Akraba Evliliği Neden Sakıncalı??}

Akraba Evliliği Niçin Sakıncalı?? Ülkemizde her gün binlerce kişi evleniyor Akraba evliliklerinin bu evliliklerden farkı nedir? Aynı soydan gelen kişilerin yaptığı evliliğe akraba evliliği denir Akrabalık; anne soyundan gelebileceği gibi baba soyundan da gelebilir Her ikisi de aynı derecede önemlidir Anne veya babalarından biri kardeş olan bir çiftin yaptığı evliliklere 1DERECE AKRABA EVLİLİĞİ (Kuzen Evlilikleri) denir Büyükanne veya büyükbabalarından biri kardeş olan çiftlerin yaptığı evliliklere ise 2DERECE AKRABA EVLİLİĞİ (Torun Evlilikleri) denir Ülkemizde her beş evlilikten birini oluşturan akraba evliliklerinde özürlü çocuk doğma riski yüksektir Türkiye'de evliliklerin yüzde 20'sini yaratıcı akraba evliliklerinde özürlü çocuk doğma riski iki katına çıkıyor Bu yüzden akraba evliliği yapmayı planlayan çiftlere evlenmeden önce belirlenmiş genetik danışmanlık almaları öneriliyor Uzmanlar, toplumda yüzde 24 olan özürlü çocuk oranının akraba evliliği yapanlarda yüzde 48'lere çıktığını belirtiyor Akraba evliliği yapacak çiftlere izaç öncesi veya gebelik öncesinde kalıtımsal danışma almalarının büyük siklet taşıdığına uyarı çekilmelidir Danışan kişilere öncelikli olarak enine boyuna bir ata ağacı çıkarılıyor Cet ağacında ailede herhangi bir anormalik, zeka kusuru, düşükler ve ölü doğumlar saptama edililiyor ve daha önce ailede bu hastalıklar görünmüşse tehlike daha da artıyor Türkiye gibi akraba evliliklerinin yoğun olduğu ülkelerde, sakat bebek doğumları çok sık görülmektedir Uzmanlar akraba evliliklerinin büyük bir bölümünün aile baskısından kaynaklandığını söylüyorlar Bu nesil evlilikler yüzünden sakat doğum olayların yaşandığına dikkat çeken uzmanlar, vatandaşların bu konuda aydınlatılması gerektiğini söylüyorlar Akraba evliliklerin görülmesinin sebepleri arasında genel olarak, aileye ait mülk varlığının dağılmaması, aile bireyleri arasındaki sevgi ve saygıyı korumak, akrabaların evlilik ve sosyo idareli beklentilerinin benzer olması ve karşısında cinsle gizli iletişime girememe gibi etkenler sayılabilir Akrabalar aralarında yapılan evliliğe endogami denilmektedir Her insanda 23 çift kromozom vardır Her bir çift kromozomun bir her birine anneden, diğeri babadan gelmektedir Kromozomlar, kalıtımımızla ilgili olan DNA'yı içerir DNA'nın işlevsel mahsul kodlayan bölümler ise gen denir Kalıtımın taşıyıcısı genlerdir Bizler nesiller öncesinden gelen atalarımızın bize armağan ettiği kalıtımsal kalıtımla yaşama başlamaktayız Vücudumuzun büyüyüp gelişmesi ve çalışması genlerimizin kontrolü altındadır Yaşamın temel taşı olan genler, bir DNA molekülünündeki belirli bir nitelik taşıyan kesitine bahşedilen addır Her bir gen ya da birkaç gen kümesi bizdeki bir özelliğin bilgisini içerir Anne ve babadan eşit olarak geçen genler, bizdeki tüm yaşam duvarlarını örer Genler hücrelerde bulunan kromozomların kısımlarıdır Dolayısıyla genler, kromozomlarla birlikte çoğalarak, hücreli bölündükçe yeni hücrelere geçerler Kişide her genin, biri anneden biri babadan gelmiş olan iki kopyası (aleli) bulunur Ara Sıra genin bir kopyasının yapısı bozuktur ve bu bozuk kopya yüzde elli olasılıkla çocuğuna geçer Bozuk bir gen, kişinin bir takım vücut işlevlerinin bozulmasına niçin olur Bir karaktere ait olan özelliğin diğerine egemen olması halinde o karaktere dominant (baskın) gen , dominant olmayan gen’e resesif (çekinik) gen denir Bir karakterin çıkması, iki aynı gen frekansının karşılaşması demektir Eğer bir hastalığa ait gen (resesif) anneden aktarılırken, babadan da aynı (resesif) gen ile karşılaşırsa o hastalık mutlaka doğacak olan çocukta çıkacaktır Eğer, anneden resesif gen, babadan da hakim gen karşılaşırsa bu sefer doğacak çocuk da tıpkı anne ve babası gibi hastalığın taşıyıcısı olacak, lakin o hastalık açığa çıkmayacaktır Aynı karakterde iki resesif genin karşılıklı gelmesi çekinik alleller sonucu rahatsızlık çıkar Anne ve babadan iki dominant gen (başat) bölge çocuk (etken alleller) ise iyice sağlıklıdır Dolayısı ile, akraba evliliklerinde aynı gen yapısına sahip olan ailede, resesif genlerin birbirleriyle karşılaşma ihtimalleri, daha fazla olacaktır Buna misal olarak kahverengi ve mavi göz renklerini ele alalım Kahverengi göz rengi hakim gen (başat) olsun , diğeri için de mavi ise (çekinik) resesif gen diyelim Annebabadan birinin göz renginin mavi (m), diğerinin kahverengi (K) olduğunu düşünelim Bebekler annebabalarından kalıtımla; kahverengikahverengi (KK), kahverengimavi (Km), mavikahverengi (mK) ve mavimavi (mm) genler gibi dört olasılık almış olurlar Birincil üç durumda bebeğin gözleri kahverengi (etken renk olduğu için), son şıkta ise mavi (çekinik renk olduğu için) olacaktır KK K Km K mK K mm m Ahali çoğu ırsi hastalığın genini taşır Bayağı aile yapısında da hamilelikte çocuğun hastalıklı doğma olasılığı %25, taşıyıcı olma olasılığı %50, genin bozuk kopyasını hiç almamış olma olasılığı ise %25'tir Akraba evliliklerinde benzer soydan geldikleri için anne ve babanın aynı genin bozuk kopyasını taşıma, yani hastalığın taşıyıcısı olma olasılığı çok yüksek olduğundan çocuklarında hastalıkların oluşma şansı fazla daha fazladır İşte akraba ile evlenme, zararlı hakim ve çekinik genlerin tekrar tekrar gelerek frekanslarının çakışması sonucu ortaya çıkma ihtimalini artırdığından genetik hastalıkların görülmesine yol açabilmektedir Bunların çocukta görülmesi için asıl ve babanın her ikisinin de en düşük bir zararlı çekinik yine sahip olması gerekir Birazcık önceki göz rengi örneğinde olduğu gibi, mavi göz renginin çekinik genleri, ayrıca anneden keza babadan gelirse, çocuk mavi gözlü olacaktır Dolayısı ile akraba evliliklerinde benzer gen yapısına sahip olan ailede, zararlı (resesif) genlerin birbirleriyle tesadüf olasılığı fazla olacaktır Akraba ile evlenme, kalıtımla geçen hastalıkların bulunduğu ailelerde bu yönden sakıncalıdır Böyle durumlarda bazı çekinik genler çakışabilecek ve böylelikle hasta çocukların doğma ihtimali artacaktır Hastalığın çıkması, iki resesif genin karşılık olarak bir araya gelmesi demektir Bilindiği üzere resesif genler hastalık içeren genlerdir Akraba evliliklerinde, keza annenin keza babanın benzer bozuk geni taşıma ihtimali, akraba evliliği yapmayan öteki kişilere oranla daha yüksek olduğu için, çocuğun da hasta doğma ihtimali, normal populasyona kadar artmıştır aynı zamanda, düşük ve ölü doğum ihtimali de artmıştır Ailede kalıtımsal dağılım ,erkek ve kız kardeşlerde, genel olarak genlerin yarısı birbirinin aynıdır Gen ortaklarının oranları, akrabalık uzaklaştıkça küçülür Torunlar, büyükbaba ve ninelerin dörtte bir genine sahiptir Yeğenlerin genleri ise, genellikle amca ve halalarının, dayı ve teyzelerinin dörtte bir genine eşittir Daha uzakta akrabalıklarda bu oran, kardeş çocuklarında olduğu gibi sekizde bire düşmektedir Son yıllarda yapılmaya başlanan calışmalar, ülkemizdeki kan yakını izaç oranını %2140 arasında belirlemiştir Almanya'da ise bu oran yalnızca %0,1 0,3 arasındadır Ilk çağlardan beri yapılan akraba evlilikleri gelişmiş Batı ülkelerinde yüzde birler düzeyinde görülürken, eksik gelişmiş Doğu ülkelerinde ve nerede yaşarsa yaşasın izole topluluklarda çok yüksek oranda yapılmaktadır Mesela; İngiltere'de %056, Hollanda'da %036, İsveç'te %090 gibi fazla düşük düzeyde seyreden akraba evliliği oranı Hindistan'da %20, Jamaika'da %4444, Kuveyt'te %543 oranında görülmektedir Gelişmiş ülkelerde yaşamalarına karşın Alman Yahudilerinde %3580, Amerika'daki bir takım izolelerinde %5660 akraba evliliği oranı saptanmıştır Günümüzde Batı Toplumlarında güç denecek dek eksik olmasına rağmen, özellikle Asya ve İslam Ülkeleri'nde yüksek oranda akraba evliliğine rastlanmaktadır Ülkemizde ise Türk Uygar Kanunu'nun yasaklamış olduğu; kardeşkardeş, anneoğul, babakız ve yarım yeğen evlilikleri dışarıya kalan akraba evliliklerini, sıkça görmekteyiz Zararlı resesif genlerin bir araya gelmesini sağlayarak, genetik hastalıkların görülme sıklığını artıran düşük ölü doğum ve erken bebek ölümlerine niçin olan, akraba evliliği ile ilgili Dünyada ve Ülkemizde bir çok çalışmalar yapılmaktadır Kan uyuşması çözüm müdür? Akraba evliliğinde Kan uyuşmazlığı kan grubu ile değil kanınızdaki Rh faktörü ile ilgilidir Yalnızca kadının Rh , erkeğin ise Rh + olduğu durumlarda oluşabilir Kan gruplarının uyuştuğu hallerde doğum sonrasında çocuklarda kalıtımsal hastalıklar görülmüştür Erkekte yer alan Rh faktörünün kalıtımsal aktarımla asıl karnındaki fetüste ortaya çıkması anne ile bebek aralarında bir kan uyuşmazlığının ortaya çıkmasına niçin olacaktır Günümüzde akraba evliliklerinde en fazla görülen hastalıklar; akıl geriliği (fenilketonüri), Akdeniz Anemisi, Alzeimer, Parkinson, Huntington hastalığı ve nöron ölümüdür, özürlü ve ölü doğumlar da bu örnekler aralarında sayılmaktadır Çocuk Doğmadan Önce Irsi Bir Hastalığın Tanısı Konulabilir mi? Gen analizi de denilen DNA analizi yöntemleriyle bundan böyle hamileliğin birincil üç ayında birçok hastalığın tanısı konulabilmektedir Kalıtımsal bilimin gelişmesi ile bazı hastalıklarda daha anne karnında müdahale çalışmaları sürat kazanmıştır Bebeğin anne karnında içinde yüzdüğü sıvıdan, veya beslenmesini saglayan kordondan alınan sıvıların incelenmesiyle bir kuraldışılık olup olmadığı % 93 oranında kesinleştirilebiliyor Yapılan testlerde, anne karnındaki bebeğin ense kalınlığı ölçülüyor Bebeğin ensesinde fazla değişken birikmesi, doğuştan zekâ geriliği anlamına gelen Down sendromunun habercisi olabiliyor Ayrıca bazı kromozom bozukluklarında ve doğumsal yürek hastalıklarında da bebeklerin ense kalınlığı artıyor Bu araştırmalar ilerisi için umut veren gelişmelerle devam etmektedir Hiçbir anne ve baba, dünyaya getirdiği çocuğunun ömür boyu taşıyacağı bir engelle birlikte yaşamasını arzu etmez Belirli fakat hiçbir engel, isteyerek, kasten ortaya çıkmaz Lakin bir takım ihmaller, tecrübesizlikler, data eksikliği ve elde olmayan nedenler bu durumu ortaya çıkartıyor Ve önlenmesi gereken sorunlarla ilgilenilmiyor Bunların yanına hastalıklı çocukların topluma ve ailesine getirdiği siklet ve sorunlar da çok önemlidir Hasta çocuğun hayat kalitesi çok düşük olacak, ilaçlara ve çevresine bağımlı olarak yaşayacak şayet de toplumdan itilecektir Hasta çocuğa sahip olan anne baba ayrıca maddesel, keza manevi ağırlık aşağı kalarak yıpranacaklardır Mümkün olduğunca akraba evliliğinden kaçınarak çocuğumuzun sağlığıyla kumar oynamayalım Akraba evliliği yapan çiftlerin bebekleri doğumda sağlıklı görünse de bu çiftlerin aile içindeki muhtemel bir genetik hastalığın yokluğundan emin olmaları için bebekleri 34 yaşına gelene kadar beklemeleri önemlidir Zira bir takım kalıtımsal hastalıklar çocuk bu yaşlara gelene kadar kendini belirlenmiş etmeyebilir Bu hastalıkların görülmesindeki en kayda değer etkenlerden biri akraba evliliğidir Öteki nedenlerde şunlardır: 1 Kalıtsal Hastalıklar: Anne ya da babanın genetik yapısında egemen olan ya da Hakim olmayan bozukluklar sonucu görülür 2 Kan uyuşmazlığı: Annenin Rh(), babanın Rh(+) olması durumunda olur 3 Tehlikeli gebelikler: Anne yaşının 17’den küçük, 35’tenbüyük olması 4Fazla doğum (beşten artı) yapmış olmak 5 Annede sistematik hastalık (kalp, böbrek hast Vs) bulunması 6 Daha önce düşük doğum yapmış almak Annenin hamileliği döneminde karşılaştığı sorunlar: 7 Annenin kötü ve eksik beslenmesi 8 Annenin sinirsel sıkıntılara maruz kalması 9 Hamilelikte ateşli, iltihabi veya döküntülü hastalık geçirmesi 10 Gebelik süresince kanamalar geçirmesi 11 Annenin hekim tavsiyesi dışarıya ilaç kullanması 12 Annenin kazalara, travmalara maruz kalması 13 Annenin röntgen ışınına maruz kalması (Röntgen filmi çektirmesi) 14 Bebeğin anne karnında yeterince beslenememesi 15 Gebelik döneminde annenin zehirlenmesi 16 Doğum esnasında karşılaşılan sorunlar genelde bildirmek icabında akraba evliliği mutlaka sakat bebekdoğacak anlamına gelmez Akraba evliliği genel populasyonda varolan %23'lük anomalili bebek doğurma riskini adeta iki kat artırır, oluşan hastalıklar genellikle akrabaevliliginedensakincali5c5a4be8a3e6aalt akrabaevliliginedensakincali5c5a4be8a3e6aalt akrabaevliliginedensakincali5c5a4be8a3e6aalt akrabaevliliginedensakincali5c5a4be8a3e6aalt bolizma hastalıkları biçiminde olan ve prenatal (doğum öncesi) tanıları epeyce güç olan hastalıklardır Bunların yanında hastalıklı çocukların topluma ve ailesine getirdiği önem ve sorunlar da çok önemlidir Hasta çocuğun yaşam kalitesi fazla düşük olacak, ilaçlara ve çevresine bağımlı olarak yaşayacak belki de toplumdan itilecektir Hasta çocuğa sahip olan anne baba hem fiziki, ayrıca manevi tartma aşağı kalarak yıpranacaklardır Mümkün olduğunca akraba evliliğinden kaçınarak çocuğumuzun sağlığıyla kumar oynamayalım Akraba evliliklerinin önlenmesi için Anayasa'nın değiştirilmesi öneriliyor Sakatlıkların yarısı doğuştan olan Gecekondularda yapılan araştırmaya tarafından, engellilerin yüzde 40'ını akraba evlilikleri sonucu doğumlar oluşturuyor Teyze çocuklarıyla yapılan evlilikler amca çocuklarıyla evlilikleri geçti 1549421539 1549421539 akrabaevliliginedensakincali5c5a4be96903dakrabaevliliginedensakincali5c5a4be96903d http:file:COCUME%7E1AdminLOCALS%7E1Tempmsohtml101clipimage001Türkiye Adale Hastalıkları Derneği İzmir Şubesi Başkanı Prof Dr Türe Tunçbay, Ege Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Tatbik Merkezi (EKAM) Müdürü Prof Dr Seval Sekin, Ege Kadın Araştırmaları Derneği'nden Bilirkişi Yeşim Saygılı, (EKAD) ve Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Istatistik Bölümü öğretim üyesi Doç Dr Uğurlu Şenol'un ortak gerçekleştirdiği İzmir'deki geniş ayrıntılı bir araştırmada, halen ülkemizde engellilerin yüzde 405'ini akraba evliliklerinden olma çocukların oluşturduğu belirlendi İzmir'in göç almış merkez ilçelerinde yaşayan ailelerde gen bozuklukları ve akraba evlilikleri sonucu oluşan engelli çocukların durum analizi ve ailelerin eğitimi Ó başlıklı araştırma ile ilgili KAzete'ye veri veren Prof Dr Türe Tunçbay, araştırmanın İzmir'in yoğun göç almış bölgelerinde saptanan Konak ilçesinde, Selçuk, Kocakapı, Karşıyaka ilçesinde Iftihar ve Nafiz Gürman ve Bornova ilçesinin Mevlana mahallerinde 168 engelli ailesiyle anket çalışması yapılarak gerçekleştirildiğini söyledi Prof Dr Tunçbay, ülkemizde ki engellilerin yarısını allah vergisi olanlar, öteki yarısını da doğuştan olmayanların oluşturduğunu belirtti Allah Vergisi olmayan engellilerin de yüzde 446'sını ateşli hastalıkların, yüzde 35'ini bilinmeyen nedenlerin, yüzde 72'sini trafik, yüzde 84'ünü ev kazaları, yüzde 48'ini ise iş kazarının yol açtığını gösteren Tunçbay, öteki yüzde 50 oranı oluşturan doğuştan engelliliğe ise akraba evliliği ve gen bozukluğunun neden olduğunu açıklama etti WHO UYARIYOR Dünya Sağlık Durumu Örgütü'nün (WHO) verilerine tarafından gelişmekte olan ülkeler nüfusunun yüzde 1012'lik bölümünü engellilerin oluşturduğuna dikkati çeken Tunçbay, ülkemizde fakat engelli sayısının 65 7 milyon tahmin edildiğini kaydetti Tunçbay, Dünyada her 100 engelliden 45'ni ırsi engellilerin oluşturduğunu ifade ederek, ülkemizde fakat kalıtsal engelli oranının bu ortalamanın fazla üzerinde olduğuna muhabere etti Son 10 yılda Güneydoğu ve Doğu'dan göçlerin yüzde 30 35 oranında batıya kaydığını ve bu göç sonucu akraba, hısım ve hemşerilerin kentlerde belirlenmiş bölgelerde toplanarak, gelenek, görenek, alışkanlık ve kültürlerini sürdürmekte ve korumakta olduklarını vurgulayan Prof Dr Tunçbay, bunların içinde gençler aralarında evliliklerin o kadar çoğunun da bu gelenek ve göreneklerden kaynaklanan nedenlerle akrabalar arasında yapıldığını ve ülkemizdeki akraba evliliklerinin, yüzde 70'ini birinci derecede (kardeş, teyze, dayı, hala, amca) akraba çocukları aralarında olduğunu bildirdi Bu durumda genetik geçiş gösteren hastalıkların alınmasının epeyce kuvvet olduğunu anlatan Tunçbay, şöyle konuştu: Engelli çocuk doğumunun önlenebilmesi için yakın akraba evliliği yapmış ailelere ve evlenme yaşına gelmiş gençlere bu konuda eğitim verilmesinin ve bilgilendirilmesinin faydalı olacağı açıktır Ayrıca kadınların taşıyıcı olup olmadıklarının saptanması, eğer taşıyıcı ise gebelik öncesinde ve döneminde tıbbi ve eğitsel incelemeler yapılması fazla önemlidir Kalıtımsal geçiş bildiren rahatsızlık belirlendiğinde aile bireylerinin yakın akrabalarının da gözlem aşağıda tutulması gerekebilir Bu cins ailelerin Genetik Danışma Merkezleri'ne başvurması da sağlanabilir SONUÇLAR ÜRPERTİCİ Tunçbay'ın verdiği bilgiye takriben, araştırmada dikkati çeken sonuçlar şöyle: Ò*Araştırma kapsamına alınan engelli kişilerin yüzde 405'nin belli başlıbabaları akrabadır * Türkiye genelinde yapılan akraba evliliklerinde yıllardan beri önceliği baba soyundan amca çocukları evlilikleri alırken, son yıllarda amca çocukları arasındaki evlilikler, dayıhala çocukları aralarında yapılan evliliklerin gerisine düştü Dayı hala çocukları evliliği araştırmada yüzde 368, amca çocuklarının izaç oranı yüzde 309, teyze çocukları evliliği ise yüzde 118 olarak belirlendi * Engelli bireylerin öz annesinin yüzde 17'sinde kendisinde ve veya akrabalarında engelli bulunmaktadır Kadınların yüzde 50'sinin ebeveynleri de akraba evliliği yapmışlar ve kardeş çocuklarıyla evlenmişlerdir Bu engellilerle annenin akrabalık derecesi incelendiğinde yüzde 50'si kardeş çocuklarıdır Bu akrabalarda en fazla yüzde 37 ile fiziksel engel görülmekte ve bunu yüzde 22 ile zihinsel engel izlemektedir * Öz babalarının yüzde 16'sında engelli bulunmaktadır Bu engellilerin yarısı baba ile kardeş çocukları evliliği sonucudur Engellilerin yüzde 22'si somut, yüzde 44'ü zihinseldir * Engelli şahısların yüzde 40'ının evli kardeşleri vardır Bunların yüzde 37'sinin akraba evliliği yapmış olmasından çocuklarının yüzde 6'sı engellidir Bu bulgular akraba evliliğinin bir gelenek olarak korunduğunu göstermektedir Her ne değin tıp bilimleri akraba evliliklerinin sakıncalı olduğunu bazı hastalıkların akraba evliliğinden kaynaklandığını gösterse