Akciğer sönmesinin aslında tıbbi adı Pnömotoraks. Pnömotoraks’ın yaş grubuna göre değişik sebepleri var. Genellikle 15-25 yaş arası genç erkeklerde, ince yapılı, uzun göğüs kafesli kişilerde görülebiliyor. Bu kişilerde akciğerin tepesindeki bir baloncuk açılıyor ve akciğerin çevresine hava kaçıyor. Bu sık görülen ve tedirgin edici bir problem, çünkü nefes darlığı ile belirti veriyor. Bir diğer grup ise 50 yaşın üzerinde uzun yıllar sigara içmiş akciğerinde amfizem gelişmiş hasta grubu. Amfizem gelişen kişilerde de yine baloncuklardan biri patlıyor, akciğerin sönmesine sebep oluyor. Bu durumda da hasta şiddetli bir nefes darlığı ile hastaneye başvuruyor. İlk tedavisi, göğüs boşluğunun içine bir hortum yerleştirilmesi ile oluyor. Buna tüp takılması diyoruz ve hastanın yaklaşık 5-6 gün kadar bir süre izlenmesi gerekiyor. Bu dönemde bazen akciğer kendini iyileştiriyor ve hava kaçağı kesiliyor. Kesilmediği durumlarda veya kesildikten sonra 1 yıl içerisinde tekrarladığı durumlarda ameliyat gündeme gelebiliyor, akciğer sönmesini (pnömotoraks) bu şekilde tanımlayabiliriz.
AKCİĞER ATELEKTAZİSİ NEDİR?
Akciğerin bir bölümünün hava almaması, sönmesi anlamına geliyor. Bu dışarıdan bası ile değil de akciğere hava götüren soluk borusunun tıkanması durumudur. Atelektaziye yol açabilecek nedenler var. Mesela sağ akciğerin üst parçası hiç havalanmıyor. Bu bir iki sebepten kaynaklanabiliyor, tümör tıkamış olabilir. Bazen tüm akciğerin soluk borusunu tümör tıkayabiliyor. Ameliyat sonrası en sık sebebi ise balgamı yeterli temizleyememek. Soluk borusunun belirli bölümlerini sert, koyu bir balgam tıkayabiliyor, bu da atelektazi dediğimiz akciğerin o bölgesinin havalanmamasına neden oluyor. Atelektaziyi akciğer filminde ve tomografi ile gözlemleyebiliyoruz.
AKCİĞER BÜYÜMESİ NEDİR, NEDEN OLUR?
Akciğer büyümesi diye bir şey yok, akciğer büyümesi diye tarif edilebilecek şey amfizemli akciğer demek. Normalde akciğerlerimiz eğer fazla hava tutarsa, ki buna amfizem diyoruz, akciğer dokusunun hasar görmesi ve içindeki havanın boşalmaması durumunda akciğerler normal boyutunun 1.5 katına çıkabiliyorlar. Çok uzun süre sigara içmiş, sigara içmeye alışmış kişilerde göğüs kafesi bazen çok genişler, biz ona varil göğüs diyoruz, hastalarda göğüs kafesinin çok genişlediğini görüyorsunuz. Genellikle çok uzun süre sigara içip amfizemi olan ve akciğerin içinde havanın hapsolduğu durumlarda görüyoruz. Akciğer büyümesinden bu kastediliyor.
AKCİĞER KANSERİ GENETİK MİDİR ?
Akciğer kanserinin genetik sebepleri var, bazı ailelerde akciğer kanserinin daha sık görüldüğünü biliyoruz. Daha ayrıntılı izah etmek gerekirse bazı hastalarda akciğer kanserini baskılayan veya akciğer kanserine sebep olan genlerde bozukluklar veya yatkınlıklar olabiliyor. Bu yatkınlıklar hiç sigara içmeden de ortaya çıkabiliyor veya bazılarında bu genlerin bozulmasına sigara sebep oluyor. Bu genlerin bozulması, genetik mekanizmaları hassas olan insanlarda daha çabuk kansere sebep oluyor, bazı kişiler çok dirençli oluyor sigara içmesine rağmen kanser olmuyor mesela. Akciğer kanserinin genetik yönü var, ama bu akciğer kanserleri tamamen genetik demek değil.
AKCİĞER KANSERİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
En önemli sebeplerinden biri (%90) sigaradır. Sigaranın dışında egzoz dumanları, toz, toksik bazı dumanlara maruz kalınan işler, mesela demir işçiliği, yalıtım işleri, tornacılık veya araba tamirciliği gibi. Bu tip işlerde içinde zehirli maddeler olan veya nefesimize çektiğimiz maddelere maruz kalıyoruz. Bunlar hep akciğer kanseri riskini arttırıyor, ama en önemli sebebi sigara.