerinde oluşmuştur

5 VERANDA ( SEKİ )
Vadi yamaçlarında meydana gelen basamak şeklideki düzlüklerdir Vadi tabanını alüvyonlarla dolduran bir akarsuyun her tarafta canlanarak yatağını derine aşındırmasıyla meydana gelir Jeolojik zamanlar içerisinde bu olayın bitmiş etmesiyle oluşur

6 IRMAK ADASI ( KUM ADASI )

Akarsularda yatak eğiminin azaldığı yerlerde akarsu ortasında yada kenarlarında kum veya çakıl birikintileri oluşur Bu birikmelere ırmak adası denir

Akarsuyun ağız kısmında denize içten çıkıntı yapan ovalardır Öteki bütün şekillerden farkı deniz kıyısında oluşmaktadır Akarsuyun karalardan aşındırdıkları materyalleri deniz kıyısında biriktirmesiyle oluşur
Bir kıyıda delta oluşabilmesi için ;
a)birikmesin deniz içerisinde olması
b)kıta sahanlığının geniş olması
c)akarsuyun bol alüvyon taşıması
d)dalga ve akıntıların fazla fazla etkili olmaması
e)gelgit olayının etkin olmaması gerekir

Türkiye ’de oluşan delta ovalarına örnek ; Kızılırmak nehrinin denize döküldüğü
yerde Bafra Ovası , Yeşilırmak nehrinin denize döküldüğü yerde Çarşamba Ovası , Seyhan ve Ceyhan ırmaklarının denize döküldüğü yerde Çukurova deltası oluşmuştur
Mısır ’da bulunan Nil Nehrinin denize döküldüğü yerde nil deltası oluşmuştur Bu delta üstünde 15 milyon nüfusa sahip başkent Kahire şehri kurulmuştur
Her akarsuyun denize döküldüğü yerde delta oluşmazEğer kıyıda gelgit ( Med cezir ) etkin ise şüphesiz delta oluşmaz , fakat haliç oluşur Batı Avrupa kıyılarında akarsuların ağız kısımlarında gelgit etkisi ile haliçler oluşmuştur Misal Almanya ’da Hamburg limanının yer aldığı çevrede haliç bulunmaktadır Türkiye ’de gelgit etkili olmadığı için haliç bulunmamaktadır *