Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Alzheimer, hafızayla birlikte sair zihinsel işlevleri de bozan ilerleyici bir hastalık. Kimseyi, günlük hayatını idame ettiremez noktasına getirdiği için de etrafındakileri yakından ilgilendiriyor. Bir öteki yandan dünya nüfusunun giderek yaşlanması, Alzheimer illetinin önümüzdeki yıllarda daha da kıymetli bir toplumsal sorun olacağını gösteriyor.
Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Nöroloji Bilirkişisi Doç. Dr. Burcu Örmeci, halk arasında bunama olarak tanımlanan demansın yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak düşünülmesinin, hasta yakınlarının marazın erken periyot bulgularını öbür bahaneler bularak bir mühlet görmezden gelmesinin ya da malumat eksikliği üzere nedenlerin, Alzheimer tanısını geciktirdiğine dikkat çekiyor.
Toplulukta ne yazık ki, demans (bunama) ve Alzheimer hakkında akıllıca bilinen birçok yanlış bulunuyor. “MİT” noktasına ulaşan bu yanlış haberlerin doğrularını Doç. Dr. Burcu Örmeci, Pudra.com okuyucuları için anlattı.
Yanlış 1: Demans (Bunama) ve Alzheimer illeti birebir kavramlardır.
Akıllıcası: Alzheimer ile demans (bunama) sendromu sık karıştırılan iki kavram. Aslında Alzheimer marazı da bir çeşit demanstır. Yani demans sözü geniş bir kavram. Alzheimer marazından öteki illetler da bu kavramının içinde yan alıyor. Örneğin, damarsal marazlarla bağlı demans (bunama), Pick marazı demansı, Parkinson illeti demansı, Lewy cisimcikli demansı gibi…
Birçok diğer hastalık demans (bunama) çatısı altında toplanıyor. Bütün demanslar içinde en sık görülen, yüzde 60-70 orantıyla, Alzheimer marazı.
Yanlış 2: Demans (Bunama) yahut Alzheimer illeti demek, unutmak demektir. Unutkanlığı olan herkes demans adayıdır.
Sahihi: Günümüzde birçok insan unutkanlıktan yakınıyor. Bunların çok azı demans (bunama) tanısı alıyor. Demansta, dimağın gayrı işlevlerinin de bozulmasına bağlı olarak unutkanlığa ek olarak, birçok belirti ortaya çıkıyor. Yani, unutmanın yanında lisan ve algı bozuklukları, kişilik değişiklikleri, muhakeme bozuklukları, yeti kaybı da görülüyor.
Alzheimer ile birlikte birlikte yaşadığı insanların ya da mekanların isimlerini unutmak, bulunduğu mekana yabancılaşmak yahut odaları ve tuvaleti bulamamak, muhakeme yapamamak ve inisiyatif alamamak formunda gelişen semptomlar, vakit içinde kimseyi tek başına yaşayamaz noktasına getiriyor.
Meğer günümüzde unutkanlıktan yakınan birçok bireyde gerçek sorun, yoğunluktan kaynaklanan dikkat bozukluğu ve buna bağlı ortaya çıkan bilgiyi kaydetmekte zayıflıktır. Aslında yaşanan gerçek bir unutkanlık değildir. Kişi hali hazırda kaydetmemiş olduğu bilgiyi arar, bulamaz ya da hatırlayamaz. Bu durumda unuttuğunu zanneder.
Demans (bunama) kavramındaki unutkanlık ise, daha evvelce kaydedilmiş ve kullanılmakta olan haberin, geri dönüşümsüz biçimde kaybedilmesidir. Bu haberler için sonradan hatırlama olmaz. Kaybedilmiş haberin tekrar öğrenilmesi de çoklukla mümkün değildir.
Yanlış 3: Demans’ın tedavisi yoktur.
Sahihi: Demans (bunama) kavramı içindeki birçok hastalık ve Alzheimer marazının günümüz için bilinen net bir tedavisi yoktur. Ama birtakım vitamin eksiklikleri ya da ilaçlara bağlı, birtakım dimağ kanamaları yahut beyindeki su ölçüsünün artmasına bağlı demanslar tedavi edilebilir. Böylelikle hasta eski haline dönebilir. Bu tedavi edilebilir nedenlerin tümü için en değerli nokta, demans (bunama) tablosu kalıcı olmadan erken tedavi uygulanmasıdır.
Yanlış 4: Alzheimer marazı yalnızca yaşlılarla ortaya çıkar, yaşlanmanın doğal bir sonucudur.
Sahihi: Alzheimer marazı yaşla birlikte artış gösteren bir sorun olmakla birlikte yaşlanan herkeste ortaya çıkmaz. Kişi sağlıklı olduğu sürece hafıza tam olarak çalışır. Yeti kaybına neden olan unutkanlık yaşlanmanın doğal bir süreci değildir. Genç ve orta yaşlı bireylerde de demans (bunama) tablosu ortaya çıkabilir. Bunlara erken başlangıçlı demans/Alzheimer marazı ismi verilir. Erken başlangıçlı demanslarda genetik faktörler belirleyicidir. Kalıtımsal özellikler içerir. Ailede erken başlangıçlı demans (bunama) tanısı almış kişi varsa genetik risk artar.
Yanlış 5: Alzheimer illeti genetik bir hastalıktır ve kalıtımsaldır. Ailede tanı almış kişi varsa ailedeki herkes için risk artar.
Akıllıcası: Geç başlangıçlı Alzheimer illetinde genetiğin eği epey azdır. Daha çok çevresel faktörler (zehirli gazlar, radyoaktivite, enfeksiyon ajanları, yapay ekli besinler… vs) ve sair illetler risk faktörlerini oluşturur. Ailede tanı almış kişi sayısı arttıkça yahut tanı alma yaşı gençleştikçe genetik risk artar. Ailede Alzheimer tanısı almış yalnızca bir kişi varsa ve tanı yaşı 65’in üstünde ise genetik risk neredeyse toplulukla birebirdir.
Yanlış 6: Alüminyumlu eserlere uzun mühlet maruz kalmak Alzheimer marazı riskini artırır.
Sahihi: Bu mevzuda kesin kanıt niteliğinde ilmî doneler bulunmamaktadır. Yapılmış birkaç çalışma olmasına rağmen, kesin bir neden-sonuç bağlantısı kurmak için ehil değildir. Fakat, vesair tüm metal ve ağır metaller üzere, alüminyum da çevresel risk faktörleri arasında gösterilir.
Yanlış 7: Erken tanı konursa Alzheimer marazını önlemek mümkündür.
Sahihi: Maatteessüf günümüzde Alzheimer marazını ilaçla önlemek yahut tedavi etmek mümkün değildir. Lakin riskini azaltmaya yönelik tedbirler alınabilir.
Akdeniz tipi beslenme, nizamlı fizikî aktiviteler, uygun içtimaî hayat, mütemadi öğrenmeye devam etme ve bilişsel aktiviteler yapma, güzel ahenge, kronik marazlarla yeterli tedavi armonisi üzere tedbirler Alzheimer Marazı riskini azaltır. Bir kişi Alzheimer tanısı aldığında, bu hastalık 10 yıl kadar evvel başlamış, lakin klinik olarak fark edilmesi vakit almış olabilir.
Yanlış 8 Kazalar üzere başa alınacak travmalar Alzheimer marazı için yer oluşturur.
Akıllıcası: Burada risk, boksörlerde olduğu üzere, başa kronik travma alınmasıdır. Kronik travma dimağ hücrelerinin vakit içinde yavaş yavaş ölmesine neden olur. Ölen hücre ölçüsü belli başlı bir seviyeyi aşınca demans (bunama) tablosu ortaya çıkar. Tek ve şiddetli bir travmadan sonra ortaya çıkan hafıza problemlerine demans (bunama) ismi verilmez. Bu durumda tanı, travma sonrası dimağ hasarı olarak konur.
Yanlış 9: Alzheimer illeti, hastanın karakterinin değişmesine, daha agresif olmasına neden olur.
Sahihi: Kısmen gerçek olmakla birlikte bazen tam karşıtı de görülüyor. Çok hudutlu ve agresif insanların, uysal ve sakin olabildikleri de gözleniyor. Kişilik yapısının değişmesi mahsusen birtakım demanslarda en erken bulgu olabiliyor. Lakin burada sorun mutlaka kalıcı ve ilerleyici olmasıdır. Süreksiz mizaç ve huy değişiklikleri herkesin başına gelebilen alışılagelmiş bir süreçtir. Binaenaleyh ayrımın uygun yapılması gerekir.
Yanlış 10: Alzheimer illeti ile hayat mümkün değil.
Akıllıcası: Alzheimer illeti uzun vadede hayatı kısaltan bir hastalık olmakla birlikte hasta topluluk içinde ve toplumsal hayatta çok uzun yıllar kalabilir. Hastanın hayat kalitesini artıracak destek tedavilerle hastalık uzun müddet denetim altında tutulabilir.
Alzheimer, hem hastanın hem de yakınlarının bir arada ve tedavinin içinde olmasını gerektiren bir hastalıktır. Ama Alzheimer hastası bulunan bir ailede, bireylerin de hayat kalitesi, çevre durumu, işleri ve sıhhati kesinlikle gözetilmelidir. Yalnızca hasta ön plana alınıp, üretken çağdaki yetişkinler ve münhasıran evlatlar ihmal edilmemelidir.
Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Nöroloji Bilirkişisi Doç. Dr. Burcu Örmeci, halk arasında bunama olarak tanımlanan demansın yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak düşünülmesinin, hasta yakınlarının marazın erken periyot bulgularını öbür bahaneler bularak bir mühlet görmezden gelmesinin ya da malumat eksikliği üzere nedenlerin, Alzheimer tanısını geciktirdiğine dikkat çekiyor.
Toplulukta ne yazık ki, demans (bunama) ve Alzheimer hakkında akıllıca bilinen birçok yanlış bulunuyor. “MİT” noktasına ulaşan bu yanlış haberlerin doğrularını Doç. Dr. Burcu Örmeci, Pudra.com okuyucuları için anlattı.
Akıllıcası: Alzheimer ile demans (bunama) sendromu sık karıştırılan iki kavram. Aslında Alzheimer marazı da bir çeşit demanstır. Yani demans sözü geniş bir kavram. Alzheimer marazından öteki illetler da bu kavramının içinde yan alıyor. Örneğin, damarsal marazlarla bağlı demans (bunama), Pick marazı demansı, Parkinson illeti demansı, Lewy cisimcikli demansı gibi…
Birçok diğer hastalık demans (bunama) çatısı altında toplanıyor. Bütün demanslar içinde en sık görülen, yüzde 60-70 orantıyla, Alzheimer marazı.
Yanlış 2: Demans (Bunama) yahut Alzheimer illeti demek, unutmak demektir. Unutkanlığı olan herkes demans adayıdır.
Sahihi: Günümüzde birçok insan unutkanlıktan yakınıyor. Bunların çok azı demans (bunama) tanısı alıyor. Demansta, dimağın gayrı işlevlerinin de bozulmasına bağlı olarak unutkanlığa ek olarak, birçok belirti ortaya çıkıyor. Yani, unutmanın yanında lisan ve algı bozuklukları, kişilik değişiklikleri, muhakeme bozuklukları, yeti kaybı da görülüyor.
Alzheimer ile birlikte birlikte yaşadığı insanların ya da mekanların isimlerini unutmak, bulunduğu mekana yabancılaşmak yahut odaları ve tuvaleti bulamamak, muhakeme yapamamak ve inisiyatif alamamak formunda gelişen semptomlar, vakit içinde kimseyi tek başına yaşayamaz noktasına getiriyor.
Meğer günümüzde unutkanlıktan yakınan birçok bireyde gerçek sorun, yoğunluktan kaynaklanan dikkat bozukluğu ve buna bağlı ortaya çıkan bilgiyi kaydetmekte zayıflıktır. Aslında yaşanan gerçek bir unutkanlık değildir. Kişi hali hazırda kaydetmemiş olduğu bilgiyi arar, bulamaz ya da hatırlayamaz. Bu durumda unuttuğunu zanneder.
Demans (bunama) kavramındaki unutkanlık ise, daha evvelce kaydedilmiş ve kullanılmakta olan haberin, geri dönüşümsüz biçimde kaybedilmesidir. Bu haberler için sonradan hatırlama olmaz. Kaybedilmiş haberin tekrar öğrenilmesi de çoklukla mümkün değildir.
Yanlış 3: Demans’ın tedavisi yoktur.
Sahihi: Demans (bunama) kavramı içindeki birçok hastalık ve Alzheimer marazının günümüz için bilinen net bir tedavisi yoktur. Ama birtakım vitamin eksiklikleri ya da ilaçlara bağlı, birtakım dimağ kanamaları yahut beyindeki su ölçüsünün artmasına bağlı demanslar tedavi edilebilir. Böylelikle hasta eski haline dönebilir. Bu tedavi edilebilir nedenlerin tümü için en değerli nokta, demans (bunama) tablosu kalıcı olmadan erken tedavi uygulanmasıdır.
Yanlış 4: Alzheimer marazı yalnızca yaşlılarla ortaya çıkar, yaşlanmanın doğal bir sonucudur.
Sahihi: Alzheimer marazı yaşla birlikte artış gösteren bir sorun olmakla birlikte yaşlanan herkeste ortaya çıkmaz. Kişi sağlıklı olduğu sürece hafıza tam olarak çalışır. Yeti kaybına neden olan unutkanlık yaşlanmanın doğal bir süreci değildir. Genç ve orta yaşlı bireylerde de demans (bunama) tablosu ortaya çıkabilir. Bunlara erken başlangıçlı demans/Alzheimer marazı ismi verilir. Erken başlangıçlı demanslarda genetik faktörler belirleyicidir. Kalıtımsal özellikler içerir. Ailede erken başlangıçlı demans (bunama) tanısı almış kişi varsa genetik risk artar.
Yanlış 5: Alzheimer illeti genetik bir hastalıktır ve kalıtımsaldır. Ailede tanı almış kişi varsa ailedeki herkes için risk artar.
Akıllıcası: Geç başlangıçlı Alzheimer illetinde genetiğin eği epey azdır. Daha çok çevresel faktörler (zehirli gazlar, radyoaktivite, enfeksiyon ajanları, yapay ekli besinler… vs) ve sair illetler risk faktörlerini oluşturur. Ailede tanı almış kişi sayısı arttıkça yahut tanı alma yaşı gençleştikçe genetik risk artar. Ailede Alzheimer tanısı almış yalnızca bir kişi varsa ve tanı yaşı 65’in üstünde ise genetik risk neredeyse toplulukla birebirdir.
Yanlış 6: Alüminyumlu eserlere uzun mühlet maruz kalmak Alzheimer marazı riskini artırır.
Sahihi: Bu mevzuda kesin kanıt niteliğinde ilmî doneler bulunmamaktadır. Yapılmış birkaç çalışma olmasına rağmen, kesin bir neden-sonuç bağlantısı kurmak için ehil değildir. Fakat, vesair tüm metal ve ağır metaller üzere, alüminyum da çevresel risk faktörleri arasında gösterilir.
Yanlış 7: Erken tanı konursa Alzheimer marazını önlemek mümkündür.
Sahihi: Maatteessüf günümüzde Alzheimer marazını ilaçla önlemek yahut tedavi etmek mümkün değildir. Lakin riskini azaltmaya yönelik tedbirler alınabilir.
Akdeniz tipi beslenme, nizamlı fizikî aktiviteler, uygun içtimaî hayat, mütemadi öğrenmeye devam etme ve bilişsel aktiviteler yapma, güzel ahenge, kronik marazlarla yeterli tedavi armonisi üzere tedbirler Alzheimer Marazı riskini azaltır. Bir kişi Alzheimer tanısı aldığında, bu hastalık 10 yıl kadar evvel başlamış, lakin klinik olarak fark edilmesi vakit almış olabilir.
Yanlış 8 Kazalar üzere başa alınacak travmalar Alzheimer marazı için yer oluşturur.
Akıllıcası: Burada risk, boksörlerde olduğu üzere, başa kronik travma alınmasıdır. Kronik travma dimağ hücrelerinin vakit içinde yavaş yavaş ölmesine neden olur. Ölen hücre ölçüsü belli başlı bir seviyeyi aşınca demans (bunama) tablosu ortaya çıkar. Tek ve şiddetli bir travmadan sonra ortaya çıkan hafıza problemlerine demans (bunama) ismi verilmez. Bu durumda tanı, travma sonrası dimağ hasarı olarak konur.
Yanlış 9: Alzheimer illeti, hastanın karakterinin değişmesine, daha agresif olmasına neden olur.
Sahihi: Kısmen gerçek olmakla birlikte bazen tam karşıtı de görülüyor. Çok hudutlu ve agresif insanların, uysal ve sakin olabildikleri de gözleniyor. Kişilik yapısının değişmesi mahsusen birtakım demanslarda en erken bulgu olabiliyor. Lakin burada sorun mutlaka kalıcı ve ilerleyici olmasıdır. Süreksiz mizaç ve huy değişiklikleri herkesin başına gelebilen alışılagelmiş bir süreçtir. Binaenaleyh ayrımın uygun yapılması gerekir.
Yanlış 10: Alzheimer illeti ile hayat mümkün değil.
Akıllıcası: Alzheimer illeti uzun vadede hayatı kısaltan bir hastalık olmakla birlikte hasta topluluk içinde ve toplumsal hayatta çok uzun yıllar kalabilir. Hastanın hayat kalitesini artıracak destek tedavilerle hastalık uzun müddet denetim altında tutulabilir.
Alzheimer, hem hastanın hem de yakınlarının bir arada ve tedavinin içinde olmasını gerektiren bir hastalıktır. Ama Alzheimer hastası bulunan bir ailede, bireylerin de hayat kalitesi, çevre durumu, işleri ve sıhhati kesinlikle gözetilmelidir. Yalnızca hasta ön plana alınıp, üretken çağdaki yetişkinler ve münhasıran evlatlar ihmal edilmemelidir.
