Akarsuların oluşturduğu aşındırma çeşitleri nedir

Akarsuların oluşturduğu yıpratma çeşitleri nedir

Akarsular kimyasal ve maddesel (mekanik) yollarla yıpratma yaparlar

1 Kimyasal aşındırma: Sıcaklığın yüksek olduğu zamanlarda veya kesintisiz sıcak bölgelerde akarsuların geçtikleri yeri eritmesiyle yaptığı aşındırmadır

2 Maddesel (Mekanik) aşındırma: Akarsular eğime alt olarak kazandıkları güçle yatağındaki kayaları parçalayarak aşındırır Akarsular genelde fiziksel yolla yıpratma yaparlar
Akarsuların maddi aşındırması üç şekilde olur
a Derine aşındırma: Akarsuların yatağını dikey doğrultuda ışındırarak deniz seviyesine indirmeye çalışmasıdır
b Yanlamasına yıpratma: Akarsuların içlerindeki materyallerle birlikte eğimin azaldığı yerde salınımlar yaparak yanlara çarpması sonucu meydana gelen aşındırmadır
c Geriye Doğru aşındırma: Akarsularda su miktarı en çok ağız kısmında olur Çünkü bu kısımda nehir bütün kollarından aldığı suyu taşır Bu kesimdeki su fazlalığı sebebiyle akarsular yataklarını denize döküldükleri yerden başlayarak geriye aşındırmaya başlarlar Bu Nedenle aşınan nokta kaynağa içten kayar ve zamanla akarsu üzerindeki şelaleler ortadan kalkar Buna geriye yıpratma denir
geriye doğru yıpratma ile akarsular çevredeki küçük akarsuları kollarıyla birlikte kendisine bağlar Buna çay kapması veya kapma denir
Akarsular vadilerini kazıp derinleştirdikçe yataklarının eğimi gittikçe azalır Bu yüzden zamanla sızıntı yavaşlar yıpratma eski hızını kaybeder ve en sonunda (bilgi yelpazesi) neredeyse sona erer Nehir yatağında bundan böyle başlangıçtaki pürüzler şelaleler ortadan kaldırılmış olur Bu duruma erişen bir akarsuyun ağzından kaynağına dürüst uzanan profili iç bükey bir eğri halindedir Buna denge profili denir
Denge profiline ulaşmış bir akarsuda;
Yatak eğimi azalmıştır Akıntı hızı azalmıştır
Aşındırma gücü azalmıştır Su potansiyeli azalmıştır
Enerji üretimi için elverişsizdirler Üstünde ulaşım ve taşımacılık yapılabilir *