Akarsuyun Aşındırma Şekilleri

Akarsuların Aşındırma Şekilleri

AKARSULARDA AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ


VADİ
Akarsuların aşındırarak icinde aktığı , surekli inişi olan yatağına denir

Vadi Tipleri
CENTİK VADİ (VBİCİMLİ)

Akarsu yatak eğiminin fazla olduğu alanlarda derine aşındırmanın etkisiyle oluşurlar Turkiye'de en fazla gorulen vadi şeklidir
BOĞAZ (YARMA)VADİ

Akarsular tarafından dağların enine yarılması sonucu oluşan ve profilleri “u harfine benzeyen vadilerdir Turkiye ’de en fazla Karadeniz ve Akdeniz Bolgelerinde gorulur Kıyı ile ic kesim arasında onemli gecit yollarıdır
KANYON VADİ
Daha cok karstik arazilerde oluşan derin ve dik yamaclı vadilerdir Boğaz vadilere benzerler Or: Goksu vadisi ve Koprulu kanyonu Dunyanın en buyuk kanyonu ABD ’de Colorado( Buyuk Kanyon) kanyonudur

TABANLI VADİ

Akarsu yatak eğiminin az olduğu alanlarda yana aşındırmanın etkisiyle oluşurOr: Ege Bolgesi akarsu vadilerinde olduğu gibi
MENDERES (BUKLUM)
Akarsu yatak eğiminin az olduğu alanlarda , akarsuyun buklumler yaparak akması sonucu oluşurlar
Menderesler oluşturan bir akarsuyun ozellikleri
Yatak eğimi azdır
Akış hızı azdır
Aşındırma gucu azalmıştır
Akarsuyun uzunluğu artmıştır
Sık sık yatak değiştirir
Hem aşındırma, hem de biriktirme yapar
*Akarsularda menderes olayı en fazla Ege Bolgesi'nde gorulur

• Kimyasal aşındırma: Akarsuyun gectiği yerlerdeki kolay eriyebilen kayaları eriterek beraberinde taşıması olayıdır
• Mekanik aşındırma: Akarsuların aşındırması daha cok mekanik yolla gercekleşir
Mekanik Aşındırmada Etkili Olan Faktorler
• Akarsu yatak eğiminin ve akış hızının fazla olması,
• Akarsuyun akımının yuksek olması,
• Akarsuyun yuk miktarının fazla olması,
• Akarsuyu yatağı cevresindeki bitki ortusunun cılız olması,
• Akarsu yatağındaki kayaların kolay aşınabilir olması mekanik aşındırmayı artırır
*Akarsular aşındırma faaliyetini daha cok ağızdan kaynağa doğru geri aşındırma şeklinde gercekleştirir
*Denize dokulen bir akarsu yatağını en son deniz seviyesine kadar aşındırır Buna taban seviyesi (genel kaide seviyesi) denir Gole dokulen akarsu da yatağını en son gol seviyesine kadar yapar Buna da yerel kaide seviyesi denir
Denge Profili: Akarsuların yatağını ağızdan kaynağa doğru geri aşındırarak duzleştirmesiyle oluşan ic bukey eğriye denir Turkiye akarsuları denge profiline ulaşmamışlardır Sebebi : Turkiye ’nin bugunku yer şekillerinin yakın bir donemde oluşmuş olmasıdır

Denge Profiline Kavuşan Akarsuyun Ozellikleri
Yatak eğimi azdır
Akış hızı ve enerji potansiyeli azdır
Aşındırma gucu azalmıştır
Taşımacılığa elverişlidir