Ali Kuşçu Matematiğe Katkıları

Ali Kuşçu ve Matematik
Ali Kuşçunun matematik dalındaki çalışmaları

Ufak yaşta gökbilim ve matematiğe büyük ilgi duyan Ali KUŞÇU, ilk öğrenimini Uluğ Bey ’in hükümdarlığı esnasında doğum yeri olarak kabul edilen Semerkant ’ta tamamladı Hükümdar ve çağın ünlü bilgini Uluğ Bey ’den, Kadızade Rumi, Gıyasüddin Cemşid ve Muinüddin Kaşi ’den gökbilim ve matematik dersleri aldı sonradan gizli gizli Kirman ’a gidip orada öğrenimini tamamladı Kirman ’da Ay ’ın evrelerine ilişkin yazdığı Risalei Hallü ’lKamer adlı incelemesini, kaçışını affettirmek için dönüşünde Uluğ Bey ’e sundu Bunun üzerine Uluğ Bey, ali KUŞÇU ’ya Kadızade Rumi ’nin ölümü sebebiyle boşalan Semerkant Rasathanesi (gözlemevi) ’nin müdürlüğü görevini verdi 1449 ’da uluğ Bey, oğlu Rüknettin ’in başlattığı bir ayaklanmada öldürülünce Ali KUŞÇU Tebriz ’e gidip, Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ’a sığındı Bir vakit sonra Akkoyunlularla Osmanlılar arasındaki barış görüşmeleri için İstanbul ’a gelip Fatih Sultan Mehmet ’le görüşen Ali KUŞÇU, Fatih ’in teklifi üstüne elçilik görevini tamamladıktan sonradan ailesi ve yaklaşık yüz kişiden oluşan yakınları ile birlikte İstanbul ’a geldi Burada Fatih ’in büyük ilgisini görebilen Ali KUŞÇU, Ayasofya Medresesi (bugünkü anlamıyla üniversite) ’inde verdiği derslerle bilim tarihinde adları saygı ile anılan Mirim Çelebi Sarı Lütfü, Sinan Paşa gibi kıymetli bilginler yetiştirdi 6 aralık 1474 yılında peşinde birçok eser ve yukarıda adları bulunan birçok bilginler gibi bilginleri bırakarak dünya hayatını tamamladı Mezarı İstanbul ’da Eyyüb Sultan türbesindedir

BİLİME KATKILARI

Ali KUŞÇU ’nun bilime katkılarını sıralamadan önce, bilhassa onun yalnız telif eserlerle değil, eğitimöğretim ve yetiştirdiği bilginlerle çağını aşan bir bilgin olduğunu belirtmekte fayda var Keza Ali KUŞÇU ’ya evrensel bilim adamlığı ünvanını kazandıran etkenin Semerkant Rasathanesi ’nde çalışması ve Zici Uluğ Bey ’e (Uluğ Bey ’in Kataloğu) katkıda bulunması olduğunu da belirtmemiz gerekir Bilndiği gibi Zici Uluğ Bey yada Zici Gürgani olarak adlandırılan yıldız kataloğu, ilk kez Uluğ Bey olmak üzere Gıyaseddin Cemşid, Kadızade Rumi ve Ali KUŞÇU ’nun rasathanede yaptıkları ortak çalışmanın bir ürünüdür Eserin hazırlanması esnasında önce Gıyaseddin Cemşid ’in ardındaki Kadızade Rumi ’nin öldürülmesi ile yarıda kalan katalog, Ali KUŞÇU tarafından tamamlandığından, özellikle onun esere büyük katkısı oldu oysa, Uluğ Bey eserin ön sözünde Ali KUŞÇU için “değerli oğlumuz sözünü kullanarak, keza bir öğrenciden çok dost ve evlat olarak yaklaştığını ve ayrıca de esere büyük katkısını ortaya koymaktadır böylece Zici Uluğ Bey ’e Ali KUŞÇU ’nun bir eseri olarak bakılabilir Bu düşünceden hareketle sözünü ettiğimiz eserin astronomiye katkısını belirtmeye çalışalım ama bu, bununla birlikte Ali KUŞÇU ’nun da bilime yapmış olduğu katkılardır
1018 yıldızın konumunu taşıyan Zici Uluğ Bey, dört bölümü kapsar
Birinci birim, farklı kimseler tarafından kullanılan öbür kronoloji sistemlerini ,
İkinci bölüm pratik gökbilim,
Üçüncü bölümyer merkezli âlem sistemine kadar hareket eden gök cisimlerinin görünen hareket konularını,
Dördüncü bölüm ise, astroloji konusundadır
Gökbilim ve matematik konusunda ortaya koyduğu eserlerin yanı sıra bilime yaptığı katkılardan bir diğeri ise, Fatih ’in teklifi ile İstanbul ’a geldikten sonradan başlattığı bilimsel çalışmalardır İstanbul ’da Ayasofya Medresesi (Üniveristesi) müderrisliğine (profesörlüğüne) getirildikten sonradan, Osmanlı Devleti ’nin birincil matematik ve astronomi hocası unvanını kazanan Ali KUŞÇU, bilhassa gökbilim, ve matematik konularında çağının sınırlarını aşacak değin manâlı eğitim ve öğretim çalışmalarında bulunmuş ve üniversitesinin programlarını her tarafta düzenlemiştir *