Almanya Halk Tiyatrosu

Almanya Insanlar Tiyatrosu COMMEDİA DELL’ARTE • Rönesansın akademik yazınsal tiyatrosuna karşı canlı bir rakip olarak ortaya çıktı • Dell’arte zenaat sanat anlamında • Commedia Dell’arte gelişim dönemini “Barok Devir da yaşadı • Komik doğaçlama sanatı ve mimik, müzikal ve koreografik buluşların eğlencesi,İtalyan tuluat tiyatrosunun dünya tiyatro tarihimne yansıyan en iyi oyun türü • Cadde tiyatrosu kültürü gibi, köken olarak bununla beraber saraydan gelen Rönesans tiyatrosunun bir ürünü olan CDell’arte, batışına dek müstehcen kaba güldürü ve gelişmiş güzel sanatlarla ilgili kutuplar arasında gidip gelmiştir • XVIYY ikinci yarısında ortaya çıkmıştır ÖZELLİKLERİ • Açık Alan; Sokak tiyatrosu, ama özel ve ünlü alanlar(VenedikSan Marco alanı) Alana sahne kurulu • Işık; doğal güneş ışığı,alanın süslü duvarlarına renk katıyor • Sahneye yakın yerlere ayrıcalıklı kişiler için sıralar konulmuş • Sıraların gerisinde ayakta oyunun başlamasını bekleyen halk yer alıyorArka tarfta ise içecek satan satıcılar • Dekor; arka düzeydeki boyalı panolarGerekirse iskemle kullanılabiliyor • Kostümler; çekici ve fazla renkli,fazla değişik • Oyuncuların komik olanları maske takıyorAğız kısmı açıkta,genel olarak yarım maskeler kullanılıyorFakat aşıklar ve önemli karakterler (tiplemeler)maske kullanmıyor • Kadın tiplemeler de maske kullanmıyor • Oyuncular için bir perde varBu perdenin arkasını bir nevi kulis olarak kullanıyorlar • Oyunun en gülünç tipleri uşaklar Büyük bir istek ve kalıcı parasızlık içindeki uşaklar, aldatma ve kurnazlıkla aşıkların mutlu sonuna muavin olsalar da genellikle egoist çıkarlar ardındaki koşarlarCanbazlık,jonglörlük,türlü işlevleri • Çok oyunculu bir topluluk olmadan önce CDell’arte’nin birincil evresi, bir takım oyuncuların bir tiplemeyle halkı güldürmesidir Bunun birincil örneği Angelo Beolco Beolco, “Ruzzante sahne adıyla oynuyordu • Ancelo Beolco kendine Padualı bir köylü tipini seçmişti1530’da Alplere ve Fransa’ya ulaştı • “Ruzzante (Angelo Beolco) kısa süre daha sonra yeni tipler yarattı ve Pedualı köylüyle aynı sahneye çıkardı Diğer tiplemeler için oyuncu tutuyordu • Ruzzante’nin gerisinde Andrea Calmo, dikkate değerinde tek isim oldu Ama onun kadar başarılı değildi Calmo, kendine ihtiyar ve cimri bir Venedik zenginini herif olarak seçti Bu sonradan C Dell’arte’deki Pantolone tiplemesine dönüştü • XVI YY sonunda tüm Avrupa’da ün salmış topluluklar ortaya çıktı Bu topluluklardan, I Gelosi (Işine Düşkün) anlamına geliyor,Fransa,Polonya ve Almanya’da o ülkelerin kendi komik tiplerini canlandırıyordu Almanya’da Hanswurst,Fransa’da Pierrot,İngiltere’de Punch halkın tuttuğu yöresel tipler oldu • Bu topluluklardan diğer, I Confidenti,I Uniti,I Fedeli, I Accesi,I Deoiosi en başarılı topluluklar olduFransız yazar Molliere bu toplulukların birinde oyuncu olarak yetişmiştir BU OYUNLARIN KONULARI VE TİPLERİ 1 Ciddi Tipler 2 Komik Tipler 1Ciddi Tipler: Türün önemsiz kişileri ; asistan tipler AŞIKLAR(innomorati) EZGİCİLER(cantarini) DANSÇILAR(ballerini) Önemli tiplerin daha ön planda olanları aşıklar: • Comica innomorato; gözü dünyayı görmeyen , kör aşık Tek amacı sevgilisine kavuşmak olan genç erkek Modern giysiler • Comica innomorata; ailesi kadar baskı aşağı tutulan , aşığıyla rahat buluşmalar yapan eli yüzü sürükleyici bir aşık genç kız • Ezgiciler ve Dansçılar; bunlar oyunun asıl kişileri değil, sahne aralarında şarkı söyler ve dans ederlerdi 2Komik Tipler: • YAŞLILAR • GENÇLER • UŞAKLAR YAŞLILAR: Yaşlıların başında Pantolone gelir Pantolone zengin bir Venedikli tüccar Attelan komedisindeki pappus’un devamı Bay Pantolone, cimri,kavgadan korkan,yeteneği olmadığı halde siyasete karışan,sıkça aldatılan, kızı kadar aldatılan, ihtiyar olmasına rağmen çoğu kez aşık olup bu yüzden parasını kaptıran biri Kostüm; önceleri kırmızı, sonradan kara pelerin giyen Pantolone, ayağına Türkiye’den ithal edilen çetik giyerdiMaskesi; koyu renkli,gag burunlu,beyazlamış ve uzun keçi sakallı Yaşlıların diğer kayda değer kişisi Polonyalı hukuk doktoru Sıfatı Dottore Roma komedyasındaki dosennusun devamı Oyunlarda genel olarak Pantolone’nin yakın dostu Karısı ya da metresi kadar sıkça aldatılırYa da uşaklar tarafından hileyle soyulur Hukuk doktoru olmasına rağmen Dr Sıfatından yararlanıp ameliyat bile yapardı Şarlatan bir aydınlatılmış tipi Kostüm;o çağdaki üniversite profesörlerininki gibi geniş taraflı bir şapkası var Kırmızı yanaklı, kara bir maskesi ve kısacık sakalı var GENÇLER: Genç olan gülünç tiplerin en önemlisi Capitano’ydu Bir asker, Roma komedyasındaki mileo gloriosus, yani palavracı asker tipinin devamı olarak doğdu Coşkun ve devamlı böbürlenen bir tavrı var Herkese meydan okuyan fakat kavga esnasında korkaklığı ve acemiliği ortaya meydana çıkan bir herif Maskesi; uzun burunlu ve kaytan bıyıklı bir maske Görünüşü dehşet verici ama hareketleri komik(gestus) Bir başka genç tip ise, Capitano’yu andıran ve daha sonraları kendi görünüşünü bölge Scramuccia İyi gitar çalan,çirkin,oldukça iyi kılıç kullanan, ötekinden daha yürekli Bazen asker,ara sıra uşak olurdu defalarca ayyaş dolaşırdı Ilk zamanlar başında tüyle süslenmiş yara,belinde kılıç ve elinde gitar vardıSonradan kılıç ve maskeyi kullanmamaya başladı UŞAKLAR: C Dell’arte’nin en alımlı tipleri Bunların başında Arlecchino geliyor Sahneye takla atarak giren ve hiç umulmadık bir hareketle sahneden çıkan ,şirin,hırsız bir dilenci Üzerinde farklı alanlara yönlendirilmiş renkteki yamalarla astarlı kostümü,yıllar geçtikçe ekonomik durumu düzeltmiş olacak ama baklava biçimindeki renklerle bezendi Maskesi; budalalık ve kurnazlığı gösteren bir ifade taşırdı O aldattığı gibi başkaları göre da her an aldatılabilirdi Birçok vakit oyunların baş kişisi Diğer uşak tipi; gaga burnu, kalın dudakları,fena bakışlarıyla Brighella Arleccihino bunun yanına insan yanları olan bir kişiydi Karanlık sokakta bir kimseyi kıstırıp düşünmeden öldürebilirdi Arleccihino’nun kaması süs gibi dururken,Brighella kamasını aralıksız kullanırdı Kostüm; geniş paçalı bir pantalonu, kalçalarına gelen bir pelerini ve başında bir beresi vardıMandolin çalabiliyordu • Pulchinella; kabur,uzun burunlu bir uşak tipi Attelan komedyasındaki maccus’un devamı olup bucco’dan da bir şeyler almışAcımasız, fena iyi kalpli, kendini düşünen,faydalı bir tipti Şirin yanları olmakla birlikte o kadar yanında bulunmak istenmeyecek bir alıcı • Kadın hizmetkar tiplerinin en ünlüsü; Colombina idi Uçarı,şirin,çoğu süre göz alıcı güzellikteAynı zamanda şarkı söyleyip dans eden bir tip Bu ünlü C Dell’arte tiplerinden başka; Yaşlılardan, cassandro,claudio,cola,tartaglia vs gibi tipler vardı Uşaklardan, Scapino,Mezzetino,Pedrolino vs Bayan hizmetkarlardan; Berta, Rosetta,Pimpinella vs var • Commedia Dell’arte’nin fazla sayıdaki İtalyan turne grupları, Avrupa panayırlarında izlerini miras bırakmışlar Yüksek hükümdarların misafirleri olarak şairlere ve sahneye duyulan saygının sembolü oldular • Commedia Dell’arte tiyatrosundan yüzden artı tipleme günümüze ulaşmıştırUşakların şaklaban tiplemeleri ile İtalyan millet tiyatrosuna damgasını vurmuştur Üçyüz yıldan artı Avrupa tiyatrosunu etkilemiştir • Molliere’in karakter komedileri Commedia Dell’arte’den etkilenmiştir İtalyan drama yazarı Goldoni en fazla etkilenen yazarlardan biridir