Akne nedir? Nasıl oluşur?

Vücudumuzun birkaç yeri hariç, avuç içleri, ayak tabanları, dudaklar vb. büsbütün kıllarla kaplıdır. Kıllar; gözle görülür ya da tüy ismi verdiğimiz ince oluşumlar üzere göze görünmeyecek denli ince yapıda olabilirler. Kıllar, deri dokusunda üretilen ve keratin ismi verilen bir protein yapısıdır.

Tüm vücudumuz gözle görebildiğimiz ya da göremediğimiz tüylerle kaplıdır. Bir kaç yerimiz hariç (Avuç içleri, ayak tabanları, dudaklar vb.) kıllar, kıl folikülü ismi verilen kesecikler içinde bulunurlar.

Kıllar, deri dokusu içinde bir folikül yani kesecik içinde bulunurlar. Vücut kılları, folikülün içinden yüzeye yanlışsız uzayan bir kanal içinde mekan alırlar. Bu folikül kanalına, yağ üreten kesecikler bağlıdır. Yağ üreten kesecikler ürettikleri yağı bu kanallar aracılığıyla vücut yüzeyine yanlışsız salgılarlar. Bu süreçte üretilen yağ (sebum) cildimiz için son radde hami, yararlı bir husustur. Yağ keseciklerinde üretilen yağın ölçüsünde zahir devirlerde ölçüsüz kademede artış olur. Bu artışın en ağır olduğu devir, hormonal değişikliklerin en çok olduğu ergenlik çağıdır. Ergenlikte yaşanan en büyük hormonal değişiklik, anormal androjen artışıdır. Erkek ve kız evlatlarında birlikte androjen hormonlar büyük bir süratle artarlar. Bu artış sebum üretimini tetikler. Sıradandan çok daha ziyade üretilen sebum, folikül kanalından deri üzerine çıkamadığı durumda bulunduğu noktada birikir.

Rastgele bir nedene bağlı olarak, folikül kanallarının tıkanmasıyla, ciltte gözle görülebilen tıkaçlar (komedon) oluşur. Siyah ya da beyaz nokta da denen bu tıkaçlar açık ya da örtülü komedonlar olarak isimlendirilir.

Folikül kanalının rastgele bir nedene bağlı olarak tıkanması halinde, kanalda biriken sebum, ‘komedon’ ismi verilen minik tıkaçları oluşturur. Folikül kanalının tıkanmasının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, deri dokusunun kendini yenilemesi durumunda ciltten dökülen epitel hücrelerinin, dış uyaranların, deride oluşan farklı lezyonların, mikro organizmaların vb. bu tıkanmada tesirli olduğu düşünülmektedir.

Oluşan komedonlar iki küme halinde incelenir.

Açık komedon: Sebumun, folikül kanalında ucu açık bir tıkaç oluşturması durumudur. Bu durumda komedonun rengi siyahtır. Sebum, okside olarak rengi yoğunlaşmıştır. Halk arasında buna ‘Siyah Noktalar’ denir ve yaygın kullanılan bir isimdir.

Halk arasında siyah nokta olarak isimlendirilen açık komedonlar.

Örtük Komedon: Sebumun folikül kanalında ucunun örtük olduğu durumdur. Bu durumda sebum deri altındadır ve oksidasyona maruz kalmadığı için beyaz renktedir.

Gizli komedon

Komedon tıkacında biriken sebum, floramızda bulunan ve yağ ile beslenen ‘Propionibakterium Acne’ bakterisinin iştahını kabartır ve ortamda P. Acne bakterisinin çoğalmasını sağlar. Artan ve kanaldan atılamayan sebum, tıkaçtaki P. Acne bakterisiyle birlikte bir döngüye girer. Çoğalan ve sıradandan ziyade üreyen P. Akne bakterisine karşı bağışıklık sistemi, akyuvarlar ile yanıt verir. Durumu ortadan kaldırabildiği durumda sorun çözümlenmiş olur. Sorun durumun bağışıklık sisteminin çözemediği halde gerçekleşir. Akyuvarlar bakterinin yok olması sırasında zayıf kaldıklarında, kesimde iltihabi bir durum oluşur. Oluşan iltihabi durum ağrılı, kızarıklı, yangılı bir durumdur.

Net olarak aknenin oluşum süreci, komedonlar göürülmektedir.

Ciltte oluşan sebum tıkacının, bağışıklık sistemi tarafından yok edilememesi durumunda akneye dönüşür. Akne evvel ‘papül’ ismi verilen ve kızarıklıkla birlikte seyreden deri lezyonu olarak kendini gösterir. Papül, deriden yüksek, kabartılı, kızarık, ve ağrılı bir durum oluşturur. Papülün İlerleyen periyodunda birikmiş enfekte likit, papül yüzeyine ilerleyerek ‘püstül’e dönüşür. Püstül haline dönüşen akne, görünüm olarak püstülden daha farklılaşmıştır. Ağrılı durum ve kızarıklık haline ek olarak püstülde deri altında gözlenebilen iltihaplı likit görülmektedir. Püstülün ilerleyen devrinde folikül içinde biriken enfekte olmuş likit vücut tarafından yok edilemezse nodüllere (kist) dönüşür ve bu aşamadan sonra cilde cerrahi tatbik gerekebilir.

Püstül görünümündeki akne vulgaris

Her komedon akne değildir lakin her aknenin öznesinde komedon varlığı mevcuttur. Cildinizdeki oluşumları dikkatle gözleyin. Değişikliklerin hastalık boyutuna ilerlediği durumlarda çabucak bir dermatoloji mütehassısına görünün.

Akne Bağışıklık Sistemi İle Alakalı mıdır?

Aknenin oluşum ve tedavi süreçlerinin her aşaması bağışıklık sistemiyle alakalıdır. Bir görüşe nazaran, “bağışıklık sisteminde bulunan ak hücrelerin, florada bulunan P. Acne bakterisine saldırmasının akne oluşumunun nedenidir.” denmektedir. Yani, vücut bağışıklık sisteminin yanlış bir yansımayla P. Acne bakterisine saldırmasının,baskılanması usulüyle aknenin tedavi edilebileceğini ileri süren ve mevzuyla ilgili ilmî çalışmalar yapan bir gurup bilim beşerinin varlığını biliyoruz. Mevzunun netlik kazanması için ilmî dataların derinleşmesi ve hususa ait çok daha ziyade çalışma yapılması, tedaviye olumlu yaklaşımların gelişmesini sağlayacaktır.

Şu aşamada, bağışıklık sisteminin baskılanmasının hakikat bir tedavi olup olmadığı tartışmalarını bir tarafa bırakırsak uygulanan antibiyotik tedavisi ile P. Akne bakterisinin ortadan kaldırılması, tedavi aşamalarından bir adedidir. Bu ortamda uygulanan farklı başarılı ilaç tedavileri mevcut. Topikal ajanlar, ışık tedavileri, lazer tedavileri ve son devirlerde uyguladığımız karbon lazer tatbikinin da akne üzerinde tedavi edici aktiflikte olduğunu gözlüyoruz.

Akne Tedavisi İçin Hangi İlaçlar Kullanılmalı?

Asla ve de asla internet üzerinden öğrenilen, komşudan alınan, daha evvelden kullanmış ve tesirli olmuş birinden ilaç alıp denemeyin. Bu haberlere katiyetle itibar etmeyin. Burada verilen haberlerin hiçbiri tedavi önermez. Katiyen sizi bir tedaviyi pratiğe yönlendirmez. Külliyen haberlendirme hedeflidir. Kaldı ki, akne üzere ilerleyici ve ilerlediği durumda kozmetik sorunun da ötesine geçebilen bir hastalık durumunda mütehassıs bir doktor denetimi olmaksızın hiçbir tedavi yolunu kullanmayın.

Bilirkişi doktorunuz sizi mevzuyla ilgili yönlendirecektir. Kesinlikle hekiminizin önereceği ilaçları muntazam olarak kullanın. Buradan bir ilaç tavsiye etmeyeceğim. Dediğim üzere ilaç tavsiye eden sahifelerden da uzak dursunlar. Hiçbir doktor, sahifesinden bir ilaç önermez.

Bahsettiğimiz üzere, antibiyotikler, topikal ajanlar, antienflamatuar ilaçlar ve lazer pratikleri kombine bir tedavi seçeneğiyle uygulandığında başarılı olmaktadır.

Akne İzlerinin Tedavisi

Rastgele bir ameliyat geçirdiğimizde cildimizde iz kalması maatteessüf kaçınılmazdır. Gelgelelim ne kadar iz kalacağı konusunda kesin bir malumat vermek mümkün değildir. İz kalması kişinin cilt yapısına, ameliyat yapılacak yerin anatomik yapısına, o yerdeki cildin rengine, kalınlığına, kanlanmasına , kişinin sigara içip içmemesine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

Akne Vulgaris kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir süreci gerektirir ve bu süreç kısa bir hengam aralığını içermez. Tedavi süreci insana bağlı olmakla birlikte uzundur.

Ameliyat sonrası o yerde kabarıklık ve kaşıntı varsa, ameliyat sonrası 6-12 ay geçmesine karşın şikayetlerde azalma yoksa bu kesimde keloid stili iz gelişme mümkünlüğü mevcuttur. Ameliyat sonrası yara bakımı âlâ yapılmalıdır. Hastanın beslenmesine itina göstermesi, yerinde istirahat etmesi, yarayı mekanik ve kimyasal travmalardan uzak tutması gerekir. Sigara içmemek de yara güzelleşmesi açısından kıymetlidir.

Her şeye karşın şayet operasyon yerinde iz kalmışsa, bu yerdeki izlerin hafifletilmesi hedefiyle lazer, dermabrazyon, kimyasal peeling üzere tedavi yolları uygulanabilir.

Karbon Peeling Aknede Tesirli mi?

Akne, tıp biliminin son nokta ilgisini çeken bir mevzu, çünkü ergenlik periyodundaki gençlerin yüzde sekseninden fazlasında bu sorun mevcut. Yalnızca gençlerde değil, hormonal değişikliğin olduğu her devirde akne meselesiyle karşılaşılmakta. Örneğin;

Gebelikte

Tevellüt denetim ilaçlarının tasarrufunda

Hormon tedavisi görenlerde

Haddinden fazla gerilim altında olanlarda vb. durumlarda aknenin geliştiğini gözlemliyoruz.

Karbon tedavisi ve lazerin birleşimi akne tedavisinde son devirde şık ve tesirli sonuçlar almamızı sağlıyor.

Karbon peeling-lazer usulüyle aknede son aşama başarılı sonuçlar alıyoruz. Karbonun, lazerle tasarrufuyla, cilt gözeneklerini açıcı tesiri, aknenin oluştuğu durumu ortadan kaldırdığı için sonuçlar harikaya yakın oluyor. Çünkü Karbon molekülleri gözenekler tarafından emiliyor, lazerle birlikte minik patlamalar gerçekleştirilip, ciltte çok hafif bir peeling de yapılmış oluyor. Mevzuyla ilgili medyamızı:

tıklayarak izleyebilirsiniz.

Yediklerimiz Akneye Sebep Olur mu?

Yediklerimiz, akneye neden olmaz. Ziyade yağlı tarafsak, derimizin altındaki yağ dokumuz büyür. Yağ dokusunun büyümesi ile yağ keseciklerinin ziyade çalışması, ya da kıl folikülünün tıkanıp akneye dönüşmesi arasında ilmî bir irtibat yoktur. Ilmî olarak diyetin akne oluşumunda direkt tesirli olduğunu söylemek yanlışsız değildir. Yenilen çikolata, fındık vb. azıkların akne üzerinde tesiri yoktur diyoruz lakin ruhsal durumu göz gerisi etmemek gerek. Kişi bir şeyi yediğinde sivilce oluştuğuna inanıyorsa o denli olabilir ve ondan uzak durması gerekir. Bu durumun kişinin beslenmesinden fazla psikolojisiyle alakalı olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Akne Tedavisi Sırasında Diyet Yapılmalı mıdır?

Akne tedavisinden fazla, ömür formunun olağana dönmesi ve sağlıklı bir ömür için sağlıklı beslenme kesinlikle kaidedir. Diyet ve beslenme ile ilgili olarak da kesinlikle haberli eksperlerden yardım alınmalı, kulaktan dolma diyetlere, sıhhatsiz programlara ve sadece zayıflamak için aç kalma diyetlerine başvurulmamalıdır. Bu üslup diyetler gerilim hali oluşturur. Gerilim hali altındaki bireylerin hormonal istikrarı bozulur ve bu durum çok daha metabolik meselelerle birlikte Akneye de sebep olur.

Cildi Sık Yıkamak Ya da Yıkamamak Akne Üzerinde Nasıl Tesirlidir?

Öncelikle her hangi bir şeyi olağandan çokça yapmak kesinlikle vücuda zararlı bir sonuçla geri döner. Hiçbir şeyi sık sık yapmamalısınız. Şayet uzmanınız size o denli önermediyse lütfen bunu kendi başınıza yapmayınız.

Yüzünüzü sık yıkamakla akneleriniz iyileşmez. Yüzünüzü sık yıkamadığınız için de akne oluşmaz.

Kelam konusu cilt ve akne olunca internet ortamında -herkes mütehassıs olduğu için- bahse gerçek bir eksper bakışı çok cılız ve sessiz kalmaktadır.

Cildinizi sık sık yıkamanız akneye yeterli gelmez. Ya da yüzünüzü sık sık yıkamadığınız için akne oluşmaz. Aknenin temizlikle direkt bir bağı de yoktur. Bazen kullandığınız arilik unsurları de, akne oluşumu için yer hazırlayabilirler.

Skar, Sivilce, Akne Tedavisi

Akne skarının tedavisinde skarın çeşidi kıymetlidir . Şayet ice pick biçiminde atrofik skar varsa öbür tedavilere ek olarak subsizyon ve punch eksizyonla müdahale gerekebilir. Tıpkı kimsede farklı tedavi metotları da uygulanabilir.

Tedavi formülleri şunlardır:

Kimyasal soyma,

Mekanik soyma,

Fraksiyonel lazer,

Deri altı bantlarının iğne yada kanüllerle serbesleştirilmesi,

Dolgu hususu enjeksiyonu,

Punch aleti ile eksize etme ,

TCA’nın lokal olarak o yere uygulanması,

Dermapen ve dermaroller ile yapılan tatbikler

Hipertrofik Akne Skarlarında Neler Uygulanabilir?

Lezyonlu sivilce bölgesie silikon uygulanması ve basınç tedavileri, intralezyonel yani skar içine kortizon, bleomisin üzere husus enjeksiyonları, krioterapi üzere prosedürler uygulanabilir.

Al ya da Kahverengi Leke Üslubunda İzlerin Tedavisi

Cildi soyacak AHA, kojik asit, azeleik asit, retinoik asit içeren krem ve peelingler kullanılabilir.

Akneniz varsa kesinlikle bir mütehassısa gidin.

Tekliflerini uygulayın.

Cildinizi tutarlı temizleyicilerle arındırın.

Yağlı temizleyiciler kullanmayın.

Cildinizi kendi başınıza kurutmaya kalkmayın. Cilt kurutucuları kullanmayın.

İnternetten her bulduğunuz akne kremini yüzünüze sürmeyin.

Ağır makyaj yapmayın.

Gerilimden uzak durun.

Yağlı Ciltler Akneye Daha mı Yatkın?

Sebum, yani yağ, cildi besleyen ve sağlıklı kalmasını sağlayan bir husustur. Sorun cildinizin yağlı olmasında değil. Sorun, hormonal dengesizlik neticesinde, kıl foliküllerinden yağın atılamaması durumunda ortaya çıkar. Cildiniz olağanda yağlıysa ve vücudunuzdan bu yağ sistemli olarak atılıyorsa, patolojik bir sorun oluşmuyorsa, yağlı cildinizde akne olacak diye bir kural yoktur. Aknenin etiyolojisi vücut yağından bağımsızdır.

Sivilceler Sıkılır mı?

Öncelikle akne ile sivilce birbirinden farklı iki durumu söz eder. Akne, sistemik bir hastalık durumudur. Sivilce, hastalık durumu dışında tekil olarak görülen deri lezyonlarıdır. Buna karşın, katiyetle sıkılmamalı, cilt münasip temizleyiciler ile arındırmalıdır. Sivilce hali ekseriyetle bizatihi geçen bir durumdur. Dışarıdan bir müdahale olmaksızın vücut bağışıklık sistemi bu durumu akneye dönüşmeden tahliller.

Sivilcelerinizi her ne olursa olsun sıkmayın. Sivilcelerinizi sıkmak yüzünüzde sarih izler kalmasına neden olur.

Deride oluşabilecek tüm lezyonlarda asla zatî ve habersiz müdahale yapılmamalıdır. Lezyonun bizatihi geçmediği durumda illete dönüşebileceği ihtimali oluştuğunda kesinlikle bir eksper tabibe danışılmalıdır.

Bu çeşit lezyonlarda müracaat kaynağı dermatolog hekimlerdir.

Özetle:

Sivilce ile akne tıpkı şeyler değildir, akne; ağrılı, iltihaplı, sistemik bir rahatsızlık durumudur.

Akne tabiatıyla iyileşmez. Kompetan doktora görünmelidir.

Akne tedavisinde mütehassıs doktorlar, yalnızca dermatologlardır.

Aknelere dışarıdan bir mütehassıs kontrolü olmadan müdahale etmeyin, ettirmeyin.

Yüzünüzdeki komedonları, (siyah noktaları ve beyaz noktaları) sıkmayın. Gözlemleyin. İlerlemesi halinde hekiminizin tavsiyesi dışında hiçbir şey yapmayın.

İnternette bulduğunuz her haber akıllıca olmayabilir. Öncelikle bir bilirkişi görüşü olup olmadığına bakın.

Komşu, arkadaş tavsiyesi ile yüzünüze bir ilaç vs. sürmeyin.

Yüzünüzü kurutacak ilaçların cildinizdeki aknelere yararlı olduğu malumatını unutun.

Yüzünüzü sık ve sabunla yıkamak aknelerinizi tedavi etmez.

Yüzünüze gereğinden ziyade nemlendirici sürmek güzel değildir.

Sistemik antibiyotikler, topikal pomadlar, serumlar ve son teknoloji eseri ışık ve lazer tedavileriyle akne, tedavi edilebilen bir hastalıktır. Şayet akne tedavi edilmezse cildinizde kesinlikle iz bırakır. Akne izleri, akneden daha sıkıntı tedavi edilir.