Ali Babacan: Katar’la alınan nefes geçici, kurda ikinci dalga gelebilir

Reuters ajansıyla bir söyleşi yapan Babacan iktisat idaresiyle ilgili tenkitlerde bulundu.

En büyük riskin ‘Merkez Bankası’nın kural dışı kullanılmaya başlanması ve ne vakit olağana döneceğiyle ilgili en ufak bir sinyal olmaması’ olduğunu söyleyen Babacan, “Birkaç adım daha atarlarsa Türkiye kambiyo rejiminin değiştiği, sermaye denetiminin geldiği kategoriye pat diye düşecek. Türkiye’den parasını çıkarana ‘Vatan haini’ derseniz, hamaset yaparsanız sonuç alınmaz” dedi.

Sermaye denetiminin siyah-beyaz değil grinin tonlarından oluşan bir alan olduğunu, şu anda Türkiye’nin daha koyu bir bedele yanlışsız gittiğini söyleyen Babacan, hududu geçmeye çok az bir aralık kaldığını vurguladı.

‘Sorunlar pandemi öncesinden’



Babacan, pandemi öncesinde de ekonomide ‘ciddi sorunlar’ olduğunu, genç işsizliğin birinci sefer yüzde 27’yi gördüğünü, iktisatta sakinlik, inşaat, güç, bankacılık bölümü bilançoları ile devalüasyon, enflasyon ve MB rezervlerinin gündemde olduğunu belirtti.

Mali alan kalmadığını belirten Babacan şöyle konuştu: “MB yıllarca birikmiş yedek akçeyi bir seferde bitirdi. Bütçede önemli bir sıkışma vardı. Kurumlar prestijini yitirmişti; MB ve TÜİK üzere kurumlar prestijini yitirmişti. İktisatta durum ‘Pandemi geldi her şey oldu’ gibi değil.”

‘Soğan fiyatını dikte eden idare tarzı’

Babacan, salgın öncesinde iktisatta hür piyasa sistemlerinden uzaklaşmış, ‘kuru soğan, marul fiyatını dikte eden, döviz fiyatını dikte etmeye çalışan’ bir idare usulü olduğunu söyleyerek, “Manavı-kasabı korkutup tahminen bir şey yaparsınız fakat memleketler arası piyasalar o denli çalışmıyor. Esasen tablo çok berbattı, Türkiye ekonomik olarak güç bir devirde pandemi ile karşı karşıya kaldı” diye konuştu.

Salgın sonrası iktisat idaresinin öncelikle önlemleri bir bütünlük içerisinde açıklayıp uygulayamadığını, ‘parça kesim, bölük pörçük’ müdahale edilmeye çalışıldığını kaydeden Babacan, “Bir yangın var ama ‘oraya biraz su atalım, buraya biraz köpük sıkalım…’ Bir büyük fotoğraf içinde müdahale yapılmadı. Asıl planı kimse bilmiyor. O denli bir deneyim ve insan kaynağı yok. Yapamadılar, olmadı” dedi.

‘Uluslararası saygınlıkta önemli sorun var’

Babacan, yaşanan sıkıntılar karşısında iktisat idaresinin MB’yi kullanmayı istediğini lakin rezerv sorunu bulunduğunu vurgulayarak şu tabirleri kullandı: “Likidite sağlanırken rezerviniz yoksa paranızın bedeli düşer. Para basmaya başladılar çabucak gerisinden devalüasyon dalgası geldi. Türkiye memleketler arası sistemlerden kaynak sağlamalıydı. Ancak bunlar olmadı. Milletlerarası saygınlık açısından önemli bir sorun da var. Döviz gerekiyor; lira basıyorlar fakat döviz gerekiyor.”



İktisat idaresinin yaşanan durum karşısında swap muahedesiyle döviz bulmaya çalıştığını ve Katar ile muahedenin 5 milyar dolardan 15 milyar dolar karşılığına çıkarıldığını belirten Babacan, “Swap muahedesinden alınan nefes süreksiz zira hazıra dağ dayanmaz. Sayılar Türkiye’nin ekonomik büyüklüğü için kâfi değil. Türkiye’nin Fed ile 60 milyar dolarlık muahede yapan kümeye girmesi gerekiyordu. İdeali Avrupa Merkez Bankası ile bir şeyler yapmaktır” dedi.

Babacan, 10 milyar dolar üzere bir kaynak geldiği farz edilse bile bu meblağların Türkiye ekonomisindeki meseleleri çözemeyeceğini belirterek, “Havuzda delik var, siz buradan para koyuyorsunuz. Öncelikle Türkiye’de iktisat idaresini rasyonelleştirmek lazım. Yine kurallı bir idareye dönmek lazım. En az üç yıl vadeli bir programa geçmek, bağımsız kurumları güçlendirmek lazım” dedi.

‘MB morfin olarak devreye sokuldu’

Son periyotta sıkıntıların giderilmesi için MB’nin devreye sokulduğunu, bunun bir morfin olduğunu kaydeden Babacan, “Morfin kendimi düzgün hissettiriyor lakin acının dermanını bulmak lazım. MB’nin ne vakit nasıl devreden çıkacağının açıklanması gerekiyor. MB kullanılmaya başladıktan sonra paranın prestiji dikiş tutmaz” ifadelerini kullandı.

“Dünya yapıyor fakat bastıkları para rezerv para, bizim paramız rezerv para değil. MB’nin ne vakit olağana döneceğini bugünden ortaya konması gerekiyor. Yoksa Türkiye kısa müddet sonra enflasyon-devalüasyon, devalüasyon-enflasyon sarmalına girebilir. Onu kesmek durdurmak da çok maliyetli olur” diyen Babacan, şöyle devam etti:



“Pandemi sonrası birinci devalüasyon-enflasyon dalgası geldi. Enflasyon talepten ötürü olmayacak diye bir hesap var iktisat idaresinde. Elde stok olduğu sürece eski fiyattan satılır. Fakat yeni maliyetlerle üretim devreye girdiği anda kimse eski maliyetten satış yapmaz. Arz tarafından yaratılacak bir enflasyon olabilir zira maliyetler artıyor. Yeni döviz kaynakları bulunamazsa yeni bir dalga gelebilir.”

‘Ülkede çift kur olur, karaborsa olur’

Katar ile swap mutabakatının birinci dalganın suratını biraz azalttığını, yeni döviz kaynakları bulunamazsa yeni bir dalganın daha geleceğini vurgulayan Babacan, “Yeni dalgayı önlemek için iktisat daha da kapatılırsa farklı bir kıssa olur. O vakit Türkiye’de çift kur olur, bu işin karaborsası da olur. Türkiye’nin yapması gereken bir an evvel gereksinimi olan dövizi sağlaması” dedi.

Babacan, prestij ve inancı sağlayamayan bir ülkeye dövizin nasıl geleceğinin büyük bir soru işareti olduğunu, TÜİK bilgilerine olan itimadın tekrar sağlanması gerektiğini vurgulayarak, şunları söyledi: “Yoksa durum felaket… İktisat tarafında bağımsız kurumları çok önemsiyoruz. Şu andaki iktidar bağımsız kurumların çalışmasına imkan vermiyor. En bağımsız olması gereken MB ve TÜİK üzere kurumlar büsbütün talimatla iş yapıyor ve bu da açık açık söyleniyor. Lafta bağımsızlık vardı artık o bile yok.”