Allerji aşısı nedir? Hangi hastalıklarda ve nasıl uygulanır?

“Allerjen immunoterapisi”, yahut halk arasında daha çok bilinen ismiyle “allerji aşıları”, giderek artan dozlarda allerjenin hastaya yıllar süren bir periyot içinde verilmesi esasına dayanan bir tedavi biçimidir. Bu tedavi, allerjenle müsabakayı izleyerek ortaya çıkması beklenen semptomların kaybolmasına yahut çok azalmasına yol açar.

Allerjen immunoterapisinde, yararlı tesirlerin gözetici birtakım antikorların imalatına bağlı olduğu bilinmektedir. Ayrıyeten hücresel bağışıklık sistemi denilen ve allerjik yansıları ayarlayan sistemde de değişiklikler olmaktadır. Özetle bu tedavi, gayri ilaç tedavilerinde olduğu üzere yalnızca illete has belirti ve bulguları baskılamaya yönelik (septomatik) bir tedavi formu değil, altta yatan mekanizmayı değiştirmeye yönelik ve tam düzelme sağlayan (küratif) bir tedavi formudur.

Tatbik:

Allerji aşılarıyla hastaya değişen konsantrasyonlarda allerjen ekstreleri deri altı injeksiyonla verilir. Birinci injeksiyonda en az ağır olan ekstreden çok az bir ölçüde tatbik yapılır. Bunu izleyerek, hastaya her hafta giderek artan yoğunluk ve dozda aşı uygulanır. Ulaşılacak en son konsantrasyon hastanın hassaslık raddesine bağlıdır.


Umumiyetle hastalar injeksiyonlara başlandıktan altı ay kadar sonra daima uygulanacak olan son doza ulaşırlar. İnjeksiyonlar bu dozda da bir müddet haftada bir uygulandıktan sonra giderek araları açılarak on günde bir, iki haftada bir, üç haftada bir ve dört haftada bir üzere aralıklarla uygulanır. Maksimum yararın sağlanabilmesi için injeksiyonların nizamlı olarak uygulanması gerekir. Tedavi vadesi ortalama olarak dört yıldır.

Yararları:

Aşı tedavisi, allerji semptomları orta ve ağır kademede olan, her yıl iki-üç aydan ziyade süren, ilaç tedavisine düzgün cevap vermeyen yahut mütemadi olarak ilaç kullanmak zorunda kalan ve kolaylıkla kaçınılamayacak allerjenlere hassaslığı olan hastalara uygulanır.

Örnek olarak ot ve hububat polenlerine alerjisi olan bir kimsede ilkbahar ve yaz aylarında allerjik yakınmalar en üst seviyede olacaktır. Rastgele bir nedenle mesken dışına çıkıldığında yahut meskenin pencereleri açıldığında ağır polen teması kelam konusu olacağından bu allerjenlerden büsbütün uzak kalmak mümkün değildir. İlaçlar çoklukla yakınmaları bir ölçüde denetim eder; gelgelelim hastaların birden fazla uyku hali üzere yan tesirler münasebetiyle tertipli ilaç kullanamamaktadır. İşte bu türlü bir hasta için aşı tedavisi en münâsib seçenek olacaktır. Emsal biçimde ağaç poleni ve hane tozu akarı (mite) alerjisi olan hastalarda da aşı tedavisi en mütenasip seçimdir. Mantar sporu alerjilerinde de aşı tedavisi yapılmaktadır.

Muhtemel yan tesirler:

Aşı tedavisi ile hastaya rastgele bir ilaç verilmesi laf konusu olmayıp hastanın allerjik olduğu allerjenler uygulandığından, injeksiyon alanında madeni bir para büyüklüğünde kızarıklık ve hafif kabarıklık olması olağandır. İnjeksiyon noktasındaki daha geniş kaşıntılı kızarıklık ve şişmeler “lokal reaksiyon” olarak isimlendirilir. Antihistamin ilaçlar ve lokal buz pratiği lokal reaksiyonların tedavisi için kafidir. Burun akıntısı, hapşırık, gözlerde kaşınma, nefes darlığı, öksürük ve hırıltılı nefes alma biçimindeki belirtilerle ortaya çıkabilen sistemik reaksiyonlar ise çok daha nadir görülür. Gelişebilecek bu reaksiyonların denetimi açısından, aşı yapıldıktan sonra 20-30 dakika vadeyle muayenehanede/hastanede beklenmesi ve aşı tarafının doktorunuza denetim ettirilmesi gerekmektedir.

Dikkat edilmesi gerekenler:

Aşıları meskeninizde koruma ediyorsanız buzdolabında bulundurunuz. Mutlaka buzluğa koymayınız, dondurmayınız.

Aşınızı içi buz dolu bir termos içinde naklediniz.

Aşı yaptırdıktan sonra en az 20 dakika mühletle sıhhat merkezinde bekleyiniz.

Aşı alanını doktorunuza denetim ettirmeden sıhhat merkezinden ayrılmayınız.

Aşı uygulandıktan sonra aşı alanında her zamankinden daha geniş bir şişlik ve kızarıklık olması durumunda yahut vücutta umumi kaşıntı, kızarıklık, burun akıntısı, hapşırık, gözlerde kaşınma, nefes darlığı, öksürük ve hırıltılı nefes alma formunda bir yakınmanız olursa derhal doktorunuza bildiriniz.

Aşı yapıldıktan sonra birkaç saat mühletle duş almayınız, saunaya gitmeyiniz, alkol almayınız ve ağır egzersiz gerektiren sportif faaliyetlerde bulunmayınız.

Aşılarınızı randevularınızı aksatmadan, tertipli olarak planlandığı günlerde yaptırınız. Aşılarınızı aksatmanız durumunda, aşamalı olarak aşınızın doz ve konsantrasyonu arttırılamayacak ve sonuçta tedaviniz yetersiz/başarısız olacaktır.