Allerji testleri hangi durumlarda ve nasıl uygulanır?

Hapşırıyorsunuz, öksürüyorsunuz ve göğsünüzde hırıltınız var… Gözleriniz kaşınıyor ve burnunuz akıyor… Gittiğiniz hekimler allerjiniz olabileceğini söylediler… İşte bu türlü bir durumda yakınmalarınızın allerjik olup olmadığını belirlemek ve nelere allerjiniz olduğunu kesin olarak ortaya koyabilmek için kimi allerji testlerine gerek duyulabilir.

Allerji testi nedir?

Şayet allerjiniz varsa şahsi bir unsura karşı hassaslık gösterirsiniz. Allerjik bir reaksiyona neden olan hususlar allerjen olarak isimlendirilir. Sizde hangi kişisel unsurların allerjiye neden olduğu, allerji eksperlerince küçük ölçülerde allerjenler kullanılarak yapılan deri testleri ve birtakım hususî durumlarda kan testleriyle emniyetli ve dinamik bir halde belirlenebilir. Allerji testleriyle nelere karşı allerjik olduğunuz kesin olarak belirlendikten sonra, hekiminiz tarafından sizin için en tutarlı tedavi planlanacaktır.

Hangi allerjenlerle test olacağım?

Doktorunuz allerjik olabileceğinizi düşündüğünde, bir ya da daha çokça unsur hapşırık, öksürük, hırıltı, kaşıntı, kabarma üzere belirtilere yol açıyor olabilir. Yakınmalarınız umumiyetle şu allerjenlere bağlıdır:

Ağaç, çimen, tahıl ya da yabani otların çiçek tozları (polenler)

Hanenizde yaşayan gözle görünmeyecek kadar küçük böcekçikler olan hane tozu akarları

Evcil hayvanların deri salgıları, tükürük ve idrarlarında bulunan proteinler (tüyler değil)

Konut ya da hane dışındaki küf mantarları

Hamam böceği kalıntıları

Daha önemli alerjik tepkilerse şu nedenlerle görülebilir:

Bal arısı, yaban arısı, ya da vesair böceklerin sokmasına bağlı zehirleri

Besinler

Eldiven, balon üzere eşyaların üretildiği doğal kauçuk (lateks)

Penisilin üzere ilaçlar

Saydığımız bu allerjenlerin tümü protein yapısında unsurlardır. Allerji testleriyle bu proteinlerden hangilerine hassaslığınız olduğu belirlenir.

Allerji testlerinde kullanılan allerjenler ve aşılar Sıhhat Bakanlığınca ruhsatlandırılmış ticari preparatlardır (Resim-1).


Resim-1

En önemli allerji test usulleri nelerdir?

Deri prik testi: Bu testler ekseriyetle ön kol iç yüzüne, bazen de sırt yerine deri yüzeyine uygulanır. Deri yüzeyi alkollü bir pamukla silindikten sonra allerjenlerin damlatılacağı mahaller kalemle işaretlenir (Resim-2).


Resim-2

Şahsi damlalıklı şişelerden alınan allerjenler anlaşılan bir sırayla işaretlenmiş olan bölgelere damlatılır (Resim-3). Daha sonra steril bir iğne yahut lansetle allerjenin damlatıldığı bölgedeki deri yüzeyi kanatılmadan hafifçe çizilir (Resim-4).


Resim-3 Resim-4

Bu süreç her antijen için sırayla tek tek yapıldıktan sonra deri yüzeyi kurulanır ve hasta 10 dakika bekler. Bu arada allerjenlerin damlatıldığı ortam açık kalmalı ve kaşınmamalıdır. 10 dakika sonra hastanın allerjenlere verdiği deri karşılığı kıymetlendirilir. Kızarık bir tabanda sivrisinek sokmuş üzere hafifçe kabarık ve kaşıntılı cevaplar olumlu olarak kıymetlendirilir (Resim-5).


Resim-5

Allerjisi olan bireylerin vücutlarında IgE olarak isimlendirilen allerjik antikorlar bulunur. Yalnızca allerjik bireylerde bulunan bu antikorlar mast hücreleri olarak isimlendirilen şahsi hücreleri uyarır. Mast hücreleri de mediyatör olarak isimlendirilen histaminüzere birtakım kimyasal unsurlar salgılar. İşte bu mediyatör ortaya çıkan kızarıklık ve kabarmaya neden olur. Test sırasında yalnızca hassas olduğunuz allerjenlerin damlatılarak çizildiği deri ortamlarında bir kızarıklık ortaya çıkacak, gayri allerjenlerin damlatıldığı alanlardaysa bu türlü bir sonuç gözlenmeyecektir.

İntradermal test: Küçük bir ölçüdeki allerjen bir enjektörle ekseriyetle üst kol ortamına deri içine verilerek uygulanır (Resim-6). Prik testten daha hassas bir testtir. Prik testin net bir sonuç vermediği durumlarda yapılmasına allerji uzmanınız karar verir.


Resim-6

Kan testleri: Kanda malûm allerjenlere karşı yapılmış olan IgE yapısındaki antikorların ölçüsünü göstermeye yönelik testlerdir (Resim-7). Ama, deri testlerinden daha az hassas olması, kan almayı gerektirmesi, çalışma mühletinin hengam gerektirmesi ve daha pahalı olması nedeniyle klinik pratikte tercih edilen testler değildir. Yalnızca deri testlerini baskılayabilecek bir ilaç kullanan ve bu ilacın kesilemediği hastalarda yahut deri testinin uygulanmasına handikap bir deri marazı olan bireylerde tanı gayesiyle kullanılabilir.


Resim-7

Yama testi: Deriye temas eden kimyasal hususların neden olduğu “allerjik kontakt dermatit” ismi verilen deri lezyonlarına neden olan allerjenleri belirlemek maksadıyla yapılan bir testtir. Allerjenler hastanın sırt nahiyesine şahsi flasterlerle yapıştırılarak uygulanır (Resim-8). 48-72 saat boyunca yapıştırılmış olan bu allerjenler hastanın sırtında kalır (Resim-0). Hasta bu mühlet boyunca yıkanmamalıdır. 48-72 saat sonra flasterler açılarak hastanın verdiği deri karşılığı kıymetlendirilir. Kızarık ve kaşıntılı bir yerde içi su dolu küçük kabarcıklar formundaki sonuçlar müspet olarak yorumlanır (Resim-10).


Resim-8


Resim-9 Resim-10

Kimlere allerji testi yapılabilir?

Allerji testleri her yaştaki erişkin ve evlada yapılabilir. Farklı bireyleri farklı allerjenler etkileyeceğinden allerji uzmanınız tıbbi hikayenizi alıp muayenenizi gerçekleştirdikten sonra sizin için hangi testin gerekli ve daha müsait olacağına karar verecektir.

İlaçlar deri testlerini tesirler mi?

Ağız yoluyla alınan antihistaminler deri testlerini baskılayacaklarından deri testi yapılmadan bir hafta evvel kesilmelidir. Çeşitli allerji ilaçlarının yanı sıra kimi öksürük şurupları, nezle ve grip ilaçları da antihistamin içerirler. Başkaca antidepresanlar üzere kimi ilaçlar da deri testlerini baskılayarak deri testlerinin yanlış yorumlanmasına neden olabilir. Burun damlaları ve akciğerlere çekilerek kullanılan astım ilaçları üzere ilaçlarsa deri testleri üzerine etkisiz olup test öncesi kullanılmalarında sakınca yoktur. Kalp, yüksek tansiyon, diyabet üzere hayati ehemmiyeti olan illetlerin tedavisinde kullanılan ilaçlar da çoklukla deri testlerini etkilemezler ve test öncesi kesilmemelidir. Test öncesi kullandığınız ilaçlar hakkında hekiminize kesinlikle haber veriniz.

Allerji testleri niye yapılmalıdır?

Allerjik belirtilerinizin en aktif halde tedavi edilebilmesi için allerji uzmanınız her şeyden evvel neye allerjik olduğunuzu belirlemelidir. Örneğin yalnızca hane tozu akarlarına allerjikseniz hanede beslediğiniz kedinizi vermek zorunda değilsiniz, ya da polenlere bağlı mevsimsel bir allerjiniz varsa bütün bir yıl boyunca ilaç kullanmanız gerekmez. Allerji testleri durumunuz hakkında kesin malumat verecektir ve yakınmalarınıza neden olan allerjenlerin bilinmesi durumunda;

Allerjenlerle karşılaşmaktan kaçınabilirsiniz.

Hekiminizce planlanacak şahsi ilaç tedavileri alabilirsiniz.

Gerekli durumlarda “allerji aşısı” olarak bilinen sorumlu allerjenle aşılama pratiklerinin yapılması kelam konusu olabilir.