Amerikan Islam Misyonu

Amerika Birleşik Devletleri’nde İslâm’ın Serüveni

1960’lı yılların başında babası Elijah Muhammad ve ağabeyi ile İslâm dünyası turuna çıkan Akbar Muhammad’in ilk durağı İstanbul olmuştur O zaman yirmi yaşlarında olan Muhammad, İstanbul’da bir hafta kadar kalmış ve ardından da Ortadoğu ve Hindistan’a kadar uzanan geniş İslâm coğrafyasında bir dizi seyahatte bulunmuştur İlk ziyaretinin ardından 25 yıl geçtikten sonra, dinlerarası diyalogun konu edinildiği bir konferansa katılmak için 1985 yılında yeniden İstanbul’a gelmiştir 2006’daki bu ziyareti ise İstanbul’a üçüncü kez gelişidir 1939 Chicago doğumlu Akbar Muhammad, Ezher ve Edinburgh’ta aldığı lisans ve doktora eğitiminden sonra Binghamton Üniversitesi’nde (SUNY, New York) öğretim üyeliği yapmaya başlamıştır Batı Afrika tarihi, Amerika’da İslâm ve Müslümanlar gibi konularda aynı üniversitede dersler vermektedir
Medeniyet Araştırmaları Merkezi’nin Dîvan Özel toplantısı için konuk ettiğimiz Muhammad, İslâm’ın Amerika Birleşik Devletleri’ndeki serüvenini 15 yüzyılın sonlarında Kristof Kolomb’un gemisinde bulunan Müslüman denizcilerin Amerika kıtasına ayak basmasıyla başlatır Ancak bu ifadesinin hemen ardından Amerika’da Müslümanların “varlık göstermeye başlaması ile “İslâm’ın yayılmaya başlamasının birbirinden oldukça farklı iki süreç olduğunun altını çizer

İlk Müslümanlar
Kolomb’un gemisinde İspanyolların Morisko ve Mudejar olarak adlandırdıkları Müslümanlar vardı Bunlar 16 yüzyıl Kuzey Amerika’sının ilk Müslüman yerleşimcileriydi 17 yüzyılda ise Batı Afrika’dan getirilen Müslüman kölelerden söz edilebilirdi Örneğin, bugün Gine olarak bilinen ülkeden köle olarak getirilen Yakub b Süleyman Amerika’nın en meşhur Müslüman kölelerindendi Çalıştığı çiftlikteki muhasebe kayıtlarını Arapça tutan Yakub b Süleyman aynı zamanda hafızdı Üç tane Kur’an nüshası kaleme almıştı
Amerika’daki diğer bir Müslüman varlığını da 19 yüzyıldan itibaren Suriye, Türkiye, Irak ve Yugoslavya’dan göç eden göçmen Müslümanlar oluşturmaktaydı Ancak bunların göç nedenlerini, İslâm’ı yaymaktan ziyade ekonomik nedenlerle açıklamak mümkündü Geldiklerinde camiler yaptırmışlar, dinlerini yaşamışlardı Ama İslâm’ı yaymak gibi bir amaçları olmamış ve AfroAmerikalı Müslümanlar ile etkileşime girmemişlerdi

İslâm’ın YayılmasıAkbar Muhammad’e göre 20 yüzyıla kadar Amerika’da İslâm varlık göstermişti ama orada yaşayan Müslümanların İslâm’ı yaymak gibi bir gayretleri olmamıştı 1920’li yılları Amerika’da İslâm’ın yayılmaya başladığı yıllar olarak zikreden Muhammad, özellikle Ahmediye hareketinin önemine vurgu yaptı Ahmediye hareketinin kurucusu Gulam Ahmed’in 1908 yılında ölümünden sonra, 1920’li yıllarda Hindistan’dan Amerika’ya İslâm’ı yayma amacıyla gelenler olmuştur
Bunlar şimdiye kadar hiçbir Müslüman topluluğun yapmadığını yapmışlar ve Afro Amerikalı Müslümanlarla çok yönlü ilişkiler geliştirmişlerdir Evlilikler yoluyla onların arasına karışmışlar, çocuklarına Arapça eğitim vermişlerdir Okullar açmışlar, Hindistan’a öğrenci göndermişlerdir Hayatın birçok alanında ayrımcılık yaşayan AfroAmerikalılar böylece Ahmediye hareketi aracılığı ile Müslüman dünya ile de iletişime geçmişlerdir
İslâm’ın yayılması noktasında çaba sarf eden ikinci grup da, 1927 yılında Fas’tan gelen Müslümanlardı Bütün Afrikalıların Fas kökenli olduklarını söylemişlerdir İçlerinde peygamberlik iddiasında bulunanlar da vardır
Ancak 1930 Temmuzunda Amerika’ya gelen Wali Fardh Muhammad’in oluşturduğu hareket, AfroAmerikalılar arasında en çok kabul görenidir Kendisinin Allah olduğunu iddia eden W F Muhammad, AfroAmerikalıların Asya’nın kayıp Ulusu Şabaz kabilesinin üyeleri olduğunu söyler Afrika kökenli bu insanlar yüzyıllarca Amerikalılar tarafından köleleştirilmişti Onun en önemli misyonu bu savunmasız siyah insanlara ne kadar üstün bir medeniyetin çocukları olduklarını öğreterek bağımsızlık kazandırmaktı
Akbar Muhammad konuşmasında, W F Muhammad’in kendisini Allah olarak gören bu tutumu ile 1800’li yıllarda Tanrı’nın siyah olduğunu söyleyen AfroAmerikalı Baş Piskopos’un tutumu arasındaki etkileşime dikkat çekerek, AfroAmerikalıların benimsedikleri bu iki farklı din arasında zamanla “dinî bir senkronizasyon oluştuğunu ifade etti
1934’e kadar özellikle AfroAmerikalılar arasında çok büyük taraftarlar bulan W F Muhammad “Nation of Islamı (İslâm Ulusu) kurdu Kendisinden sonra yerine Elijah Muhammad (ö 1975) geçmiştir Kendisini peygamber olarak gören Elijah Muhammed, kahverengi, sarı, kırmızı ve siyah insanların kardeş olduğunu, beyaz ırkın ise şeytan olduğunu iddia etmiştir
Elijah Muhammad’in ölümünden sonra yerine geçen oğlu Wallace Delaney Muhammad (1933 ) babasından çok farklı bir tutum sergilemiştir Nation of Islam’ın itikâdî temellerini yanlış bularak hem itikâdî hem de amelî sahada Sünnî İslâm’ı benimsemiştir İsmini, dinin vârisi anlamına gelen İmam Warith Deen olarak değiştirdikten sonra American Muslim Society’i (AMS) kurmuştur Onun bu tutumu Nation of Islam içerisindeki bazı kimseler tarafından tedirginlikle karşılanmıştır
Lois Farakhan liderliğinde bir grup Nation of Islam çatısı altında faaliyetlerine devam etmiş ve 1981 yılında, Nation of Islam’ın Elijah Muhammad’in öğretilerine bağlı kalarak devam edeceğini ilan etmiştir Ancak ileriki yıllarda Farakhan’da da değişimler olmuştur İslâm’ın temel değerlerinden birçoğunu kabul etmiş ve cemaatine Ramazan ayında oruç tutmalarını öğütlemiştir
Akbar Muhammad, Malcolm X’in sadece İmam Warith Deen’i değil Farakhan’ı da çok derinden etkilediğini ifade etti Malcolm X’in AfroAmerikalıların şimdiye kadar sahip oldukları en siyasal lider olduğunu da ekledi
20 yüzyılın ilk yarısında Amerika’da İslâm bu üç koldan gelişme göstermiştir Ayrıca çok farklı ülkelerden gelmeye devam eden göçmen Müslümanlar da kendi gruplarını oluşturmuştur Amerika’da İslâm, Akbar Muhammad’in ifadesine göre içinde birçok farklı rengi barındıran “büyük bir salatadır Günümüz Amerika’sında ise İslâm, hem Müslüman olarak doğanlar, hem de sonradan Müslüman olanlar (EuroAmerikalılar) ile en hızlı büyüyen din olarak varlık sürdürmektedir
Akbar Muhammed’in üç saati aşan doyurucu sunumundan sonra toplantı AfroAmerikalı, EuroAmerikalı ve göçmen Müslümanlar arasındaki ilişkiler ve özellikle Nation of Islam’ın itikadî sorunları çerçevesindeki tartışmalarla sona erdi