Amasya Adının Kökeni

Amasya Adının Kökeni Eskiçağda bir çok Anadolu şehrinin kurucu (ktistes) tanrısı ya da kahramanının olduğu bilinmektedir Bu mitolojik kuruluş Amasya için de geçerlidir Roma İmparatoru Septimius Severus (MS 193211) dönemine ait bir Amasya sikkesi üstünde yer alan ERMHC KTICAC THN POLIN yazıtından hareketle Hermes’in Amasya kentinin kurucu tanrısı olduğu kabul edilmektedir Bu kısa açıklamadan sonra Amasya adının tarihçesine gelecek olursak; Hitit belgelerine göre Amasya’nın aşina ilk adının Hakmiş Khakm(p)is olduğu sanılmaktadır Bu isimin Perslerin Amasya’yı fethine kadar devam ettiği değerlendirilmektedir Amasya’nın Mitridates Krallığı Dönemi'ndeki adı “Amasseia dır Bilhassa M Ö II yüzyıldan itibaren darp edilen Amasya şehir sikkelerinde AMASSEİA ibaresi dobra dobra görülmektedir Zaten coğrafyacı Strabon’da Amasya için Amaseia sözcüğünü kullanmaktadır Amaseia sözcüğü, “Belli Başlı anlamına gelen ve bilhassa “Belli Başlı Tanrıça yı kasteden ‘Ama’ ve onun çeşitlemesi olan ‘Mâ’ ibaresi ile bağlantılıdır Bundan hareketle denilebilir ki Amaseia “Başlıca Tanrıça Mâ’nın şehri anlamına gelmektedir Asıl Tanrıça Mâ, Perslerin Anadolu’yu fethinden sonradan tapımı yaygınlaşan doğu kökenli bir tanrıçadır bununla birlikte bu tanrıça Mitridates ve Kapadokya’nın lokal tanrıçasıdır Amaseia sözcüğü de Persler zamanındaki ana söyleniş şeklinin Hellen ağzına uydurulmuş biçimidir Roma döneminde Amaseia adı pozitif bir değişikliğe uğramadan AMACIAC (Amasia) olarak kullanılmıştır Mesela, İmparator Septımıus Severus, Caracalla ve Severus Alexander döneminde darp edilmiş Amasya şehir halkı sikkelerinde AMACIAC adını görmekteyiz Bizans Devri'nde de Amasia adının değişmeden devam ettiği bilinmektedir Amasya’nın adı Danişmendliler zamanında ise ara sıra Amasiyye, bazen de Şehri Haraşna olarak anılmıştır Selçuklu, İlhanlı, Beylikler ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Amasya adı herhangi bir değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelmiştir