Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Presli Otoriter Tavır
Klâsik Türk Aile yapısında sık rastlanan bir tavırdır. Şiddetli basınçlı otoriter tavır; çocuğun kişiliğine ehemmiyet vermeyen bir tavırdır. Ana pederin uyguladığı katı disiplin yüzünden evlat her kurala uymak zorunda bırakılmaktadır.
Bu tavrı benimseyen ana pederler, evlatlarının kendilerinden farklı bir birey olduğu düşüncesinde değildir. Bu tavrın temel niteliği evlada karşı gösterilen basınçtır. Ana peder çocuklarına kesin olarak hâkim olduklarına inanırlar. Hiçbir açıklama yapmaksızın konulan kurallar vardır. Çocuklar anne pederlerinin koydukları bu kurallara koşulsuz uymalı ve itaat etmelidir.
Otoriter ana-baba, sevgisini, evlatta istenilen davranışların oluşması için bir pekiştireç olarak kullanır. Şayet evlat ana-babanın istediği biçimde davranırsa sevgilerini gösterirler. Kendilerini toplumsal otoritenin temsilcisi olarak görürler ve evlattan mutlak armoni beklerler. Aile içinde otoriteyi elinde tutan kişi bağımsız benlik geliştirilmesine ondur; herkesin boyun eğmesi, itaatkâr olması istenir.
Bu tıp ağırlıkçı ve otoriter eşler arasında da sorunlar mevcuttur. Ana ve peder düzgün ve sağlıklı biçimde muhabereye geçmezler ve aralarında meseleler mevcuttur. Bu sıkıntılar ana ve peder muhaberesini ve etkileşimini olduğu kadar evlat ile olan alakalarını de etkilemektedir.
Otoriter davranan ana ve peder için esas olan evlatlarının onlara itaat etmesidir. Burada çocuğun isteklerinin bir kıymeti yoktur. Ana ve peder evladı dinlemezler ve onu anlamaya çalışmazlar; bunun yerine ise onu eleştirir ve pres yolu ile denetime çalışırlar. Kıymetli olan ana ve pederin isteklerinin yerine getirilmesidir. Çeşitli buyruk ve katı kurallar yolu ile evlada istediklerini yaptırmaya ve ona istedikleri biçimi vermeye çalışırlar. Bu tıp ana ve pederler sıcaklıktan mahrumdurlar. Onlar için esas olan kendi istekleridir. Ceza üzere disiplin teknikleri çok sık olarak kullanılır. Bu çeşit ana ve pedere nazaran evlat için en önemli meziyet ana ve pedere itaat ve onların dediklerinin yapılmasıdır
Bu cins ana ve pederler evlatlarını basınç altında tutmak ve onları itaat ettirmek için evlada karşı utandırma, ayıplama, aşağılama ve dalga geçme üzere formülleri sık olarak kullanırlar
Ölçüsüz Hami Tavır
Gözetici tavır devletimizde presli ve otoriter tavır kadar sık rastlanan bir yaklaşım biçimidir. Anne pederin ölçüsüz muhafazası, evlada gereğinden çokça denetim ve ihtimam göstermesi manasına gelir. Bunun sonucu olarak evlat, gayri kimselere çok bağımlı, kendine inancı olmayan ve duygusal kırıklıkları olan bir kişi olabilir. Bu bağımlılık, evladın hayatı boyunca sürebilir ve tıpkı müdafaa hissini eşinden de bekleyebilir.
Himaye güdüsü ana pederin evlatları için taşıdıkları kıymetli güdülerden biridir. Ana ve babanın temel hizmetlerinden biri öncelikle evlatlarının temek muhtaçlıklarını karşılamak ve daha sonra da onları çevreden gelecek olan tehlikelerden korumaktır. Gelgelelim kimi ana ve pederler bu durumu biraz abartmaktadırlar ve evlatlarına mütemadi himayeye muhtaçmış üzere davranırlar. Evlatları ergenlik çapına gelmiş olsa dahi bu cins ana ve pederler müdahaleci ve muhafazacı tavırlarından vazgeçmezler. Bu tip aileler evlatları daima düşman bir etraf içindeymiş üzere davranırlar ya da evlatlarının kendi başına bişey beceremeyeceklerinden kaygı ederler ve bu sebepten ötürü da evlatlarına karşı şiddetli düşkünlük gösterirler.
Ana pederin haddinden fazla kollayıcı yaklaşımı evladın kendi kendine inanç duymasını engelleyerek psikososyal gelişiminide etkilemektedir. Evladın toplumsal gelişiminde büyük rolü olan ana ve babanın yanlış ve haddinden fazla esirgeyici tavrıyla evlat kendine inancını sağlayamamakta, birey olarak teşebbüsçü ve sosyal bir kişi olmasına fırsat verilmemektedir.
Gevşek Tavır
Çoğunlukla orta yaşın üzerinde evlat sahibi olan aileler ile evladın kalabalık yetişkinler grubu içerisinde tek evlat olarak yetiştiren ailelerde evlat merkezci tavra rastlanmaktadır. Bu türlü bir ortamda çocuğun isteklerine gayri tüm aile bireyleri kayıtsız kalmaktadır. Zira evlat aile ortamında tek laf sahibi kişi durumuna gelmiştir. Ebeveyn ile evlat arasında sağlıklı bir muhaberenin olmaması, evladın abartılan bir sevgi ortamında büyümesi ve şımartılması, onun doyumsuz bir kişi haline gelmesine neden olmaktadır. Böyle evlatlar hayatları boyunca her isteklerinin karşılanacağını zannederken, yetişkin olduklarında toplumun kendilerine vermediği hakları tanımaya kalkışmaktadırlar. Aile bireylerinin rollerine uygun davranmaları gerekirken evladın tüm egemenliği eline alması, ana pederine hükmetmesine ve çok az saygı göstermesine sebep olmaktadır.
Muaf tavırda evlada sayısız haklar tanınmıştır. Evlada davranışlarında hudut çekilmez, çocuk da o kurallara uymaz ve kurallara yalan, yanlış gözü ile bakar. Evlat ana ve pederden çekineceği yerde anne ve peder evlattan çekinir. Bu tavrın evlat merkezli olduğu görülür. Bu tavırla yetişen çocuklar itaatkâr değildir, sorumsuz, bencil ve şımarıktırlar.
Tutarsız (Dengesiz ve Kararsız) Tavır
Bu çeşit tavrın en değerli özelliği ebeveynlerin evladın yaptıklarına hiç karışmamalarıdır. Çocuğun her yaptığı şirin karşılanır. Bu cins ailelerin evlatları ile olan bağlantıları zayıftır. Evlada karşı bazen ilgisizdirler ve duygusal bağları zayıftır ve bazen de sıcak ve yakındırlar. Evlat hiçbir halde denetim altında değildir. Bu bakımdan evlatlar bir çeşit aile otoritesi eksikliği çekmektedirler. Evlat hanede ne isterse onu yapmaktadır. Ne hengam isterse o vakit yemek mahal, ne hengam isterse o hengam ders çalışır ve ne zaman isterse o devir uyur. Evladın her davranışı tamamı ile kendi isteklerine nazarandır. Bu çeşit çocuklar kendi dilek ve isteklerini denetlenmesini pek öğrenemezler ve bu bakımdan dış yerkürede çeşitli problemlerle karşılaşırlar. Yani bu cins evlatlar hanelerinden ayrıldıklarında ya da çevre yaşama katıldıklarında çeşitli sıkıntılarla karşılaşırlar. En büyük sorun konuttaki müsaade verici tavrın dış dünyada bulunamayışıdır. Bu bakımdan bu biçimde müsaade verici bir tavır ile yetişmiş olan bu evlatlar dış dünyada hayal kırıklığına uğrarlar. Bu tip evlatlar kendi isteklerini ve isteklerini denetleme yeteneğinden yoksundurlar ve bu bakımdan bilhassa sebat ve konsantrasyon gerektiren işlerde başarılı olamazlar. Onlar hep kendi isteklerine nazaran yaşamaya alışmışlardır ve bu bakımdan da mektep hayatında ya da iş hayatında başarılı olamazlar.
Evladın eğitim ve gelişimini olumsuz tarafta etkileyen istikrarsız ve kararsız tavır birçok şekilde çocuğun önüne çıkmaktadır. Dengesizlik ve tutarsızlık, ana peder arasındaki fikir ayrılığından kaynaklanacağı üzere, ana pederin gösterdiği değişken davranış biçimlerinden de kaynaklanabilmektedir.
Mükemmeliyetçi Tavır
Bu tavırdaki ana pederlerin evlatlarından çok başarılı olmaları ve etrafta parmakla gösterilmeleri üzere beklentileri vardır. Bu ana pederler ekseriyetle kendi çocukluk devirlerinde sıkıntı şartlar altında büyümüş yahut sonradan güzel bir statü yahut ekonomik seviyeye gelmiş ya da rekabetçi ve kıyaslayıcı bir etrafı bulunan ebeveynlerdir. Kimileri kendileri isteyip de birtakım ketler nedeniyle ulaşamadıkları hedeflere evlatlarının ulaşmasını isterler. Evlatlarını gereksinimleri doğrultusunda değil, kendi istek ve beklentileri doğrultusunda yetiştirirler. Bu ana pederleri şad etmek zordur. Sıklıkla evlatlarını başka çocuklarla kıyaslarlar. Kendi önerdikleri faaliyetlere evlatları ilgi göstermeyince demoralize olurlar. Yiyeceği şeylere velev kimlerle arkadaşlık edeceklerine eleştirel bir üslupta yaklaşırlar.
Missildine (1963), evladın memnuniyet hissini hissetmeme ve davranışlarının ailelerinin onayı için gereğince güzel olmaması ile sonuçlanan, mükemmeliyetçi ailelerin, evlatlarının davranışlarını onaylamayıp, en düzgününü yapmaları için onları zorlamalarını lisana getirmiştir. Böylelikle evlat asla memnuniyet duygusu hissetmemekte, davranışı ailelerinin onayı için asla gereğince güzel olmamaktadır. Mükemmeliyetçiliğin sonlu ailesel kabul ve ısrarcı ailesel isteklere dayandığına inanır. Mükemmeliyetçi ailelerin yalnızca kendi başarısızlıklarını küçümsemekle kalmayıp birebir devranda evlatlarının çabalarını kabul etme ve ödüllendirmeyi de güçlükle bulduklarını belirtmiştir
Bu tavırla yetişen evlatlar koşullu sevgiye odaklanırlar. Âlâ olduklarında ana pederleri onları sevecek, başarısız olduklarında ise sevmeyecek sanırlar. Onlar da bu sevgi cinsini benimserler. İnsanlara koşullu sevgiyle yaklaşırlar. Ekseriyetle bu evlatlar da mükemmeliyetçi olurlar ve günah kabul etmezler. Okul ve iş hayatlarında başarıyı yakalasalar da insan bağlarında zorlanırlar. Hayatın harika olmasını isterler lakin hayatın farklı yüzüyle karşılaştıklarında mutsuz olurlar
Demokratik Tavır
Demokratik tavırda, ailenin tavrı sevgi ve bağımsızlık temelleri üzerine oturmuştur. Anne- babalar evlada laf hakkı tanır, kararlarına hürmet duyar, onunla işbirliğine girer, evlatlarını desteklerler ve bu evlatların daha bağımsız, dışa dönük, yaratıcı oldukları gözlenir. Demokratik ana ve babaların çocukların davranışlarını daha akıllıca yönlendirdikleri söylenmektedir. Demokratik ana ve babalar çocuklarını farklı bir kişi olarak kabul etmektedirler. Evlatlarına paha verirler ve onların özerk ve bağımsız olarak kişilik geliştirmesine destek olurlar. Bu tip aileler evlatlarına karşı hoşgörü sahibidirler, ona insan olarak değer gösterirler. Çocuklarını çok az kısıtlarlar. Evlatların dileklerini diledikleri üzere gerçekleştirmelerine müsaade verirler. Evladın kabul edilme ve onaylanma isteklerini göz gerisi etmezler. Evladın kendine has gelişimine destek olurlar. Bu tür aileler evlatlarının kendilerini gerçekleştirmesine müsaade verirler. Bunu yaparken her bireyin kendine has ve biricik olduğunu unutmaz ve göz arkası etmezler. Bu bakımdan evlat ana pederinden gereğince hoşgörü görmektedir. Bu da evladın kendine güvenen ve toplumsal bir birey olmasına büyük nispette yardım eder
Evlat muayyen hadler içinde özgürdür. Kelam hakkı vardır ve his ve görüşlerine hürmet duyulur. Çocuk ailesinden sevgi ve değer görmektedir. Söyledikleri yetişkinler tarafından dinlenmektedir. İçinde yaşadığı bu ortamdan faydalanan evlat teşebbüsçü özellikler stantlar, özgüveni tam olur ve kendi kararlarını kendi verip bu kararların sorumluluklarını almasını öğrenir.
Reddedici Tavır
Bu tip bir tavır daha çok evladın istenmediği durumlarda ortaya çıkmaktadır. Bu ise evlilik dışı bir bağda, istenmeyen bir gebelikte ortaya çıkmaktadır. Bundan farklı ana ve peder kaynaklı başka sorunlarda bu çeşit reddedici bir halin ortaya çıkmasına sebebiyet verebilmektedir. Bu çeşit bir tutumla yetiştirilen evlatlar rastgele bir sevgi ve ilgiden mahrumdurlar. Ana ve peder tarafından evlada sıklıkla istenmediği duygusu verilmektedir. Bu tıp haller çok farklı biçimlerde ortaya konabilmektedir. Çocuk hakarete maruz bırakılabilir ya da terk edilir. Bu durumda evlat çok ağır bir güvensizlik hisseder insanlara karşı inançsız olur. Evlat ana ve pederinden rastgele bir biçimde sevgi görmediği için kendisi de sevemez. Bu cins çocuklar insanlarla ilgi kurarken güçlük çekerler ve çoğunlukla da yeterli ilişkiler kuramazlar. Daima bir şeyi ya da sahip olduklarını kaybetme korkusu yaşarlar.
Reddedilmiş evlatlar ilgi çekmek için olumlu davranışlarda bulunabilir ama gerektiği ilgiyi bulamadığında bu davranışlarından vazgeçerek öbür reaksiyonlar de gösterebilir. Kendi içine kapanarak, ailesi ile olan muhaberesini zayıflatır ya da ailesinin ilgisini çekebilmek için olumsuz ve saldırgan davranışlarda bulunmaya çalışabilir..
