Aktaş: Merkez, Hazine’yi daha çok fonlamaya hazırlanıyor

Alaattin Aktaş, Dünya gazetesinde 'Merkez, Hazine’yi daha çok fonlamaya hazırlanıyor' başlığıyla yayımlanan yazısında "Merkez Bankası bu yıl Hazine'ye dayanak üstüne takviye sağladı. Kar erken devredildi, ihtiyat akçesi aktarıldı. Artık sırada 2020 yılı takviyesi var. Merkez Bankası Hazine'yi daha fazla fonlamanın yolunu açtı; ancak bunu yaparken adeta gizlemek istercesine fiyat söz etmeden analitik bilançoya endekslenmiş bir oran açıkladı. İşin özü, Merkez Bankası Hazine'yi bu yıla nazaran daha fazla kağıt alarak daha fazla fonlayacak. Artacak fiyat daha şimdiden 13 milyar lira" ifadesini kullandı.

Aktaş şöyle devam etti:

"Merkez Bankası 2020 yılı para ve kur politikası metnini yayımladı ve görüldü ki önümüzdeki yıl Hazine’ye nasıl daha fazla kaynak aktarılır, bunun sistemi kuruluyor.

Para ve kur siyaseti metninde 'Merkez Bankası’nın, likidite idaresinde araç çeşitliliğini ve operasyonel esnekliğini koruyabilmesi için teknik nedenlerle açık piyasa süreçleri portföyünde kâfi ölçüde devlet iç borçlanma senedi ve Hazine Müsteşarlığı Varlık Kiralama A.Ş. (HMVKŞ) tarafından ihraç edilen TL cinsi kira sertifikası bulundurması gerekmektedir' denilerek bunun nasıl sağlanacağı anlatılıyor. Para ve kur siyaseti metninde bu hususta şu tabirlere yer veriliyor. 



'2019 yılı için nominal 18.9 milyar lira olarak belirlenen TCMB açık piyasa süreçleri portföy nominal büyüklüğünün, 2020 yılında azami TCMB analitik bilanço faal toplamının yüzde 5’i olarak belirlenmesi; 2020 yılında vadesi gelecek nominal 5.2 milyar liralık kısım dahil olmak üzere kelam konusu amaca ulaşmak üzere direkt alım süreçlerinin gerçekleştirilmeye devam edilmesi...'

Birinci cümleye dikkat

2019 yılında 18.9 milyar lira olan açık piyasa işlemleri nominal büyüklüğünde 2020 yılı için bir fiyat gayesine yer verilmiyor ve bu büyüklük, adeta gizlenmek istenircesine analitik bilanço etkin büyüklüğünün yüzde 5’ine bağlanıyor.

Analitik bilançonun etkin büyüklüğü şu günlerde 630 milyar lira dolayında. Bu meblağı bile temel alsak, APİ portföy büyüklüğü 31.5 milyar liraya kadar çıkabilecek demektir. Doğal olarak analitik bilanço büyüdükçe kelam konusu meblağ da artacak.

Merkez Bankası’nın APİ portföy büyüklüğünün 18.9 milyar liradan en az 31.5 milyar liraya çıkacak olması direkt ya da dolaylı olarak Hazine’nin fonlanması manasına geliyor. 

Merkez Bankası’nın 2019 yılı para ve kur siyaseti metninde bu tabir nasıl mı geçiyordu, onu da bir karşılaştırma yapılabilmesi açısından aktaralım. Açıklamanın tarihini de verelim, 5 Aralık 2018.

'2018 yılı için nominal 16 milyar lira olarak belirlenen TCMB açık piyasa süreçleri portföy büyüklüğünün, ilave alım seçeneği saklı kalmak kaydıyla 2019 yılında nominal 18.9 milyar lira olarak belirlenmesi...'

Görüldüğü üzere geçen yılki metinde bu yıl için muhakkak bir meblağa işaret ediliyor; bu yıl ise 2020 için analitik bilançoya oranlanan meblağa...



Merkez Bankası bu yıl elindeki tüm imkanları kullanarak Hazine’yi desteklemişti. Kar hissesi Hazine’ye erken verildi, yıllardır el sürülmeyen ihtiyat akçesi aktarıldı. 2020 için bir ek daha gündeme geldi ve Merkez Bankası’nın Hazine’den direkt ya da dolaylı bir formda daha fazla kağıt almasının yolu açılmış oldu.

Merkez, 2020’de daha süratli karar almaya çalışacak

Merkez Bankası’nın 2020 yılı para ve kur siyaseti metninde dikkati çeken kıymetli bir değişiklik de Para Siyaseti Konseyi toplantı sayısının artırılması Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamada, 2020 yılında Para Siyaseti Kurulu’nun on iki defa toplanacağı belirtildi. Merkez Bankası Yasası’nda yapılan değişiklikle bankaya yılda en az sekiz kere olmak üzere toplantı sayısını dilediği üzere belirleme yetkisi tanınmıştı.

Geçen yıl ve bu yıl sekizer toplantı yapıldı. 2020 için ise evvelce olduğu üzere tekrar on iki toplantı yapılması kararlaştırıldı.

Buna nazaran Para Siyaseti Konseyi 2020 yılında 16 Ocak, 19 Şubat, 19 Mart, 22 Nisan, 21 Mayıs, 25 Haziran, 23 Temmuz, 20 Ağustos, 24 Eylül, 22 Ekim, 19 Kasım ve 19 Aralık tarihlerinde toplanacak.

Merkez Bankası 2021’in birinci üç toplantısının tarihini de şimdiden açıkladı. Para Siyaseti Kurulu 2021’in birinci üç toplantısını 21 Ocak, 18 Şubat ve 18 Mart tarihlerinde yapacak.

Toplantı sayısı neden artırıldı?

Bu soruya karşılık vermeden evvel toplantı sayısının 2018 yılında neden on ikiden sekize indirildiğine bakmakta fayda var.



Periyodun Merkez Bankası idaresi, açıkça tabir edilmese de, her ay toplantı yapılmasından ötürü bankadan daima yeni faiz kararı beklenmesini istemiyordu. Bu hedefle hareket edilerek bu beklentiyi kırmak, daha dingin bir faiz ortamı yaratmak emeliyle toplantı sayısının aşağı çekilmesi uygun bulundu.

Lakin Türkiye iktisadı dingin gitmiyordu ki... Ne enflasyon, ne üretim, ne satışlar... Hiçbir göstergede yataya yakın bir gidişten kelam edilemiyor. Hasebiyle Merkez Bankası faizde aşağı ya da üst taraflı bir karar aldıktan sonra yeni oranı değiştirmeyi gerektirecek şartlar ortaya çıktığında ya bir sonraki toplantıyı beklemek gerekiyor ya da inanılmaz bir toplantıya gitmek.

O denli anlaşılıyor ki son iki yılda bu dert yaşandı. İşte o yüzden de 2020 yılında her ay toplantı yapılması kararlaştırıldı.

2020’de küçük hareketler göreceğiz

Merkez Bankası’nın siyaset faizi hala yüzde 14 seviyesinde. Banka, yılın son Para Siyaseti Konseyi toplantısını 12 Aralık’ta yapacak.

Kasım ayı fiyat artışının beklenenden düşük gelmesi ve yıllık oranın yüzde 10.56’da kalması, aralıktaki artışla birlikte yılın yüzde 12 olarak iddia edilen orandan düşük kapatılması mümkünlüğünü artırdı. Evvelki gün de belirttiğimiz üzere bu yıl TÜFE’de yüzde 11.50-12.00 ortasında bir gerçekleşme göreceğiz üzere.

Hasebiyle Merkez Bankası’nın eli 12 Aralık’taki toplantı öncesinde güya biraz daha güçlendi. Merkez Bankası 12 Aralık toplantısında faizi iki puan aşağı çekip yüzde l2’ye indirebilir.



Yüzde 12’nin altı, 2020’de faiz artırımını gerektiren bir seviye demektir. Merkez Bankası da faizi tekrar artırmak durumunda kalmak istemeyeceği için bu oranın altına inilmesi pek kelam konusu olmaz üzere görünüyor.

Kaldı ki faiz yüzde 12’ye çekilse bile bu çok süratli bir iniş anlamına gelecek. Siyaset faizi bu yıl 25 Temmuz’a kadar yüzde 24 olarak uygulandı. 25 Temmuz ve sonrasındaki iki toplantıda yüzde 14’e inildi. 12 Aralık’ta da yüzde 12 kararı verilirse faiz dört buçuk ayda yarı yarıya düşürülmüş olacak."