Akıl ve Türleri

Bilişsel gelişim ve akıl birbirini destekleyen iki kavramdır Bilişsel gelişim arttıkça*akıl gelişecek, zekânın düzeyi ise yeni bilişsel gelişimlere yön verecektir Bilişsel faaliyet arttırıldıkça akıl bundan olumlu yönde etkilenecektir
Çocuklar ne değin fazla uyarıcıyla aleyhinde karşıya kalırsa bu onların yeni bilişsel şemalar oluşturmasını sağlayacak böylelikle de akıl gelişimi desteklenmiş olacaktır
Ama çocukların benzer yaş düzeyinde aynı gelişim seviyesinde olmaları beklenmemelidir Bireysel farklılıkları oluşturan kalıtımsal faktörler, aile, sosyoekonomik şart, beslenme vb nedenlerle her çocuktaki gelişim ayrı ayrı incelenmeli, benzer yaş düzeyindeki çocuklar birbiriyle gelişimsel olarak kıyaslanmamalıdır Mesela bir takım çocuklar yaşıtlarından daha erken konuşmaya başlamakta bazıları daha erken yürümekte veya matematiksel mantıksal işlemlerde yaşıtlarından daha ileri seviyede olmaktadır Tüm bunlar kalıp davranışlar olarak görülmemeli ve her bireyden benzer performans beklenmemelidir
Çocuklardaki matematiksel, mantıksal, işlemsel ilerlemeler bu kavramların düzeysel değişiklikleri bizi zekâ kavramına götürür
Zekânın Tanımları
Zekâ insan beyninin karışık çalışmalarını ortaya koyan bilinçli davranış örüntüleridir Zihinsel fonksiyonlarımızın yürütücü mekanizması, bilinçli davranış ürünü olarak da tanımlanabilir Akıl denilince tez öğrenme, kolay idrak, yaratıcılık, mantıksal çıkarımlar yapabilme, bilgileri ilişkilendirebilme gibi kavramlar karşımıza çıkmaktadır
Binet için akıl iyi us yürütme, iyi hüküm verme, kendini aşma kapasitesi iken Welshler ’e kadar bireyin amaçlı davranma, muhakeme ve çevresiyle ilişkilerinde etkili olma kapasitesinin tümü, Thorndike için ise akıl çoğu düşüncesel yeteneğin karışımıdır Piaget ise zekâyı çevreye düzen sağlayabilme yeteneği olarak tanımlamıştır

Zekâyı Belirleyen Faktörler
Bilim çevreleri her ne kadar zekânın ırsi mı çevresel mi olduğu konusundaki tartışmasını devam ettirmekte ise de günümüzde zekânın kalıtım ve çevrenin ortaklığında belirlendiği kabul görmektedir
Genetik, zekânın doğuştan olan gelen bir nitelik olduğunu ve genetik faktörler kadar belirlendiğini öne sürer Sahiden de kalıtım zekânın şekillenmesinde manâlı bir paya sahiptir Çocuk anne ve babanın zekâ potansiyeline benzer bir potansiyelle dünyaya gelir Her ne kadar genetik kayda değer bir paya sahip olsa da kimsesiz yeterli değildir
Çevre, çocuk doğuştan olan getirdiği potansiyeli açığa çıkaracak ve zenginleştirecek ortamlara gereklilik duyar Ne değin zengin uyarıcılara maruz kalırsa bu zekâ gelişimini destekleyecektir Zekânın çevresel etkilerle pozitif eksi 1015 puan fark edebileceği öne sürülmektedir Özellikle zekâ gelişiminin çabuk olduğu ilk çocukluk döneminde çocuğun zengin uyarıcılarla muhatap olması fazla önemlidir
Birçok araştırma çocukluk döneminde anne babanın ilgisinin ve çocuğun maruz kaldığı olumlu uyaranların zekâ gelişimine olumlu etkilerinden söz etmektedir
Zekânın %75 ’lik kısmı çocukluk yıllarında gelişirken zekâ gelişim hızı ilerleyen yaşlarda azalmakta hatta ileriki yaşlarda gerilemeye başlamaktadır
Araştırma sonuçları sorumlu ve ilgili anne babaların çocuklarının daha akıllı olduğunu, birincil doğan çocukların ailede görmüş oldukları yoğun ilgiden nedeniyle akıl gelişim düzeylerinin arttığını ortaya koymuştur Bambaşka çevresel koşullarda yer alan tek yumurta ikizlerinin zekâlarının da farklılık gösterdiği savunulmaktadır
Toplumdaki zekâ dağılımına göz atılacak olursa insanların sahip olduğu zekâ düzeylerinin sıradan 100 almak üzere 90 ve 110 arasında değiştiği görülmektedir Zekâ düzeylerinin çan eğrisine yerinde yayma gösterdiği gözlenmekte ve bireylerin %50 ’sinin normal zekâya sahip olduğu görülmektedir

Akıl Türleri

1)Sözel akıl: Bu zekâya sahip çocuklarda dili etkili yararlanma, okuma yazma, başkalarıyla hitabe yeteneği görülür Dinleyerek öğrenirler, kelimeleri başarılı şekilde kullanırlar İyi yazarlar, iyi anlatırlar, sözcük oyunlarından ve kitap okumaktan hoşgörü alırlar Dil öğrenme kapasiteleri yüksektir
2)Matematikselmantıklı zekâ: Sayıları kullanma, netice sonuç yetenekleri yüksektir Nedensonuç ilişkileri kurmakta ve problem çözümlerinde başarılıdırlar Eleştirel düşünme ve mantıklı düşünme yetenekleri gelişmiştir Soyut şeylerden hoşlanırlar, tümevarım ve çıkarma mantıklarını etkili biçimde kullanırlar Niçin ve nasıl sorularını çok sorarlar, sorgulama yapmayı önemserler
3)Müzikselritmik zekâ: İşiterek öğrenirler Seslere karşısında hassastırlar Şarkı söyleme, şarkı yapma, beste yapma konularında başarılıdırlar Müziksel örüntüleri kolaylıkla kavrarlar Aralıksız şarkı mırıldanır, müziği hayatın her noktasına yayarlar
4)Görseluzamsal akıl: Görerek ve gözlemleyerek öğrenirler Hayal güçleri gelişmiştir Görsel destekleyicilerden, video, resim, resim gibi şeylerden hoşlanırlar Grafik, harita, şekil yorumlama yetenekleri gelişmiştir İmgeler ve canlandırmalar kullanırlar

5)Maddikinestetik zekâ: Duygularını vücutları yoluyla transfer yetenekleri gelişmiştir Fiziksel aktivitelerden hoşlanırlar Kesintisiz hareket etmek isterler Çevresini hareket ederek, dokunarak inceler Hafıza ceset koordinasyonları güçlüdür Oturdukları yerde dâhi elleri kolları duramaz
6)Kişiler arasısosyal zekâ: Öteki bireylerdeki ruh halini, duygu ve düşünceleri kolaylıkla fark ederler Tez dost edinirler, başkalarıyla vakit geçirmekten hoşlanırlar Empati yetenekleri gelişmiştir Grup çalışmalarında başarılıdır Grup içinde lider pozisyondadır, organizasyon yetenekleri gelişmiştir
7)Bireyseliçsel akıl: içe dönük ve düşüncelidir Yalnızlıktan hoşlanırlar Bireysel çalışmayı seçim ederler Kendileri hakkında içten algıları vardır Hayalcidirler Düşünme yetenekleri gelişmiştir Güçlü ve zayıf yanlarını bilirler Bireysel hedefler koyabilirler
8)Doğacıvaroluşçu zekâ: Doğaya karşısında duyarlıdır dışarıya çalışmaktan hoşlanırlar Doğa yürüyüşlerini severler Canlılara, bitkilere alaka duyarlar Gezi etmeyi ve belgeli izlemeyi severler
Litaratür:
http:megepmebgovtrmteprogrammodulmodulpdf141EO0004pdf